Noc w Lizbonie - Audiobook mp3

na gra­nicę w pobliżu Bazy­lei, Szwaj­ca­rzy ode­słali z powro­tem, Fran­cuzi wyda­lili mnie w innym miej­scu, znowu zosta­łem aresz­to­ Zna pan tę zabawę, to prze­sta­wia­nie ludzi jak pionki na sza­chow­ -- Znam ją. Ale zimą nie było żar­tów. W szwaj­car­skich wię­zie­niach mie­li­śmy naj­le­piej. Cie­pło jak w hotelu. Znowu zabra­łem się do gar­neli. Nie­przy­jemne wspo­mnie­nia mają jedną dobrą stronę: prze­ko­nują czło­wieka, że jest szczę­śliwy, choć jesz­cze przed chwilą nie był. Szczę­ście to kwe­stia porów­na­nia. Kto opa­no­wał tę sztukę, rzadko bywa zupeł­nie nieszczę­śliwy. Byłem szczę­śliwy w szwaj­car­skich wię­zie­niach, bo nie były to wię­zie­nia nie­miec­kie. Ale oto sie­dział przede mną czło­wiek, który twier­dził, że szczę­ście mu sprzyja, choć gdzieś w Lizbo­nie w nie­wie­trzo­nym pokoju stoi drew­niana trumna. -- Gdy wypusz­czali mnie ostat­nio, zapo­wie­dzieli mi, że zostanę ode­słany do Nie­miec, jeśli jesz­cze raz zła­pią mnie bez doku­men­tów. To była tylko groźba, ale się prze­stra­szy­łem. Zaczą­łem się zasta­na­wiać, co powi­nie­nem zro­bić, gdyby rze­czy­wi­ście do tego doszło. A potem śniło mi się po nocach, że jestem w Niem­czech i SS dep­cze mi po pię­tach. Śniło mi się to tak czę­sto, że w końcu bałem się zasnąć. Zna pan też coś takiego? -- Mógł­bym napi­sać na ten temat pracę dok­tor­ską -- odpo­wie­dzia­łem. -- Nie­stety. -- Pew­nej nocy śniło mi się, że jestem w Osnabrück, gdzie daw­niej miesz­ka­łem i gdzie wciąż miesz­kała moja żona. Sta­łem w jej pokoju i widzia­łem, że jest chora. Była bar­dzo wychu­dzona i pła­kała. Obu­dzi­łem się prze­ra­żony. Nie widzia­łem jej od prze­szło pię­ciu lat i nie mia­łem od niej żad­nych wia­do­mo­ści. Ani razu zresztą nie napi­sa­łem do niej, bo się oba­wia­łem, że jej kore­spon­den­cja jest kon­tro­lo­wana. Nim ucie­kłem, obie­cała mi, że się ze mną roz­wie­dzie. Miało to jej oszczę­dzić kło­po­tów. Przez kilka lat wie­rzy­łem zresztą, że to zro­biła. Schwarz zamilkł. Nie pyta­łem go, dla­czego wyje­chał z Nie­miec. Miał po temu dość powo­dów. Żaden nie wyda­wał mi się jed­nak cie­kawy, gdyż wszyst­kie były nie­ade­kwatne. Nie­cie­kawa jest rola ofiary. Albo był Żydem, albo nale­żał do par­tii poli­tycz­nej opo­zy­cyj­nej wobec reżimu, albo miał wro­gów, któ­rzy stali się nagle wpły­wo­wymi oso­bi­sto­ściami -- w Niem­czech było aż nadto powo­dów, żeby wsa­dzić kogoś do obozu kon­cen­tra­cyj­nego lub zabić. -- Udało mi się dostać znowu do Paryża -- pod­jął po chwili Schwarz -- ale ten sen mnie nie opusz­czał. Poja­wił się ponow­nie. W tym samym cza­sie pry­sła także ilu­zja układu mona­chij­skiego. Wio­sną wia­domo już było, że na pewno doj­dzie do wojny. Czuć ją było w powie­trzu, tak jak czu­jemy woń spa­le­ni­zny, na długo nim zoba­czymy pożar. Tylko bez­silna dyplo­ma­cja świa­towa zasła­niała sobie oczy i roiła o dru­gim i trze­cim Mona­chium, o wszyst­kim, tylko nie o woj­nie. Takiej wiary w cuda ni­gdy nie było tyle, ile w naszych cza­sach, w któ­rych nie zda­rzają się one wcale. -- Zda­rzają się jesz­cze -- odpar­łem. -- W prze­ciw­nym razie nas wszyst­kich też nie byłoby już wśród żywych. Schwarz ski­nął głową. -- Ma pan rację. Nie­któ­rym się przy­tra­fiają. Ja sam prze­ży­łem taki cud. Wszystko zaczęło się w Paryżu. Nie­spo­dzie­wa­nie odzie­dzi­czy­łem ważny pasz­port. Wła­śnie ten, na nazwi­sko Schwarz. Nale­żał do pew­nego Austriaka, z któ­rym pozna­łem się bli­żej w Café de la Rose. Ten czło­wiek zmarł, pozo­sta­wia­jąc mi pasz­port i pie­nią­dze. Przy­je­chał do Paryża zale­d­wie trzy mie­siące wcze­śniej. Pierw­szy raz spo­tka­li­śmy się w Luw­rze, przed obra­zami impre­sjo­ni­stów. Spę­dza­łem tam wtedy całe popo­łu­dnia, żeby się uspo­koić. Kiedy czło­wiek stał przed tymi prze­sy­co­nymi słoń­cem, cichymi pej­za­żami, nie wie­rzył, że pewna rasa zwie­rząt, która potra­fiła stwo­rzyć coś takiego, może się szy­ko­wać do mor­der­czej wojny. Ilu­zja ta na jakąś godzinę obni­żała tro­chę ciśnie­nie krwi. Czło­wiek z pasz­por­tem na nazwi­sko Schwarz sie­dział czę­sto przed nenu­fa­rami i kate­drami Moneta. Wda­li­śmy się w roz­mowę i od słowa do słowa opo­wie­dział mi, że po prze­ję­ciu wła­dzy przez faszy­stów udało mu się legal­nie opu­ścić Austrię za cenę rezy­gna­cji z majątku. Mają­tek ten, zare­kwi­ro­wany przez pań­stwo, sta­no­wiła kolek­cja dzieł impre­sjo­ni­stów. Nie żało­wał jej. Mówił, że do