Mam do pana kilka pytań (twarda)

?Wierzyliśmy jak nikt? to jedna z nielicznych książek, która zyskała maksymalną liczbę punktów w moim prywatnym rankingu. Podobnie jak wielu z Was i ja na niej płakałam, choć nie należę do osób łatwo się wzruszających. Nowa powieść autorki? Musiałam ją przeczytać, szczególnie kiedy zobaczyłam, że główny wątek opiera się na zagadce kryminalnej, a kryminały to przecież mój ulubiony gatunek. I ciekawa byłam, jak Autorka się w nim odnajdzie.

?Mam do pana kilka pytań? okazała się mniej melancholijna, lżejsza w odbiorze, choć poruszająca często w przerysowanej formie wiele bolączek współczesnego społeczeństwa i zawierająca krytykę systemu sądownictwa nie wolnego od uprzedzeń rasowych.

"To, że coś nam się wydaje, wcale nie znaczy, że to prawda".

Miejscem akcji i również zbrodni, autorka niezbyt oryginalnie wybrała uczelniany kampus jednak bardzo trafiła do mnie forma, w jakiej pozwoliła przeprowadzić bohaterom śledztwo dotyczące zbrodni sprzed lat. Podkasterka i była uczennica tej elitarnej szkoły Bodie Kane, której współlokatorka została wówczas zamordowana wraca po latach, by prowadzić zajęcia z młodzieżą. Jedna z jej podopiecznych wybiera na temat podkastu sprawę Thalii uważając, że pracownik techniczny został wówczas niesłusznie skazany za tę zbrodnię.

"Plaster został zerwany". Wspomnienia Bodie, zepchnięte w podświadomość, stają się żywe, a opowiadając nam o tamtych wydarzeniach zwraca się do mężczyzny, którego podejrzewa o popełnienie zbrodni pozostającego wówczas poza podejrzeniami. Ciekawa jest również jej próba odtworzenia sceny śmierci, poprzez scenariusze, w których zmienia osobę sprawcy. Okazuje się, że wiele innych osób miałoby sposobność i motyw, by pozbawić Thalię życia, nawet Bodie.

Wplecenie w kryminał problemów dojrzewającej młodzieży, wykorzystywania kobiet, przemocy wobec nich, zaburzeń odżywiania, rasizmu, różnic klasowych, "cancelowania" w sieci i obarczonego uprzedzeniami orzecznictwa sądowego naturalnie spowalnia akcję, ale jednocześnie ubarwia fabułę i do niej nawiązuje. Pod płaszczykiem fikcyjnej zagadki kryminalnej, w której nie brakuje niespodziewanych zwrotów akcji porusza dające do myślenia absolutnie niefikcyjne problemy.

Mimo że to zdecydowanie nie ten kaliber, co finalistka nagrody Pulitzera ?Wierzyliśmy jak nikt? to jednak szalenie angażująca i wciągająca, a zarazem wyłamująca się ramom gatunkowym powieść, którą można zaliczyć do wartościowej rozrywki. I przyznam, że po takiej różnorodności ciekawa jestem kolejnej książki Autorki i kierunku, w jakim pójdzie.

Jak wspominacie rok 1995? Co wtedy robiliście? Mieliście jakieś sprecyzowane plany na życie? Ja uczęszczałam jeszcze wtedy do szkoły podstawowej. Zastanawiałam się jaką szkołę średnią wybrać. Zastanawialiście się może, dlaczego, dopóki człowiek chodzi do szkoły, to czas płynie wolno, a jak wkroczy w dorosłość, to ma wrażenie, ze ledwo był poniedziałek i już jest piątek?

Rok 1995 liceum Granbyego to właśnie tutaj dochodzi do morderstwa uczennicy Thalii. Jej ciało zostaje odnalezione w basenie. Praktycznie od razu udaje się znaleźć winnego. Jest nim Omar Evans fizjoterapeuta. Zostaje on skazany, a sprawa zamknięta. Po dwudziestu trzech latach do elitarnego liceum przyjeżdża Bodie Kane była uczennica tej szkoły, a zarazem koleżanka Thalii. Ożywają wspomnienia, powraca temat Thalii i rodzą się pytania, a co jeśli w więzieniu siedzi niewinna osoba, a morderca nadal chodzi na wolności?

"... wspomnienia się nie zacierają. Mam ich mniej, ale te mocne wcale nie znikają".

Bodie Kane razem z grupką obecnych uczniów liceum postanawia jeszcze raz przyjrzeć się sprawie morderstwa Thalii. Teraz po latach ma zupełnie inne podejście. Przypominają jej się nowe fakty, kiedyś myślała, że nie mają żadnego znaczenia dla sprawy. Dziś wie, że to był błąd. Badania DNA w roku 1995 dopiero "raczkowały". Policja za późno zabezpieczyła ślady na miejscu zbrodni. Nie miała żadnych twardych dowodów wobec Omara, dysponowała tylko poszlakami, a pomimo to go skazała. Łatwo było wskazać winnego, tym bardziej że był czarnoskóry. Padł ofiarą rasistowskich służb policyjnych oraz rasistowskich władz szkoły, którym zależało na szybkim zamknięciu śledztwa. Przegapiono ważne szczegóły i ważne osoby.

"Mam do pana kilka pytań" to jedna z najbardziej wymagających książek, jakie ostatnio czytałam. Po pierwsze spore gabaryty, po drugie drobna czcionka, a po trzecie jak dla mnie zdecydowanie za bardzo rozwleczona fabuła. Rzadko mi się zdarza czytać więcej niż jedną książkę, a tutaj musiałam zrobić wyjątek, co jakiś czas odkładać tę i czytać inną. Jest napisana w taki sposób, że nawet gdybym wróciła do niej po długim czasie, to nic by mi nie umknęło. Praktycznie zero akcji, mnóstwo wspomnień i retrospekcji. Ameryka w latach dziewięćdziesiątych borykała się z różnymi problemami i to właśnie im autorka poświęciła sporo miejsca w swojej książce. Rasizm, feminizm, infantylizacja, seksizm i wykorzystywanie kobiet, to tylko niektóre z nich. Tworząc tę historię, próbuje zasiać w głowie czytelnika ziarno niepewności. Próbuje skłonić nas do zastanowienia się, co by było gdyby? Kiedy dzieje się coś złego, każdy chce mieć coś do powiedzenia, wszyscy nagle mają jakąś historię do przedstawienia. I teraz wisienka na torcie, żeby nie było tak łatwo, to autorka pozostawia otwarte zakończenie. Nie dostajemy odpowiedzi na zadane pytania. Sami musimy wyrobić sobie zdanie na ten temat.