Izrael już nie frunie

ży więcej, niż największy kamień świata. - Gdy tylko tu przyjechałam, poczułam dziwny ucisk w piersiach - tłumaczy. Czyżby została dla tego ucisku? Powiada, że nie jest osobą religijną. Ekstaza, uniesienie, wiara - to stany, których nigdy nie doświadczyła. Dziękuje losowi, że pozwolił jej studiować medycynę, naukę racjonalną, gdzie przyczyna rodzi konkretny skutek, choć często nie znamy przyczyny lub nie rozumiemy jej skutków. Gdy przyjechała do Jerozolimy, pierwszy raz w życiu zobaczyła ortodoksyjnych Żydów. Była pewna, że to atawizm. Myślała: - Zaraz znikną, rozpłyną się w nowoczesności. Nie zniknęli. Przeciwnie, rozplenili się w zaułkach Starego Miasta, w Mea Szarim, nawet w nowych dzielnicach, które obsiadły jerozolimskie wzgórza, w zamyśle świeckich i nowoczesnych. Inez otwiera praktykę, jest wziętą terapeutką, prowadzi dorosłych i dzieci, szuka problemów w zaburzonych rodzinach, odkrywa zabite uczucia i nieprzepracowane traumy. Już mieszka w domu z ogródkiem w jednej z najlepszych dzielnic miasta. Lecz ciężar w piersiach nie ustępuje. Może dlatego wiesza na ścianie buddyjską mandalę, a na półce stawia posążek brzuchatego, uśmiechniętego Mistrza o lekko skośnych oczach. Tak samo, jak wielu psychiatrów z Nowego Jorku, z Londynu czy z Warszawy. I przychodzi dzień, gdy zaczyna czytać stare żydowskie teksty. Strona po stronie odkrywa, że dotąd była analfabetką. To nie dotyk Absolutu, lecz świadomość, że doświadcza tajemnicy żydowskiego dna, ukrytego kodu tożsamości. Już wie, że istnieje związek między biologią a duchem. Jaki to związek? Nie trzeba znać odpowiedzi na wszystkie pytania. Za to lepiej rozumie trudny wybór dziadka, religijnego Żyda, który lekce sobie ważył reżim Stalina, nie bał się łagrów ani represji. I decyzję ojca, który od Jerozolimy wolał Paryż. Opowiada: - Jedną z tajemnic żydowskiej mistyki jest Pardes, Ogród Zamknięty, ukryty skarb. Tajemne przejście od pełnej jasności do totalnego sekretu, w kierunku przeciwnym, niż ten, który wybiera większość ludzi. Weszło doń tylko czterech nauczycieli, którzy akurat tam byli ledwie uczniami. Każdy doświadczył czegoś innego. Więc pierwszy zobaczył Ogród i zmarł, bo nie uniósł ciężaru. Drugi oszalał, a może przeszedł na inną religię. Trzeci popatrzył i został porażony; może to pierwszy w dziejach przypadek Syndromu Jerozolimy. Tylko rabbi Akiba doświadczył Tajemnicy Ogrodu i wyszedł zeń spokojnie. Co takiego miał w sobie, jaką siłę i jaką wiarę, że akurat jemu się udało? Inez zamyśli się: - Może to najważniejsza niewiadoma w opisywaniu Syndromu Jerozolimy? Może trzeba być wielkim uczniem i wielkim nauczycielem, żeby - oglądając Tajemnicę - zostać przy zdrowych zmysłach? I dlaczego Tajemnica pojawia się właśnie tu? Dlaczego, choć w korzeniach żydowska, jest wspólna dla wszystkich? Wedle jednej z teorii, której nie można udowodnić, Syndrom Jerozolimy leży u podstaw chrześcijaństwa; ofiarą choroby miał być Jan Chrzciciel, w którego dziś często wcielają się nawiedzeni, a nawet Jezus Chrystus. Lecz jeśli Chrystus był człowiekiem chorym, oglądającym inną rzeczywistość, dlaczego nie miałby być nim Mojżesz? Albo Izaak? Albo Mahomet? Co poraziło krzyżowców? Dlaczego o Jerozolimę walczył Saladyn, skoro nazwy miasta nie wymienia żadna sura Koranu? Ale po co szukać tak daleko. Inez powie, że Syndrom Jerozolimy zawarty jest w syjonizmie, ideologii tak mistycznej, jak mitologicznej, choć to z niej powstało państwo Izrael. Może porażeni Syndromem byli żydowscy osadnicy w kibucach, choć nie wierzyli w żadną tajemnicę, a jedynie w ciężką pracę na piaszczystych, nieurodzajnych ugorach? Ci wszyscy emigranci, którym spełniły się słowa modlitwy ,,następnego roku w Jerozolimie". Oraz ci ortodoksi, którzy nie uznają państwa Izrael, gdyż - uważają - woli Najwyższego nie może zastąpić pragnienie człowieka. Ale co zrobić z Palestyńczykami? Z szahidami-samobójcami opasanymi pasami z semteksem? Z powstaniami, z intifadami, z zamachami i z bombami, z porwaniami samolotów? Z dziećmi ciskającymi kamienie? Z urągającym tłumem? To zapewne też Syndrom, choć politolodzy i socjologowie tłumaczą to zupełnie inaczej. Więc Inez marzy, by pewnego razu, może gdzieś nad brzegiem Morza Martwego, usiedli razem żydzi i chrześcijanie, żydzi i muzułmanie, słowem - ludzie z ludźmi, i studiowali przedwieczne przekazy. Może odkryją, że żydowskie dna różni się od innych łańcuszków tożsamości ledwie pojedynczymi genami? A może nie zobaczą nic. Jak dzisiaj. Nie tylko w Jerozolimie. Choć tam przede wszystkim. Spis treści I. Inez Israel Irena Ari Dawid II. Szalom Beni Michael Etgar (I) Etgar (II) Jehuda III. Ahmed Said Fajed i Fatma Fatima IV. Alex Yossi Gusz Katif Macher Ahmed II V.