Extensa Audiobook CD Audio

�lu, krzywd od­pusz­czo­nych. Opo­wie­dział nam baj­kę. Cza­sa­mi tak opo­wia­dał. Te­raz też; dłu­gą. Ksią­żę i jego Księ­ga. Księ­ga była bar­dzo sta­ra, po­zo­sta­wa­ła w ro­dzie od nie­pa­mięt­nych cza­sów. Kie­dy przy­cho­dzi­ło do po­dej­mo­wa­nia waż­nych de­cy­zji, Ksią­żę -- jak wszy­scy przed nim -- za­się­gał rady swe­go ojca. Otwie­rał Księ­gę, wy­po­wia­dał za­klę­cie, duch Sta­re­go Księ­cia przy­by­wał. Aż przy­szło do szcze­gól­nie trud­ne­go wy­bo­ru. Co ro­bić, pyta Ksią­żę. Oj­ciec nie wie, ale ra­dzi za­py­tać jego wła­sne­go ojca -- jak za­wsze do tej pory py­tał. Bie­rze Księ­gę i przy­wo­łu­je Księ­cia-Dziad­ka. Dzia­dek -- Księ­cia-Pra­dziad­ka. Pra­dzia­dek -- Pra­pra­dziad­ I tak to idzie, w ryt­mie dzie­cię­cej wy­li­czan­ki, w opa­da­ją­cej ka­den­cji; śmia­li­śmy się i skan­do­wa­li ra­zem z dziad­kiem. La­ry­sa w koń­cu usnę­ła. Słoń­ce już za­cho­dzi­ło, pa­mię­tam czer­wień tam­te­go nie­ba, w ta­kiej czer­wie­ni lu­bi­łem za­sy­piać, na pach­ną­cej wil­got­nym drew­nem we­ran­dzie, w od­de­chu wiel­kie­go domu, otwar­te­go na wietrz­ne prze­strze­nie wszyst­ki­mi drzwia­mi i okna­ Dom! Mu­si­my wra­cać! Po­de­rwa­łem się, dzia­dek obu­dził La­ry­sę. Wsta­wa­ła nie­chęt­nie. Po­cią­gną­łem ją, ro­ze­spa­ną, za rękę. -- Pa­mię­taj­cie o Księ­dze! -- wo­łał za nami, już nie­wi­docz­ny w cie­niu po­tęż­ne­go dębu, gdy bro­dzi­li­śmy przez zim­ny stru­mień. -- Pa­mię­taj­cie o Księ­dze! Po­tem za­sta­na­wia­łem się, jak wła­ści­wie koń­czy się ta baj­ka; jak w ogó­le może się ona za­koń­czyć. Mia­łem jesz­cze nie­raz oka­zję go spy­tać, ale wów­czas ja­koś nie przy­cho­dzi­ło mi to do gło­wy. Nie­ła­two sku­pić na dłu­żej uwa­gę sze­ścio­lat­ka. Duch dziad­ka opo­wia­dał na­to­miast o wie­lu in­nych rze­czach. Pa­mię­tam bar­dzo dużo. 1. To za­czy­na się nie­po­strze­że­nie, prze­waż­nie od po­ra­że­nia ba­na­łem. Któ­re­goś dnia -- ile wte­dy masz lat? nie wię­cej niż kil­ka­na­ście -- zda­jesz so­bie spra­wę, że nig­dy już nie bę­dziesz dziec­kiem. Nie prze­ży­jesz po raz dru­gi ani go­dzi­ny, ani mi­nu­ty z tego cza­su. Już za­trza­snę­ły się zwrot­ni­ce, wszyst­ko za­prze­pasz­czo­ne, szan­se wszyst­kie. Jak funk­cja fa­lo­wa -- ze wszech­moż­li­wo­ści kol­lap­su­jesz do jed­ne­go je­dy­ne­go sta­nu. Ta­kie i tyl­ko ta­kie dzie­ciń­stwo po­nie­siesz w so­bie aż do wiecz­no­ści. Prze­gry­wasz