Upadek Númenoru (twarda)

Zbyt mało wiesz o tej ziemi jak na kogoś, kto ma zostać jej królem.

Fantastyczna przygoda czytelnicza, szczególnie dla fanów twórczości J.R.R. Tolkiena, ale nie tylko, wielkie smakowanie poznawania historii wyspiarskiego królestwa. Imponujące rozmachem i szczegółowością obrazy wyobraźni autora odnośnie skrawka pięcioramiennego lądu otoczonego wodą. Druga Era Śródziemia obfituje w różnorodne wydarzenia, a im głębiej czytelnik się w nią zanurza, tym lepiej ją poznaje, rozumie i uwzględniania w powieściach z nią powiązanych.

Brian Sibley dokonuje kompilacji fragmentów wielu tekstów z dzieł Tolkiena wspominających o Númenorze, układa chronologicznie i wzbogaca przypisami. Znakomicie się je pochłania, tym bardziej, że redakcja na wysokim poziomie, a i towarzysząca oprawa graficzna sugestywnie klimatyczna. Ilustracje i szkice Alana Lee dynamicznie przenoszą w przywołany starożytny świat, ocalony od zapomnienia i wysuwający się na pierwszy plan. Mapy ułatwiają ulokowanie miejsc i szersze spojrzenie na nie. Cudownie poruszać się po barwnej historii wyspy, jej królewskim, politycznym, społecznym i kulturalnym uwarunkowaniom, geografii, przyrodzie, codziennym życiu mieszkańców, używanym języku, praktykowanym rzemiośle, wyglądzie, zdrowiu, rozrywkach, starości i długowieczności. Wzloty, rozkwit, zepsucie i upadek. Cywilizacja przemijająca w kręcącym się kole losów różnych ludów, ściągająca na siebie katastrofę duchową i fizyczną.

Fani twórczości autora w tym roku muszą być usatysfakcjonowani, ponieważ pojawiło się sporo dzieł na ryku wydawniczym. J. R. R. Tolkien stworzył świat, którego nie sposób czytelnikowi przejść wzdłuż i wszerz, kryje się w nim tak wiele przypowieści, historii, że z chęcią sięgamy po kolejne egzemplarze ciesząc się każdą chwilą. Czytanie ?Upadku Númenoru? to absolutna przyjemność. To historia całej epoki Śródziemia ułożona w narrację, która pomaga uchwycić szczegółowość świata Tolkiena.
Książka ta opowiada historię Drugiej Ery od początku do końca, ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeń w Númenorze i układa wszystko w porządku chronologicznym. Przedstawia Celebrimbora i wykuwanie pierścieni władzy, ustanowienie Gondoru i Ostatniego Sojuszu Elfów i Ludzi oraz nadejście Trzeciej Ery. Brian Sibley świetnie sobie poradził z redakcją książki, a smaczku dodają mu przepiękne ilustracje Alana Lee. ?Upadek Númenoru? ukazał się w 2022 roku, wtedy też ukazał się serial ?Władca Pierścieni: Pierścienie Mocy?, co prawda nie miałam okazji go obejrzeć, ale myślę, że w książce znajdziecie więcej szczegółów i jest ona pewniejszym źródłem, jeśli chce się być wiernym spojrzeniu autora.
?Upadek Númenoru? świetnie się spisuje, nie tylko przedstawiając najważniejsze wydarzenia Drugiej Ery, ale także tematykę i intencje autora. Wyspa Númenor ma kształt pięcioramiennej gwiazdy, Edainowie założyli na niej jedno z najpotężniejszych królestw, co miało kluczowy wpływ na dalsze wydarzenia. Myślę, że książka będzie idealnym prezentem dla miłośników pisarza, zwłaszcza takich, którzy badają jego twórczość szczegółowo. Podobało mi się poznawanie flory i fauny Númenoru. Fakt, że Tolkien przemyślał to aż do tak wielu szczegółów, był zdumiewający. Na uwagę zasługuje pomysł, że mieszkańcu wyspy w dobrych czasach mieli taką dużą więź z naturą, że niektóre zwierzęta nie bały się i przychodziły do ich domów. ?Upadek Númenoru? to historia upadku największego królestwa ludzkiego. To głębokie, odbijające się echem piękno oraz smutek, który nigdy nie jest pozbawiony nadziei i otwartości, nawet, jeśli obejmuje prawdziwą tragedię. Krążąc wokół upadku wielkiej cywilizacji, zepsutej przez dumę, wypaczoną formę żądzy podróżowania i odmowy szanowania ograniczeń oddałam się przyjemności, jaką niesie za sobą ta publikacja.

