Pięć zdrowych nawyków

e zdrowy. Niektórzy ludzie mają trudności z pozyskaniem wszystkich niezbędnych składników odżywczych z produktów pochodzenia roślinnego, więc w ich przypadku spożywanie mięsa, ryb, jaj i nabiału jest koniecznością. Sprawa byłaby o wiele prostsza, gdyby wspomniane produkty nie stały się towarem przemysłowym, który często faszerowany jest szkodliwymi dodatkami. Więcej na ten temat napiszę w rozdziale pt. Mity na temat białka i tłuszczu i w rozdziale poświęconym stresowi żywieniowemu. Na razie skupmy się na możliwie najzdrowszych produktach spożywczych. W 2013 roku w ,,New England Journal of Medicine" opublikowano wyniki badań nad tzw. dietą śródziemnomorską. Naukowcy z uniwersytetu w Barcelonie i z innych uczelni zastosowali u badanych rozmaite diety; badania przeprowadzone wśród osób na typowej diecie śródziemnomorskiej jednoznacznie dowiodły, że zielenina i inne warzywa, owoce, orzechy, ryby oraz oliwa z oliwek - produkty świeże i nieprzetworzone - a także niewielka ilość mięsa i nabiału zapewniają zdrowe i długie życie. Innymi słowy, badacze wykazali, że jeżeli chcemy żyć długo i cieszyć się zdrowiem, powinniśmy odżywiać się jak stare Greczynki. One same mogły nam powiedzieć o tym za darmo, ale kto by ich słuchał? Te same rady oferuje doktor Caldwell Esselstyn, były pracownik słynnej Cleveland Clinic i jeden z najbardziej poważanych ekspertów w dziedzinie zdrowia układu krążenia. Jego zdaniem choroby serca to ,,wynikające z nieprawidłowej diety schorzenia, którym można zapobiec". Gdybyśmy tylko wiedzieli o tym wcześniej! A może wiedzieliśmy? Tak czy inaczej, od czasu gdy doktor Esselstyn wygłosił tę wielokrotnie cytowaną opinię, o wiele trudniej jest nam udawać ignorancję w tej dziedzinie. Na choroby serca umiera co roku około 600 000 Amerykanów. Prawie zawsze dzieje się to na skutek niewłaściwych nawyków żywieniowych, co znaczy, że tej tragedii można było uniknąć. Istnieje szeroka gama pełnowartościowych, świeżych, czystych produktów, głównie pochodzenia roślinnego. Zamierzasz zaadaptować ten styl życia czy chcesz dalej wykazywać się ignorancją? Odżywianie komórek Aby zrozumieć, dlaczego właśnie tak wygląda prawidłowe żywienie, musimy przypomnieć sobie o czymś bardzo podstawowym: zanim zjemy nasze jedzenie, ono także musi jeść. To, co spożywamy, także musi się odżywiać, rozwijać i rosnąć; wchłaniać i przetwarzać materię oraz wykorzystywać to, czego potrzebuje, i wydalać odpady. Czym żywi się nasze jedzenie? Światłem słonecznym. Rośliny konsumują i magazynują energię gwiazdy oddalonej o 150 milionów kilometrów. Niezła sztuczka. Do tego dochodzą jeszcze powietrze i woda. Jednak głównym źródłem pożywienia jest dla roślin gleba. Co w niej znajdziemy? Więcej niż mogłoby się wydawać. Ziemia to tajemnicza i skomplikowana mieszanina minerałów, witamin, metali, materii organicznej, mikrobów - mikroskopijnych organizmów żywych, które również jedzą i wydalają, oraz wielu innych ważnych substancji. Każda roślina, drzewo i winorośl żywi się tym, co znajduje się w glebie. Dzięki temu rośnie aż do czasu, gdy postanowimy ją zerwać i zjeść. Ludzie, podobnie jak rośliny, są istotami żywymi, potrzebują zatem wielu tych samych składników odżywczych, często w identycznej postaci. Gdy więc zjadamy warzywa, owoce, rośliny strączkowe, ziarna zbóż lub orzechy, przyswajamy składniki odżywcze przez nie pozyskane. Owoce czy warzywa to sposób, dzięki któremu możemy wchłonąć substancje znajdujące się w glebie i w naszym otoczeniu. Tak właśnie wygląda niezwykła podróż składników odżywczych: od gleby do komórek roślin, a następnie do naszych organizmów. Jemy, aby odżywić swoje ciało, ale na dobrą sprawę składniki odżywcze przeznaczone są dla naszych komórek. W gruncie rzeczy istniejemy właśnie w tym wymiarze - każdy z nas jest nadzwyczajną kolekcją ponad 70 bilionów komórek. Wewnątrz naszych komórek wiele się dzieje. Substancje chemiczne wpływają do wewnątrz i wypływają na zewnątrz. Generowana jest energia. Wysyłane i odbierane są sygnały. Związki chemiczne powstają i są likwidowane, a odpady - usuwane. Nasze komórki zawierają plany organizmu - genetyczną instrukcję, dzięki której żyjemy. Jednak nawet nasze geny i chromosomy reagują na otoczenie - na warunki, które powstają za sprawą naszych decyzji. To prawda, że mamy określone predyspozycje genetyczne, ale ich ekspresja zależy w dużej mierze od tego, co trafia do naszego żołądka. Istnieje całkowicie nowa dziedzina nauki poświęcona tym mechanizmom - epigenetyka, która skupia się na badaniu sposobu ekspresji genów i jej celu. Kiedyś myśleliśmy, że geny decydują o naszym losie. Teraz okazuje się, że mamy nad nimi więcej kontroli, niż nam się wydawało. Jeżeli zadbamy o zdrowie DNA za p