z każ­dym dniem. Niby wszy­scy do­brze o tym wie­my -- ale ty na­gle poj­mu­jesz ostat­nie kon­se­kwen­cje, asy­mi­lu­jesz tę nie­uchron­ność do sa­me­go rdze­nia swej du­szy, i nogi się pod tobą ugi­na­ją, krę­ci ci się w gło­wie, sia­dasz na zie­mi, prze­ra­żo­ny, zroz­pa­czo­ny, ser­ce bije moc­no, po­wo­li. Li­czysz, raz-dwa, trzy-czte­ry, pięć-sześć, to są kro­ki śmier­ci, tak się skra­da, tak od­mie­rza, ze­gar ato­mo­wy wszech­świa­ta, me­tro­nom roz­pa­du po­ło­wicz­ne­go, klep­sy­dra en­tro­pii. Żeby się wy­do­być, trze­ba rze­czy ma­łych: sma­ku świe­że­go jabł­ka, za­pa­chu nocy, śmie­chu twej ma­łej sio­ Wsta­niesz, w koń­cu wsta­niesz, wszy­scy wsta­je­my. Za tobą, na zie­mi, cień-po­kurcz: zwło­ki dziec­ka. Hodo­wa­li­śmy ko­nie. Sta­do li­czy­ło po­nad dwie­ście sztuk. Kie­dy spę­dza­li­śmy je wszyst­kie do kor­ra­lu, od grzmo­tu ich ko­pyt ka­mie­nie prze­wra­ca­ły się w swych pod­ziem­nych le­go­wi­skach. Tyl­ko my i Za­par­to­wie pro­wa­dzi­li­śmy ho­dow­lę na taką ska­lę; ale sta­do Za­par­tów było pra­wie o po­ło­wę mniej­sze. Wio­sną prze­ga­nia­li­śmy wierz­chow­ce po nie­skoń­czo­nych łą­kach Zie­lo­ne­go Kra­ju i razu pew­ne­go zda­rzy­ło się, iż gdzieś w tej nie­skoń­czo­no­ści ta­bu­ny jed­nak się spo­tka­ły, wpa­dły na sie­bie, prze­mie­sza­ły. Od tam­te­go cza­su zna­ko­wa­li­śmy zwie­rzę­ta. Nasz znak to dwie od­wró­co­ne pod­ko­wy; Za­par­tów -- krzyż. Zna­ko­wa­nie źre­ba­ków od­by­wa­ło się prze­waż­nie na ze­wnątrz, na wy­bie­gu. Cza­sa­mi sia­da­łem na ogro­dze­niu, przy­glą­da­łem się. Ale nie było mnie przy tym, jak tato i dzia­dek Mi­chał zna­ko­wa­li Trze­cią Gwiaz­dę. Eze­kiel mi opo­wie­dział; a po­tem sam dzia­dek. Trze­cia Gwiaz­da wy­rwa­ła się na mo­ment i jesz­cze le­żąc, wierz­gnę­ła tak nie­szczę­śli­wie, że tra­fi­ła ko­py­tem pro­sto w pierś star­ca. Ude­rze­nie źre­ba­ka nie było sil­ne, lecz dzia­dek Mi­chał wy­raź­nie po­czuł, jak coś mu się tam w cie­le prze­mie­ści­ło. Stra­cił dech, usiadł cięż­ko. Po chwi­li po­ja­wił się ból, pie­ką­cy, kłu­ją­cy. Tato, Eze­kiel i ciot­ka Te­kla po­chy­la­li się nad dziad­kiem. -- Już do­brze, już do­brze -- sa­pał. Nie było do­brze. Od­nie­śli go do domu, do jego po­ko­ju na pię­trze przy­bu­dów­ki. Chciał pójść sam, oka­za­ło się, że mu­szą go wziąć pod ra­mio­na; i skoń­czy­ło się na tym, że go za­nie­śli -- za­wo­ła­li jesz­cze Na­ta­nie­la