Plagi świata. Czy człowiek przetrwa kolejną pandemię?

erw­szy za­ob­ser­wo­wał na­wro­to­wą i spo­ra­dycz­nie wy­stępu­jącą po­stać ty­fu­su. Spo­strze­że­nia Bril­la po­twier­dził w la­tach trzy­dzie­stych XX w. ame­ry­ka­ński bak­te­rio­log i le­karz Hans Zins­ser. Ta po­stać ty­fu­su nosi na­zwę cho­ro­by Bril­la-Zins­se­ra. Szczepionka Weigla Ogrom­ne za­słu­gi w ba­da­niu ty­fu­su, a przede wszyst­kim w pra­cach ma­jących na celu opra­co­wa­nie szcze­pion­ki prze­ciw tej cho­ro­bie miał pol­ski bio­log pra­cu­jący we Lwo­wie Ru­dolf We­igl. W 1930 r. stwo­rzył on szcze­pion­kę prze­ciw ty­fu­so­wi dzi­ęki za­sto­so­wa­niu no­wa­tor­skiej me­to­dy ho­dow­li zwy­kle nie­spo­ty­ka­nych zwie­rząt la­bo­ra­to­ryj­nych, czy­li wszy. Pod­czas pro­duk­cji szcze­pion­ki wszy mu­sia­ły być kar­mio­ne ludz­ką krwią. We­igl w swo­im in­sty­tu­cie za­trud­niał tzw. kar­mi­cie­li wszy. Umiesz­cza­no im na cie­le po­jem­nicz­ki z wsza­mi. Owa­dy mia­ły więc kon­takt ze skó­rą. Cała pro­ce­du­ra mo­gła być kon­tro­lo­wa­na z ze­wnątrz i prze­rwa­na w od­po­wied­nim cza­sie. Aby wy­pro­du­ko­wać szcze­pion­kę, wszy do­świad­czal­ne były za­ka­ża­ne bak­te­ria­mi Ric­ket­t­sia pro­wa­ze­kii, któ­re na­mna­ża­ły się w je­li­tach owa­dów. Je­li­ta były na­stęp­nie wy­ci­na­ne, two­rzo­no z nich za­wie­si­nę, bak­te­rie in­ak­ty­wo­wa­no (za­bi­ja­no) za po­mo­cą for­ma­li­ny i w ten spo­sób po­wsta­wa­ła szcze­pion­ka. W cza­sie dru­giej woj­ny świa­to­wej, gdy Lwów zo­stał za­jęty przez Niem­ców, szcze­pion­ka tak bar­dzo za­in­te­re­so­wa­ła hi­tle­row­skie wła­dze oku­pa­cyj­ne, że po­zwo­li­ły We­iglo­wi na kon­ty­nu­ację ba­dań. Za­żąda­ły też od nie­go szcze­pion­ki dla nie­miec­kie­go woj­ska. We­igl się zgo­dził, ale jego in­sty­tut przy­go­to­wy­wał dla nie­miec­kich żo­łnie­rzy szcze­pion­kę nie­pe­łno­war­to­ścio­wą. Pe­łno­war­to­ścio­wy pre­pa­rat był na­to­miast do­star­cza­ny do gett we Lwo­wie i w War­sza­wie. War­to wspo­mnieć, że We­igl dzi­ęki in­sty­tu­cji kar­mi­cie­li wszy i wy­sta­wia­niu za­świad­czeń o ta­kim za­jęciu ura­to­wał, jak się ob­li­cza, na­wet 3 tys. osób za­gro­żo­nych śmier­cią bądź wy­wóz­ką na ro­bo­ty do Nie­miec. Wśród nich byli po­eta Zbi­gniew Her­bert, ma­te­ma­ty­cy Ste­fan Ba­nach i Bro­ni­sław Kna­ster, bio­lo­dzy He­le­na i Se­we­ryn Krze­mie­niew­scy, a ta­kże kom­po­zy­tor i dy­ry­gent Sta­ni­sław Skro­wa­czew­ski. Wie­le lat po swo­jej śmier­ci Ru­dolf We­igl zo­stał od­zna­czo­ny me­da­lem Spra­wie­dli­wy wśród Na­ro­dów Świa­ta. Czym jest tyfus? Ty­fus pla­mi­sty jest cho­ro­bą za­ka­źną po­wo­do­wa­ną przez typ bak­te­rii pa­so­ży­tu­jących we­wnątrz ko­mó­rek go­spo­da­rza - ri­ket­sje, a do­kład­niej ga­tu­nek o na­zwie Ric­ket­t­sia pro­wa­ze­kii. Ri­ket­sje te od­kry­li wspó­łpra­cu­jący ze sobą bra­zy­lij­ski le­karz Hen­ri­que da Ro­cha Lima oraz cze­ski zoo­log i pa­ra­zy­to­log Sta­ni­slaus von Pro­wa­zek. Ro­cha Lima na­zwał bak­te­rię na cze­ść swe­go zma­rłe­go na ty­fus wspó­łpra­cow­ni­ka, a ta­kże in­ne­go ba­da­cza ri­ket­sji Ho­war­da Ric­ket­t­sa (któ­ry rów­nież uma­rł po za­ka­że­niu ty­fu­sem). Cho­ro­ba wy­stępu­je u lu­dzi i jest prze­no­szo­na przez wszy ludz­kie odzie­żo­we (Pe­di­cu­lus hu­ma­nus cor­po­ris), a ten zwi­ązek zo­stał od­kry­ty przez fran­cu­skie­go bak­te­rio­lo­gia Char­le­sa Ni­col­lea w 1909 r. Za­uwa­żył on, ż . . . ...(fragment)... Całość dostępna w wersji pełnej Autorka: Ewa Krawczyk Redakcja: Ewa Biernacka Korekta: Zuzanna Wierus Projekt graficzny okładki: Ola Zimoch eBook: Atelier Du Châteaux Zdjęcie autorki: Ewa Krawczyk Elementy graficzne: (C) (Hein Nouwens, Bodor Tivadar, Channarong Pherngjanda, Babich Alexander, Yevheniia Lytvynovych) Redaktor prowadząca: Justyna Tomas Kierownik redakcji: Agnieszka Górecka (C) Copyright by Ewa Krawczyk (C) Copyright for this edition by Wydawnictwo Pascal Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana lub przekazywana w jakiejkolwiek formie bez pisemnej zgody wydawcy, z wyjątkiem recenzentów, którzy mogą przytoczyć krótkie fragmenty tekstu. Bielsko-Biała 2021 Wydawnictwo Pascal sp. z ul. Zapora 25 43-382 Bielsko-Biała tel. 338282828, fax 338282829 ISBN 978-83-8103-848-5