Wrzaski

Zupełnie nie wiedziałam czego się po Wrzaskach spodziewać. Dostałam bardzo dobrą, zaskakującą i poruszającą opowieść przede wszystkim o stracie ukochanej córki, poszukiwaniu siebie samego, egzystencji w latach 90. XX wieku w małym miasteczku, ale nie tylko.
To także działająca na wyobraźnię i szokująca w swojej agresywności i szczerości opowieść o agresji, sile takiej ostrej, bezkompromisowej, która rani i niszczy. Nie spotkałam się jeszcze z książką, która tak by o agresji traktowała.
Dodatkiem do tego mocnego bagażu tematyki książki są wykluczenie i wstyd, bo co ludzie powiedzą, ale nie tylko.
To bardzo rzadko spotykana w polskiej literaturze opowieść o naszych mrocznych stronach, o cieniach, które każdy nosi w duszy i umyśle. Bolesne, trudne, trafne i potrzebne.
Tymi uczuciami jest przepełniony Adam, główny bohater. Gdy go poznajemy to kłębek strachu, wstydu, żalu i mnóstwa innych cech, które sprawiają, że boi się żyć, być między ludżmi, że boi się w ogóle cokolwiek zrobić. Adam miał przeciętne, ale niezłe życie, które stracił w jednym momencie. Stracił wszystko, co było dla niego najważniejsze. Teraz, gdy go poznajemy, próbuje to odzyskać choćby w części i zawalczyć o siebie, o miłość, o szczęście. Osaczany, zaszczuty, prześladowany Adam ma pod górkę. Z lubianego, mądrego, szanowanego człowieka w jednym momencie stal się pariasem, wyrzutkiem, cieniem dawnego siebie. A to dlatego, że naraził się, bo jest inny.
Straszne, jak kilka słów, plotka, nieudokumentowane oskarżenie potrafią w momencie zniszczyć człowieka. Jakie to straszne, że są ludzie, którzy dla swojej zemsty potrafią niszczyć innych, dla których bycie innym niż oni sami jest największym złem. Ostracyzm, nienawiść to straszna broń.
Przerażająca i niezwykle prawdziwa, a przy tym smutna książka. Portret Adama to portret tak wielu nas samych. My Polacy mimo głoszonej otwartości, bycia tolerancyjnymi, jesteśmy dwulicowi, zakłamani, zaściankowi, po prostu straszni. Oczywiście nie wszyscy tacy jesteśmy, ale moim zdaniem większość z nas tak. I to jest przerażające. Gdy ktoś wystaje chociaż odrobinę poza polską, teoretycznie katolicką normę, szablon, choćby był najlepszym człowiekiem, jest niszczony, bo tak. Straszne i nie potrafię się z tym pogodzić.
Brawa dla autora za świetnie i tak poruszającą nakreślony obraz polskiego społeczeństwa, ale i samego Adama, człowieka dobrego, uległego, ciepłego, który w pewnym momencie staje się ofiarą, boi się, sam nie wie co zrobić. Czy uda mu się zawalczyć? Czy wystarczy mu sił, żeby znowu być sobą, żeby dumnie podnieść głowę i iść naprzód? Tego dowiecie się z tej doskonale napisanej i bardzo poruszającej książki. Jestem w szoku i jakże smutna po tej lekturze. Polecam.

?Kochać, jak to łatwo powiedzieć?

Te słowa śpiewane przez Piotra Szczepanika nasunęły mi się jeszcze w trakcie czytania powieści ?Wrzaski? Tomasza Maruszewskiego i już nie chcą wyjść z mojej głowy.

Bo niektórym powiedzieć łatwo, inni muszą się kryć ze swoim uczuciem. A jeśli ktoś tę miłość upodli, upokorzy, zostanie ?taka pokraczna, powyginana, bez zębów? to czy uda się ją jeszcze posklejać w całość, odzyskać? Czy już na zawsze zostanie strach, poczucie winy i wewnętrzne rozdarcie?

Autor przedstawia nam Adama, który ma w życiu dwie miłości, dwuletnią córeczkę Karolinkę i innego mężczyznę, Jerzego. Wpisuje te dwie miłości w brutalność małomiasteczkowej brzydoty lat dziewięćdziesiątych z całym jej zakłamaniem, hipokryzją, brakiem tolerancji i zaściankowością społecznych oczekiwań. Z nienawiścią dla odmienności i katolickim zacietrzewieniem.

Daje też wgląd w emocje człowieka przemielonego i wyplutego przez społeczne tryby. Samotnego, zagubionego od młodości, próbującego wyprzeć się swej tożsamości, pełnego strachu i wstydu. Człowieka, który pozwalając sobie na szczęście zostaje wygnany, skazany na ostracyzm najbliższych i tych, których nazywał przyjaciółmi. Jesteśmy świadkami jego wzlotów i upadków, chwil podnoszących na duchu i zupełnych załamań. Topienia smutku w alkoholu i desperackich prób odzyskania godności i choć jednej z miłości, które mu wyrwano.

Prócz ogromu emocji, których mi dostarczyła, powieść zachwyciła mnie swoją nieoczywistością zahaczającą o realizm magiczny i możliwością wejrzenia w myśli i przyszłość niektórych z bohaterów. Dało to pełen obraz dopełniając historię Adama.

I choć autor osadził tę wzruszającą opowieść w latach dziewięćdziesiątych, to poruszane problemy braku tolerancji dla odmienności, społecznego ostracyzmu dla tego co niepoznane, a przez to rodzące obawy nadal pozostają tak bardzo aktualne. Tomasz Maruszewski przekazem tak szczerym, autentycznym, ale jednocześnie łagodnym jak jego bohater trafił wprost do mego serca. Może uda mu się odmienić też te wypełnione nienawiścią i jadem potrafiącym zatruć każdą miłość.