do po­mo­cy. Mały Jan po­ga­lo­po­wał po Dok­to­ra. Wte­dy się do­wie­dzia­łem. Na­tych­miast po­bie­głem do dziad­ka, ale tam już kłę­bi­ło się pół ro­dzi­ny i mama od­pę­dzi­ła nas, mnie i La­ry­sę. La­ry­sa pła­ka­ła. (Z pła­czem La­ry­sy było tak: cza­sem wy­wo­ły­wał u mnie dzi­kie na­pa­dy zło­ści, krzy­cza­łem na sio­strę, prze­drzeź­nia­łem ją, ro­bi­łem miny, więc ona tym gło­śniej szlo­cha­ła, więc tym więk­sza złość ro­sła we a cza­sem -- jej płacz pod­no­sił wy­so­kie fale współ­czu­cia, bliź­nia­cze­go smut­ku, pró­bo­wa­łem ją wów­czas nie­zdar­nie uspo­ka­jać, mam­ro­ta­łem ja­kieś po­cie­sze­nia, przy­tu­la­łem moc­no, dzie­ci tak bar­dzo po­le­ga­ją na cie­le­sno­ści, do­tyk i cie­pło ko­iły wszel­kie na­sze kosz­ma­ Raz złość, raz współ­czu­cie -- i zda­wa­ło się, nie ist­nie­je re­gu­ła po­zwa­la­ją­ca prze­wi­dzieć, któ­ry wzo­rzec re­ak­cji aku­rat prze­wa­ży). La­ry­sa, z oczy­ma peł­ny­mi łez, scho­wa­ła się pod scho­da­mi; wpeł­złem za nią. Miej­sca ciem­ne, miej­sca cie­płe, dusz­ne, miej­sca pół­mro­ku -- tam bez­pie­czeń­stwo, tam po­cie­cha. -- Umrze, umrze -- chli­pa­ła. Usły­sza­ła to zda­nie od ko­goś pod drzwia­mi dziad­ka i te­raz po­wta­rza­ła na głos, był to jej strach naj­więk­szy, po­nie­waż kom­plet­nie nie­zro­zu­mia­ły. -- Nie umrze -- mó­wi­łem -- nie umrze. -- Umrze, umrze, umrze. -- Nie­ca­ły rok wcze­śniej umar­ła ku­zyn­ka Mał­go­rza­ta. Wie­czo­rem żyła, ran­kiem była mar­twa; nig­dy po­tem już jej nie wi­dzie­li­śmy. Za­py­ta­ny tato od­parł, iż za­bra­ła ją śmierć. Te­raz wró­ci­ły do La­ry­sy wszyst­kie dzie­cin­ne stra­chy wo­bec nie­zna­ne­go. Kciuk po­wę­dro­wał do buzi, wci­snę­ła się w kąt wnę­ki -- chu­de ko­la­na pod bro­dą, pal­ce nóg sku­lo­ne, wło­sy ko­lo­ru sło­my kry­ją za­puch­nię­te oczy, ła­mie mi ser­ce ten gry­mas bez­gra­nicz­nej roz­pa­czy na jej pulch­nej twa­rzycz­ce, wy­krzy­wio­ne w pła­czu war­gi. Płacz wśród dzie­ci jest za­raź­li­wy; im dłu­żej na nią pa­trzy­łem, tym bliż­szy by­łem łez. Już drża­ły mi usta, już mro­wi­ły po­licz­ki. Na­raz zła­pa­łem ją za ra­mię. -- Chodź. -- Po­cią­gną­łem, raz, dru­gi, trze­ci, co­raz sil­niej, aż się wresz­cie ru­szy­ła i od­tąd dała już sobą po­wo­do­wać. -- Chodź, zo­ba­czy­my. Nasz dom skła­dał się z kil­ku­na­stu mniej­szych i więk­szych bu­dyn­ków sku­pio­nych na pla­nie pro­sto­ką­ta wo­kół naj­star­szej czę­ści: