Ebook Potyczki z Freudem. Mity, pułapki i pokusy psychoterapii mobi,epub

ie ta­kich ro­dzi­ców i ta­kie oto­cze­nie, żeby jej prze­zna­cze­nie, po­ten­cjał, ta­len­ty i umie­jęt­no­ści, a tak­że roz­ma­ite wady czy ułom­no­ści mo­gły się w peł­ni wy­ra­zić. Je­ste­śmy, kim je­ste­śmy, już w mo­men­cie na­ro­dzin - mó­wił Pla­ton. Nasz cha­rak­ter, nasz los są już w nas obec­ne, ni­czym dąb w żo­łę­dziu. Ja­mes Hil­l­man, ame­ry­kań­ski psy­cho­log, uczeń Car­la Gu­sta­va Jun­ga, twór­ca wła­snej ory­gi­nal­nej szko­ły, któ­rą na­zy­wał psy­cho­lo­gią ar­che­ty­po­wą, wie­lo­krot­nie wspo­mi­nał w książ­kach o Ma­no­le­tem. Być może - py­tał - war­to na jego ży­cie spoj­rzeć z zu­peł­nie in­nej stro­ny: tej wła­śnie, o któ­rej mowa w dzie­łach Scho­pen­hau­era i Pla­to­na? Po­mysł, że na­sze ży­cie to tyl­ko przy­pad­ko­wy ciąg zda­rzeń, prze­bie­ga­ją­cych w pro­stej li­nii od mo­men­tu uro­dze­nia do mo­men­tu śmier­ci - ciąg, w któ­rym to, co wcze­śniej­sze, okre­śla i de­ter­mi­nu­je to, co przy­cho­dzi póź­niej - jest prze­cież sto­sun­ko­wo póź­nym za­chod­nim wy­na­laz­kiem, zu­peł­nie ob­cym więk­szo­ści daw­nych i współ­cze­snych kul­tur. W isto­cie, twier­dzi Hil­l­man, tak w Eu­ro­pie, jak i na da­le­kich kon­ty­nen­tach, tak dzi­siaj, jak i set­ki czy ty­sią­ce lat temu, lu­dzie za­wsze mie­li po­czu­cie, że ist­nie­je coś ta­kie­go jak los, prze­zna­cze­nie czy po­wo­ła­nie. Że je­ste­śmy na tym świe­cie po coś, że jest w nas coś nie­po­wta­rzal­ne­go, coś od­róż­nia­ją­ce­go nas od resz­ty, coś nie­zwy­kłe­go. I że zda­rze­nia, z któ­rych spla­ta się li­nia na­sze­go ży­cia, nie są wy­łącz­nie kom­po­zy­cją cha­otycz­nych ele­men­tów - bo coś nie­zna­ne­go na­da­je im ja­kość i kształt. Hil­l­man na każ­dym kro­ku za­strze­ga, że nie pro­po­nu­je żad­nej na­uko­wej teo­rii, żad­ne­go skru­pu­lat­nie po­par­te­go do­wo­da­mi mo­de­lu po­zwa­la­ją­ce­go na em­pi­rycz­ny, obiek­tyw­ny opis. Wręcz prze­ciw­nie, pro­po­nu­je mit, wy­obra­że­nie, fan­ta­zję. Nie uży­wa su­che­go ję­zy­ka współ­cze­snej na­uko­wej psy­cho­lo­gii, za­miast do sta­ty­styk i ta­bel od­wo­łu­je się do su­biek­tyw­ne­go do­świad­cze­nia. Do tego nie­we­ry­fi­ko­wal­ne­go i nie­moż­li­we­go do udo­wod­nie­nia, a jed­nak doj­mu­ją­co au­ten­tycz­ne­go po­czu­cia, któ­re cza­sa­mi na­wie­dza nas z siłą ab­so­lut­nej oczy­wi­sto­ści. Nie mamy wów­czas wąt­pli­wo­ści, że coś po­pchnę­ło nas w ra­mio­na tej, a nie in­nej oso­by; że ja­kieś trud­ne i dra­ma­tycz­ne prze­ży­cie otwo­rzy­ło nam oczy na ta­kie wy­mia­ry rze­czy­wi­sto­ści, któ­rych wcze­śniej nie do­strze­ga­li­śmy; że układ zu­peł­nie z po­zo­ru ak­cy­den­tal­nych oko­licz­no­ści ,,pro­wa­dził" nas do miej­sca, w któ­rym ak­tu­al­nie je­ste­śmy - i że jest to miej­sce, w któ­rym z ja­kie­goś po­wo­du mu­sie­li­śmy się zna­leźć. Moż­na po­wie­dzieć: ale to nic wię­cej, jak tyl­ko atrak­cyj­na fan­ta­zja. Nic wię­cej, jak tyl­ko ćwi­cze­nie wy­obraź­ni. Ale czy tak na­praw­dę współ­cze­sna psy­cho­lo­gia ofe­ru­je coś in­ne­go? Czy ofe­ru­je re­al­ną wie­dzę? By­najm­niej - prze­ko­nu­je Hil­l­man. Teo­rie o klu­czo­wym zna­cze­niu dzie­ciń­stwa albo o kom­pen­sa­cyj­nej (wo­bec wad i ułom­no­ści) funk­cji ży­cio­wych wy­bo­rów i am­bi­cji to ta­kie same mity, jak Pla­toń­ska opo­wieść o du­szy wy­bie­ra­ją­cej so­bie ta­kie, a nie inne oko­licz­no­ści na­ro­dzin. Nie stoi za nimi żad­na twar­da em­pi­ria, sto­ją za nimi na­to­miast aprio­rycz­nie i apo­dyk­tycz­nie przy­ję­te za­ło­że­nia. W ostat­nich la­tach na­wet one na grun­cie psy­cho­lo­gii aka­de­mic­kiej, bar­dzo przy­wią­za­nej do re­stryk­cyj­nej me­to­do­lo­gii na­uko­wej, za­czy­na­ją się roz­pa­dać. Co­raz wię­cej ba­dań wska­zu­je, że do­świad­cze­nia z dzie­ciń­stwa, a zwłasz­cza re­la­cje po­mię­dzy dziec­kiem a ro­dzi­ca­mi, nie od­gry­wa­ją istot­nej roli w kształ­to­wa­niu się oso­bo­wo­ści. Nie od­gry­wa­ją, bo za wszyst­ko - zda­niem ta­kich tu­zów, jak Ju­dith Har­ris albo Ste­ven Pin­ker - od­po­wia­da mik­stu­ra zło­żo­na z ge­nów oraz tego, cze­go uczy­my się nie od mamy i taty, ale od ró­wie­śni­ków. Cho­dzi jed­nak o to - do­da­je Hil­l­man - że jest jesz­cze coś wię­cej. Że - mó­wiąc krót­ko - nie je­ste­śmy tyl­ko efek­tem, choć­by efek­tem ge­nów i wpły­wów ró­wie­śni­czych. I �