Państwo (twarda)

Arystokracja, monarchia, timokracja, oligarchia, demokracja czy despotia; rządy ogółu, najbogatszych, jednostki czy też służba publiczna sprawowana przez ludzi przygotowywanych do niej przez całe życie? To pytania, na które Platon znalazł odpowiedzi przy pomocy dialogu prowadzonego pomiędzy Sokratesem a Trazymachem, Kefalosem, Glaukonem oraz Adejmantosem. Platon przedstawił czytelnikowi, w jaki sposób arystokracja oraz monarchia przechodzą w system oparty na zaszczytach, ten zaś w rządy oparte o ludzi bogatych, te natomiast w rządy ludu, a te z kolei w wszechwładztwo tyrana. Oprócz przemian systemowych autor ukazał również zmiany zachodzące w życiu oraz charakterach jednostek. Według Platona najbardziej zbliżone do ideału państwa idealnego są arystokracja oraz monarchia. Oczywiście, jeśli w nich rządy sprawują ludzie do tego przygotowani, czyli filozofowie.

Społeczeństwo państwa idealnego składa się z części złotej – filozofowie, srebrnej – strażnicy, brązowej oraz żelaznej – rzemieślnicy i rolnicy. Każda z tych grup musi posiadać odpowiednie wychowanie oraz winna wykonywać tylko to, do czego została przyuczona. Owa specjalizacja jest gwarantem sprawiedliwości w państwie. Taki podział nie zabrania jednak przechodzenia jednostek wybitnych do wyższych klas oraz przeciętnych do niższych. Ciekawym rozwiązaniem jest komuna panująca na poziomie strażników. Kilkanaście wieków później podobne postulaty przedstawiali różnej maści przywódcy i obrońcy proletariatu.

Nadto Platon podjął również rozważania o istocie rzeczy oraz złudzeniach, w których funkcjonuje większość społeczeństwa. Za twórców owych złudzeń a także nadmiernej tkliwości uznał między innymi poetów i malarzy, którzy są tylko naśladowcami.

„Państwo” powinno się znaleźć w kanonie lektur przeznaczonym dla osób sprawujących funkcje publiczne, przeto celną dedykację zamieściło wydawnictwo: „ Rządzącym w Polsce dedykuje Wydawca”.