drew­nia­nej cha­ty far­mer­skiej. Obec­nie w cha­cie no­cu­ją już tyl­ko go­ście, nie­mniej po­zo­sta­ła osią kom­plek­su. Od wscho­du sty­ka się z nią bu­dy­nek naj­więk­szy (w któ­rym i my miesz­ka­li­śmy): trzy­kon­dy­gna­cyj­ny, mu­ro­wa­ny, z sze­ścio­ma ko­mi­na­mi, ob­szer­ną we­ran­dą i dłu­gim gan­kiem. Przy­bu­dów­ka dziad­ka znaj­du­je się na jego ty­łach. Ga­nek ota­cza wiel­ki bu­dy­nek do­oko­ła, uży­wa­li­śmy go tak­że jako ko­ry­ta­rza, tak prze­cho­dzi­ło się z po­ko­ju do po­ko­ju. Czę­sto za­kra­da­li­śmy się nim (my, dzie­ci) pod okna za­mknię­tych przed nami po­miesz­czeń i pod­słu­chi­wa­li, pod­pa­try­wa­li. Jesz­cze czę­ściej po pro­stu go­ni­li­śmy się po gan­ku do utra­ty tchu lub gniew­nej in­ter­wen­cji któ­re­goś z do­ro­słych. Mat­ka krzy­cza­ła, że w koń­cu kie­dyś po­ła­mie­my so­bie kar­ki. Je­śli już, to nie w ten spo­sób -- ist­nia­ły znacz­nie bar­dziej praw­do­po­dob­ne. Mały Jan po­ka­zał mi któ­rejś nocy, jak wspiąć się na dach i jak prze­cho­dzić zeń na da­chy in­nych bu­dyn­ków. Z per­spek­ty­wy da­chu wszyst­ko było inne, miej­sca do­sko­na­le zna­ne oka­zy­wa­ły się na­gle eg­zo­tycz­ny­mi kon­struk­cja­mi ta­jem­ne­go prze­zna­cze­nia. Wspi­na­łem się, gdy tyl­ko mo­głem -- czy­li głów­nie nocą, bo za dnia za­wsze ist­nia­ło ry­zy­ko od­kry­cia. Ale było w tym coś jesz­cze: nar­ko­tyk wy­so­ko­ści. Z da­chu wi­dzia­łem na­wet dąb. Wspi­na­łem się i na dąb; z nie­go wi­dzia­łem na­sze da­chy. I było tak­że to: od­dech wiel­kich prze­strze­ni. Zwłasz­cza w noce, w cie­płe noce gwiaź­dzi­ste. Sześć lat, ty­siąc snów, wdra­py­wa­łem się mię­dzy bliź­nia­cze kwa­dra­to­we ko­mi­ny, wzno­si­łem twarz, otwie­ra­łem usta, po­ły­ka­łem dłu­gi­mi hau­sta­mi noc; noc po­ły­ka­ła mnie. Ręka wia­tru we wło­sach, w gar­dle pę­dzel za­pa­chów (zie­mi, tra­wy, dymu, zie­mi), w uszach szum, strasz­ny, wspa­nia­ły szum nie­skoń­czo­nych prze­strze­ni; ten nie­sły­szal­ny huk, któ­ry jest tłem każ­dej ci­szy, a w ta­kie noce po pro­stu roz­sa­dza ci czasz­kę. Opar­ty ple­ca­mi o ko­min, z sze­ro­ko otwar­ty­mi oczy­ma, usta­mi wpó­łu­chy­lo­ny­mi, drża­łem, zzięb­nię­ty, roz­go­rącz­ko­wa­ny. (Te­raz je­stem pe­wien: gdy­by nie Mały Jan, gdy­by nie da­chy na­szej far­my -- nie przy­jął­bym kie­li­cha Mi­strza Bar­tło­mie­ja). Ist­nia­ły wszak­że w tym kró­le­stwie ścież­ki niż­sze i dresz­cze ła­twiej­sze. Po­pro­wa­dzi­łem