Ebook Nazywał nas bratnim teatrem. Wydanie drugie, poprawione mobi,epub

erozpoznana, osoba nierozpoznana, osoba nierozpoznana, Irena Eichlerówna, Jan Kreczmar, Zofia Niwińska, Irena Borowska, Ziemowit Karpiński; na prawo od tej grupki siedzą: Irena Oberska, Hanna Biernacka, Janusz Ziejewski. Na tle zamku w Trenczynie, 21 kwietnia 1927. Fot. Tatra Trencin Scena z przedstawienia Teatru Polskiego na Łotwie z siedzibą w Rydze, pod dyrekcją Władysława Czengeryego, sezon 1929/1930. Irena Wysocka (Szymańska) - pierwsza od lewej Dzieje Placówki Żywego Słowa z perspektywy historyka teatru omówił wyczerpująco Edward Krasiński11. A na głębsze znaczenie działalności tej placówki wskazał Tadeusz Byrski: ,,Zespół ten więc miał być jakąś etiudą dla szukania drogi do nowej tragedii polskiej - z jednej strony, z drugiej - do wypracowania nowych, polskich form widowiska teatralnego, widowiska muzycznego, opartego na czystym folklorze, a jednocześnie nie przeniesionego dosłownie z terenu wiejskiego na scenę tak zwaną <>. [...] Ale zrozumienia dla idei tego teatru w zasadzie nie było"12. W sezonie 1929/1930 Irena Szymańska występuje w Teatrze Polskim w Rydze, a od września 1930 do 1933 roku wykonuje pracę instruktorską w warszawskich świetlicach, organizuje również Teatr Szkolny na terenie województwa poznańskiego. Z początkiem 1933 roku przyjeżdża do Wilna, gdzie osiedla się z mężem (ślub odbył się w 1932) na cztery lata; od 1929 Tadeusz Byrski był zatrudniony w wileńskiej Rozgłośni Polskiego Radia pod dyrekcją Witolda Hulewicza. Występując oficjalnie jako Irena Byrska, rozpoczyna pracę w Studium Teatralnym przy Radzie Wileńskich Zrzeszeń Artystycznych, założonym rok wcześniej przez Mieczysława Szpakiewicza, ówczesnego dyrektora Teatrów Miejskich w Wilnie. Od września 1933 do końca sierpnia 1935 roku kieruje pracą tego Studium. Po latach powie: ,,Ze Studia to ja [...] pamiętam każdą rzecz, tak byłam tą robotą przejęta. To była moja pierwsza szkoła, marzenie moje od chwili uzyskania dyplomu u Zelwerowicza. Bo jego nauczanie strasznie mi nie dogadzało. Skończyłam tę szkołę, nawet z wyróżnieniem, i bardzo sobie chwalę to, czego się tam nauczyłam. Ale to było jakoś za mało związane z teatrem. Ciągle tylko etiudy, etiudy, etiudy. A mnie zależało na tym, żeby nauczanie aktorstwa związać z pracą teatru. Właściwie wileńskie Studio nie było jeszcze realizacją tego ideału. Nie było tym, co później udało się zrobić w Kielcach. Niemniej był to już krok w tamtą stronę"13. Dzięki Witoldowi Hulewiczowi Studium Teatralne, którego siedziba znajdowała się dotychczas w lokalu Związku Zawodowego Literatów Polskich przy Ostrobramskiej 9, otrzymało lokal w klasztorze pobazyliańskim, w tym samym miejscu, gdzie odbywały się słynne Środy Literackie14. Miało ono szkolić aktorów, instruktorów teatrów niezawodowych, działaczy kulturalnych, a nawet kierowników literackich. ,,Dobór wykładowców, obok stałej ekipy, bardzo szeroki. Sprawy fachowe - teatralne: Mieczysław Szpakiewicz, Irena Byrska, Jadwiga Zmijewska, Tadeusz Byrski; historia sztuki: Piotr Śledziewski, Zofia Westfalewiczówna (Dembińska); historia literatury: Maria Rzeuska; historia kultury: dr Jerzy Orda; umuzykalnienie: Stanisława Szeligowska; taniec: Wanda Feyn-Wróblewska; teatr antyczny: Stefan Srebrny; analiza tekstu: Mieczysław Limanowski - oraz wielu ludzi ciekawych z Wilna i spoza Wilna, zapraszanych sporadycznie"15. Ze Studium współpracował historyk i teoretyk literatury Manfred Kridl, a także krytyk literacki i teatralny Józef Maśliński. ,,Czasem wpadał Czesław Miłosz, Limanowski. No, w ogóle nie było w elicie intelektualnej Wilna osoby, która by nie współpracowała ze Studiem" - stwierdza Byrska. A Tadeusz Byrski dodaje: ,,To był nawet pewien snobizm - mieć zajęcia w Studium"16. Stało się ono ewenementem w życiu kulturalnym ówczesnego Wilna. Niestety, w 1935 roku zostało zlikwidowane, zresztą nie bez udziału niektórych ludzi, którzy z nim współpracowali, jak profesor Konrad Górski i Tadeusz Łopalewski17. W roku 1936 Byrska zorganizowała w Wilnie trwający kilka miesięcy kurs teatralny dla pracowników kolei z inicjatywy tamtejszego Kolejowego Przysposobienia Wojskowego. Dobrała wykładowców o wysokich kompetencjach, w zdecydowanej większości dobrze już jej znanych we wspólnej pracy: ćwiczenia z historii sztuki prowadziła Zofia Dembińska, umuzykalnienie - Stanisława Szeligowska, taniec - Wanda Wróblewska, ćwiczenia scenograficzne - Stańczakówna (profesorka plastyki w seminariach nauczycielskich Wilna), wiedzę o teatrze i żywe słowo - Jadwiga Zmijewska, Alfred Szymański, Irena Byrska, Tadeusz Byrski, wykłady prowadzili ponadto: Antoni Bohdziewicz, Henryk Dembiński, Jerzy Orda, Tadeusz Szeligowski. Wspominając ten czas, Irena Byrska napisze: ,,Teatrem ludowym - ochotniczym czy amatorskim (ciągle szukano odpowiedniej nazwy) - zajmowała