W tomie znalazły się pisma J.R.R. Tolkiena, które zostały zredagowane przez Briana Sibleya i oprawione graficznie przez Alana Lee, który ilustrował również Władcę Pierścieni i Hobbita. Pozycja gromadzi wszystkie opublikowane materiały dotyczące Drugiej Ery Śródziemia. Wcześniej teksty zostały opublikowane Silmarillionie, Niedokończonych opowieściach, Historii Śródziemia i Naturze Śródziemia, które zostały wydane pod redakcją Christophera Tolkiena i Carla F. Hostettera. Wszystko złożyło się na na historię upadku Númenoru, wzrostu potęgi Saurona, wykucia Pierścieni Władzy i ostatniego przymierza elfów i ludzi, którzy stanęli do wali z władcą Mordoru. Książka została opublikowana w listopadzie 2022 r. W tym czasie miała miejsce premiera serialu telewizyjnego Władca Pierścieni: Pierścienie Mocy, którego akcja rozgrywa się w Drugiej Erze. Serial widziałam, recenzje jego są skrajne od ?podoba mi się? do ?nie podoba mi się?, więc oczywiście wzbudza kontrowersje i jak to ekranizacja - mało ma wspólnego z tym, co zapisał Tolkien.
Númenor nazywana też Elenną (od qya. Númenórë ? Ziemia Zachodnia) to wyspa o kształcie pięcioramiennej gwiazdy, wydźwignięta przez Valarów z morza Belegaer na początku Drugiej Ery dla Edainów, którzy założyli na niej królestwo. Jego historia, tocząca się przez całą Drugą Erę, miała kluczowy wpływ na wydarzenia dziejące się w czasach późniejszych. Númenor był jednym z najpotężniejszych królestw Drugiej Ery, a jego lud, zwany Númenorejczykami, a także ich potomkowie, nadal wywierali znaczące wpływy przez całą Trzecią Erę. Wyspa miała znajdować się po środku Beleageru, bliżej jednak Amanu niż Śródziemia. W badaniach prowadzonych przez Christophera Tolkiena wynika, że opowieść o Númenoryjczykach powstawała w harmonii z Sillmarillionem i Historią Śródziemia. Zatonięcie wyspy prowadziło zdaniem Tolkiena do ?zakrzywienia? świata z płaskiego w kulisty. Krainy Zachodu zostały na zawsze usunięte poza kręgi świata. We wstępie czytamy, że wzlot i upadek wyspy ukształtowała filozofia Platona oraz narracja judeochrześcijańska o słabości i omylności ludzi (wg Księgi Rodzaju). Historię porównuje się też do mitu o Atlantydzie.
Wydarzenia, które zostały wybrane, zostały ułożone w porządku chronologicznym, które wyznacza z kolei chronologia krain Zachodu (?Rachuba lat?). Każde wydarzenie to właściwie jeden rozdział, więc są one dłuższe i krótsze. Númenoryjczykom nie wolno było żeglować na zachód dalej niż można było sięgnąć okiem z ich wybrzeży, ani tez postawić stopy w Nieśmiertelnych Krainach. Żyli długo, ale mieli zostać jednak śmiertelnikami. Królestwo powstało w 32 r. Drugiej Ery. O królach opowiada Kronika Królów. Mowa jest to florze i faunie wyspy, życiu jej mieszkańców, organizowanych wyprawach. Zaznaczone zostały wzrostu niepokoju Saurona, który widział zagrożenie w potędze Númenoryjczyków i wyboru przez niego głównego miejsca jakim był Mordor. Mowa jest też o etapach wykuwania Pierścieni Władzy, wojny elfów z Sauronem, ukryciu trzech Pierścieni, buntach i podziałach wśród Númenoryjczyków oraz wojnach domowych, katastrofy Númenoru, założenia królestw na wygnaniu (Arnoru i Gondoru) i ostatnim przymierzu elfów i ludzi (3430 r.). W dodatku znaleźć można krótką Kronikę Trzeciej Ery Śródziemia oraz dotyczące Númenoru rozdziały z Utraconej drogi.
To książka dla pogubionych w tolkienowskim świecie, rodzaj pomocnika, który porządkuje wiedzę i pozyskane informacje. Nie ma tu nowego materiału, ale chronologia wydarzeń umożliwia czytelnikowi swobodne czytanie tych fragmentów, które akurat poszukujemy. W rezultacie powstała spójna opowieść o upadku Númenoru. Pomocna jest datacja, wskazanie aktualnych panujących królów, zawarte mapy, a na końcu przypisy. To niezastąpiona pozycja zarówno dla laików, jak i fanów twórczości Tolkiena.