La­ry­sę. Wie­dzia­łem, że z gan­ku moż­na prze­sko­czyć na wy­kusz przy­bu­dów­ki i na­stęp­nie tak się po nim prze­su­nąć, sto­pa za sto­pą, by zaj­rzeć do wnę­trza dziad­ko­wej sy­pial­ni. Rzecz ja­sna, ten skok to było ry­zy­ko śmier­tel­ne -- lecz dziec­ko nie wi­dzi tego w ten spo­sób. Prze­sko­czy­li­śmy obo­je -- ja pierw­szy, ona za mną -- i na­wet nie spoj­rze­li­śmy w dół. Przy­kuc­nię­ci, zbli­ży­li­śmy się do okna, jed­nym ru­chem unie­śli gło­wy. Był już wie­czór, za ple­ca­mi mie­li­śmy cień chmur­ne­go nie­ba; przed sobą -- cie­płe świa­tło peł­ne­go lu­dzi po­ko­ju. Był tam dzia­dek Mi­chał -- le­żał w łóż­ku, nie­ru­cho­my, wi­dzie­li­śmy jego ręce na kocu i garb nosa; był Dok­tor -- cho­dził w kół­ko od drzwi do łóż­ka i z po­wro­tem, co ja­kiś czas po­chy­lał się nad dziad­kiem i wsłu­chi­wał się w rytm jego od­de­chu, tęt­na; był tato, wu­jek Ana­sta­zy, wu­jek Ka­rol, ciot­ki bliź­niacz­ki; był Pa­stor, któ­re­go przy­jaz­du nie za­uwa­ży­łem -- on sie­dział na krze­śle przy no­gach łóż­ka, ty­łem do okna, z po­chy­lo­ną gło­wą, wy­glą­da­ło jak­by spał, ale po­tem prze­ko­na­li­śmy się, że w isto­cie czy­tał z otwar­te­go na ko­la­nach mo­dli­tew­ni­ka. Trwa­ło to dłu­gie mi­nu­ty, kwa­dran­se. Zmierz­cha­ło już, pod­niósł się wiatr przed­noc­ny, po­zna­łem go po za­pa­chu. Co ja­kiś czas otwie­ra­ły się drzwi sy­pial­ni, za­glą­da­li do środ­ka krew­ni. Ciot­ki bliź­niacz­ki zno­wu za­czę­ły pła­kać. Dok­tor otwo­rzył swą tor­bę, bły­snął me­tal i szkło. Wkłuł się w ra­mię dziad­ka, wtło­czył mu w żyłę ja­kąś ciem­ną ciecz, po­tem się­gnął do ka­mi­zel­ki, zer­k­nął za ze­ga­rek. Pal­ce dziad­ka za­ci­ska­ły się na kocu; ja ści­ska­łem spo­co­ną dłoń La­ry­sy. Na co tam cze­ka­li­śmy, kur­czo­wo ucze­pie­ni pa­ra­pe­tu, przy­kle­je­ni do ścia­ny pięć me­trów nad zie­mią? Jaki se­kret pra­gnę­li­śmy pod­pa­trzeć? Bo w koń­cu prze­cież pod­pa­trzy­li­śmy. Dzia­dek na­gle usiadł, zo­ba­czy­li­śmy jego twarz, prze­ra­żo­ne oczy, śli­nę i krew na bro­dzie. Za­czął kasz­leć, ła­pać się za pierś. Przy­padł do nie­go Dok­tor, przy­padł tato, resz­ta ro­dzi­ny -- aż Dok­tor mu­siał na nich na­krzy­czeć, do­pie­ro się od­su­nę­li. Dzia­dek, z twa­rzą wy­krzy­wio­ną w bólu, szep­tał coś char­ko­tli­wie. Wi­dać nie mo­gli go zro­zu­mieć, bo na­gle się uci­szy­li, i wte­dy za­brzmia­ły wy­raź­nie sło­wa Pa­sto­ra: -- Pra­wo