KRONIKA UPADKU Tolkien nie żyje już dokładnie od pięćdziesięciu lat, a wciąż ukazują się kolejne książki jego autorstwa. W sumie tych pośmiertnych publikacji jest o wiele więcej niż tych wydanych za życia. Ot fenomen, co tu dużo mówić. A najnowsza z nich to pełna wersja ?Upadku Númenoru?, spokładana do kupy przez Briana Sibleya, czyli specjalistę od książek ukazujących kulisy kręcenia filmów takich, jak ?Harry Potter?, ?Złoty kompas? czy właśnie ekranizacji prozy Tolkiena. I z tym Tolkienem to zresztą bardzo mu po drodze, bo obok tego wydał też takie rzeczy, jak różne tolkienowskie mapy czy współtworzył radiowe adaptacje jego książek ? przy okazji jest też członkiem The Tolkien Society. I widać, że to lubi, czuje i że dołożył starań, dzięki czemu niniejsza publikacja jest nie tylko świetna ? wiadomo, Tolkien, jak mogłoby być inaczej ? ale i kompleksowa. Jeśli chodzi o treść, ta dziejąca się w Drugiej Erze Śródziemia opowieść koncentruje się wokół tytułowej wyspy, daru dla ludzi i jej mieszkańców, którzy coraz bardziej buntują się przeciw wiszącemu nad nimi Zakazowi Valarów. Narasta w nich ten bunt, rośnie zazdrość, a wszystko to prowadzi nieuchronnie do upadku. Kto zdoła przetrwać to, co nadciąga? Upadek Númenoru to wydarzenie, które miłośnicy Tolkiena znają doskonale i to w kilku wersjach. Pierwsze wzmianki o nim pojawiają się już we ?Władcy Pierścieni?, a całe wydarzenie opisane zostało w wydanym już pośmiertnie ?Silmarillionie?. Ale kolejna wersja tej historii trafiła też do ?Niedokończonych opowieściach Śródziemia i Númenoru? (jak brzmi pełny tytuł książki, którą zazwyczaj nazywa się po prostu ?Niedokończonymi opowieściami?. A kolejna już czeka na wydanie w ?Historii Śródziemia? w jednym z kolejnych tomów. To chyba wszystkie wersje, ale wiadomo, mogłem coś pominąć. No i jest jeszcze ta najnowsza, wydana właśnie na polskim rynku i? No Sibley się postarał ze zredagowaniem tego wszystkiego. Jego książka to opowieść o Drugiej Erze, na nowo poskładana z najróżniejszych tolkienowskich tekstów i źródeł. Efekt jest taki, że rzecz rozrosła się, została rozbudowana i zmieniła się w imponującą opowieść, która od zawsze świetna była i świetna pozostała. Opowieść, przypowieść, kronika, jakkolwiek by tego nie traktować, mamy do czynienia z imponującą historią o ludzkiej naturze prowadzącej do upadku, w której są fascynujące postacie, przygody, akcja, wielkie zagrożenie? No epicko jest i jest na co popatrzeć, bo mamy wydanie ilustrowane ? Alan Lee, legendarny rysownik, który od dekad ilustruje prace Tolkiena, jak zwykle wykonał kawał doskonałej roboty, zarówno jeśli chodzi o pięknie malowane ilustracje, jak i te rysowane po prostu ołówkiem. Jest realistycznie, z detalem, z klimatem? No wyśmienicie jest i tyle w temacie. I sama książka też wyśmienita. Klasyka i klasa sama w sobie, jak zawsze. świetnie skompilowana przez Sibleya, pięknie wydana? Kolejna gratka dla fanów Tolkiena, świetnie uzupełniająca biblioteczkę i dla wszystkich miłośników dobrego fantasy z wyższej półki, bo i bez znajomości szerszego kontekstu też świetnie się to czyta (mówię to jako ten, który już sporo pozapominał od czasów, kiedy czytał choćby ?Silmarillion?).