Pana do­sko­na­łe -- krze­pi du­cha; świa­dec­two Pana nie­za­wod­ne -- po­ucza pro­stacz­ka; na­ka­zy Pana słusz­ne -- ra­du­ją ser­ce; przy­ka­za­nie Pana ja­śnie­je i oświe­ca -- La­ry­sa zła­pa­ła mnie moc­no za ko­szu­lę, od­wró­ci­ła gło­wę od okna. -- Umrze, umrze, umrze, umrze. -- No więc umrze; bę­dziesz wresz­cie ci­cho?! -- wark­ną­łem. Tam we­wnątrz dzia­ły się bo­wiem rze­czy prze­dziw­ne. Dok­tor wzniósł po­nad gło­wę pu­ste dło­nie i od­stą­pił od łóż­ka. Tato, ciot­ki i wuj­ko­wie sta­li w mil­cze­niu, na­gle ska­mie­nia­li. Pa­stor zaś, na­chy­lo­ny tuż nad dziad­kiem Mi­cha­łem, wrzesz­czał nań z wście­kło­ścią: -- Aż po grób! Aż po grób! Aż po grób! Nie bar­dzo wie­dzia­łem, co by to mia­ło zna­czyć. Był­że­by to re­fren ko­lej­nej mo­dli­twy? Pa­stor wy­ma­wiał te trzy sło­wa gło­sem za­re­zer­wo­wa­nym dla ka­zań po­tę­pień­czych; był od­wró­co­ny do okna ple­ca­mi, lecz do­sko­na­le po­tra­fi­łem so­bie wy­obra­zić, jak te­raz wy­glą­da jego twarz. Co naj­dziw­niej­sze, dzia­dek zda­wał się go mimo wszyst­ko nie sły­szeć. Pa­trzył pu­sto przed sie­bie -- to zna­czy gdzieś w pra­wo, w kąt sy­pial­ni mię­dzy łóż­kiem a drzwia­mi -- i dy­szał swo­je. Ba­niecz­ki krwi pę­ka­ły mu na war­gach. Za­czę­ło mi się zbie­rać na wy­mio­ty. Prze­łkną­łem z wy­sił­kiem. Wtem Pa­stor umilkł. Ktoś krzyk­nął; któ­raś z cio­tek chy­ba. Za­mi­go­ta­ła ża­rów­ka, na mo­ment zro­bi­ło się w po­ko­ju ciem­niej, jak­by wiel­ka ćma okrą­ży­ła lam­pę. Cień wy­pęcz­niał w miej­scu, w któ­re wpa­try­wał się dzia­dek Mi­chał; wy­pęcz­niał, roz­rósł się, na­puchł na jed­ną trze­cią po­miesz­cze­nia, po czym szyb­ko się cof­nął i roz­pu­ścił. Zie­lo­na su­kien­ka, róża w ciem­nych wło­sach, opa­lo­ne, na­gie ra­mio­na. Uśmie­cha się cie­pło, pod­cho­dząc do dziad­ka, sia­da­jąc na łóż­ku, uj­mu­jąc drżą­cą rękę star­ca; on uśmie­cha się do niej. Wiel­ka ci­sza. Pa­stor wzno­si ra­mię, ni­czym do cio­su Moj­że­szo­we­go. Tato ła­pie go za to ra­mię, przy­trzy­mu­je. Ciot­ka Jo­an­na od­wra­ca się od nich wszyst­kich, opie­ra czo­ło o ścia­nę. Mło­da ko­bie­ta z różą we wło­sach z po­wro­tem ukła­da dziad­ka na łóż­ku, wsu­wa mu pod gło­wę po­dusz­kę. W tej ci­szy usły­szał­bym, gdy­by coś po­wie­dzia­ła; nie mówi nic. Po­chy­la się nad dziad­kiem. My­śla­łem, że go po­ca­łu­je -- ale nie. Ocie­ra wierz­chem dło­ni jego wpó­ło­twar­te usta, de­li­kat­nie za­my­ka mu po­wie­ki. Nadal uśmie­cha się lek­ko. W uszach ma srebr­ne kol­czy­ki, małe, lśnią­ce. Po­tem wsta­ła, spoj­rza­ła na mnie, przy­gła­dzi­ła su­kien­kę i roz­pły­nę­ła się w po­wie­trzu. Mie­siąc po tym, jak za­bra­ła go pięk­na Śmierć, spo­tka­li­śmy dziad­ka Mi­cha­ła pod dę­bem i opo­wie­dział nam baj­kę. Póź­niej zda­rza­ło się jesz­cze, że od­wie­dzał nas, mnie i sio­strę, gdy by­li­śmy ra­zem, ale znacz­nie czę­ściej przy­cho­dził do nas w sa­mot­no­ści. Wiem, że zja­wiał się re­gu­lar­nie, by utu­lić do snu La­ry­sę, cze­ka­ła na nie­go co wie­czór. Dla mnie też ist­niał taki czas i ta­kie miej­sce -- wy­star­czy­ło mia­no­wi­cie, bym wspiął się na dach. Skąd wy­cho­dził, do­kąd od­cho­dził -- mu­siał prze­miesz­czać się po dro­gach po­wie­trza, in­a­czej usły­szał­bym go, cięż­kie kro­ki na kle­ko­czą­cych da­chów­kach. Sia­dy­wał opar­ty o są­sied­ni ko­min, spo­glą­da­li­śmy w tym sa­mym kie­run­ku. Wiatr uno­sił w ciem­ność za­pach jego ty­to­niu. -- Król Mi­das zła­mał so­bie nogę. Tato mówi, że nie zro­śnie się do­brze. -- To był dzi­ki koń. -- Chy­ba go za­strze­lą. Da­niel był na Tar­gu i prze­pu­ścił mnó­stwo for­sy. Za­po­wia­da, że się oże­ni. Wszy­scy są wście­kli. -- Ha, pa­mię­tam, jak przy­wiózł wte­dy tę rudą dzie­wusz­kę od Me­se­ni­tów. Po­tem śro­dek nocy i na­gle sły­szy­my tę­tent, strzał i krzy­ki. Krew­ni się upo­mnie­li. Mie­li­by­śmy tu dru­gą Tro­ję. -- Dziad­ku, ty bab­cię też po­zna­łeś na Tar­gu? -- Wi­dzisz, mały, są tar­gi i tar­gi, he, he. Ale nie. To było w któ­rąś wio­snę cu­dów. Pro­wa­dzi­li­śmy sta­do od wy­brze­ża, kie­dy za­czę­ło sy­pać dia­men­ta­mi. Parę chwil i zie­mia wy­glą­da­ła jak po cięż­kim gra­dzie. Ku­zy­no­wi To­ma­szo­wi wy­bi­ło oko. A, o, ta bli­zna, wi­dzisz? -- to też stąd. Ko­nie oczy­wi­ście osza­la­ły. Mu­sie­li­śmy się roz­dzie­lić, żeby po­znaj­do­wać te naj­bar­dziej prze­ra­żo­ne, któ­re od­bie­gły naj­da­lej -- i tak z tu­zin gdzieś prze­pa­dło. Zresz­tą wszyst­kie mia­ły po­ra­nio­ne ko­py­ta. Ja po­je­cha­łem na za­chód. Były po dro­dze mniej­sze i więk­sze za­gaj­ni­ki; mu­sia­łem spraw­dzać co do jed­ne­go: tam mo­gły się schro­nić, tyl­ko tam zie­mia była czy­sta. Ale oczy­wi­ście same drze­wa też sper­wer­to­wa­ło i jak już... -- co? -- Ach. Aku­rat wte­dy była to szadź me­ta­licz­na. Ro­zu­miesz, jak­by je wszyst­kie oku­to, do ostat­nie­go list­ka, cie­niut­ką war­stwą że­la­za. Po ta­kiej wio­śnie zie­mia po­zo­sta­je ja­ło­wa na de­ka­dy. By­łeś kie­dyś za Dru­gą Rze­ką? Zaj­rzyj do Wo­do­spa­dów, tam jesz­cze stoi Ska­mie­nia­ły Gaj z dwu­dzie­ste­go siód­me­go. -- Róża ciot­ki Iza­be­li. -- No. To jest krysz­tał, wte­dy ob­ra­ca­ło w krysz­tał. -- A czło­wie­ka? Też może tak spre­te­wo­wać? -- Nie bój się, nie zda­rza się to czę­sto. Mhm, no więc wjeż­dżam do tego za­gaj­ni­ka i sły­szę ja­kąś po­twor­ną kłót­nię. Pa­trzę: trzy dziew­czy­ny w bie­liź­nie biją się o ja­kąś szma­tę. Ha, a kie­dy mnie zo­ba­czy­ł Boże dro­gi! -- Dla­cze­go w bie­liź­nie? -- Wy­bra­ły się tam na pik­nik i wzię­ło je z za­sko­cze­nia, ubra­nia im przy­rdze­wia­ły do tra­wy. Zda­je się, że oca­la­ła tyl­ko ta jed­na bluz­ka, ale jak się za­czę­ły o nią kłó­cić... -- I bab­cia to była jed­na z nich? -- Nie. Sio­stra naj­star­szej. Po­je­cha­łem na ich far­mę dać znać ro­dzi­nie i Te­re­sa za­wio­zła im ubra­nia. -- Oświad­czy­łeś się jej wte­dy? -- Nie, no co ty? Przez na­stęp­ne dwa lata w ogó­le jej nie wi­dzia­łem. Tyle że po­ga­da­li­śmy tro­chę tam­te­go wie­czo­ru; no­co­wa­łem u nich, po­mo­głem na­pra­wić co więk­sze szko­dy. Po­tem wy­szli­śmy na po­ga­węd­kę, tak się aku­rat zło­ży­ło, mat­ka ją chy­ba wy­pę­dzi­ła z kuch­ Te­re­sa mia­ła jesz­cze far­tuch w mące. Była peł­nia, jak te­raz. Za­czę­ła mi wró­żyć z księ­ży­co­wych chmur, po­żar­to­wa­li­ś ta­kie -- No to jak, dziad­ku? Kie­dy po­sta­no­wi­łeś się z nią oże­nić? -- A co ty tak na­gle o tym ożen­ku? -- A-a, bo Da­ -- Da­! Nie słu­chaj bied­ne­go dur­nia. Kie­dy po­sta­no­wi­łem, mhm. To ja­koś tak ma­ły­mi krocz­ka­mi. W ogó­le za­po­mnia­łem o niej. Dwa lata, tak, dwa lata. Sia­dłem po ja­kimś cięż­szym roz­cza­ro­wa­niu i za­czą­łem się za­sta­na­wiać, z któ­rą to ko­bie­tą wła­ści­wie czu­łem się naj­le­piej, w czy­jej obec­no­ści, z czy­im uśmie­chem. Aż do­sze­dłem do Te­re­sy i to był ko­niec kon­ku­ren­cji; a wte­dy po­my­śla­łem o niej po raz pierw­szy od chy­ba roku. Ja­koś te parę kwa­dran­sów tam­te­go wie­czo­ Co mi tam, po­wie­dzia­łem so­bie, wy­my­śli­łem pre­tekst i po­je­cha­łem na ich far­mę. Kal­ku­lo­wa­łem: wy­szła za mąż; bę­dzie zu­peł­nie Ale była taka sama. Za­czę­ła mnie uczyć wróżb. Po­tem przy­je­cha­ła do nas na świę­ta. I już. Szyb­ko sta­ło się ja­sne, że prę­dzej czy póź­niej po­bie­rze­my się. Śpisz?