Ebook Majowy zamach stanu. Wojskowy rokosz Piłsudskiego mobi,epub

oparła akcję Piłsudskiego). Niekiedy sięgano także do słownika historycznego i zdarzenia z maja 1926 r. określano słowem ,,rokosz". Niewątpliwie chciano tym samym zwrócić uwagę na tradycję szlachecką, związaną z prawem szlachty do wypowiadania posłuszeństwa królowi (legalnej władzy). Określenie to służyło publicystom historycznym do kreślenia mniej lub bardziej trafnych analogii historycznych. Niekiedy, z bezsilności lub ostrożności, uciekano w eufemizmy typu ,,wypadki majowe" lub ,,wydarzenia majowe", które całkowicie unikały jakiegokolwiek wartościowania czy odpowiedniego sklasyfikowania kłopotliwego zdarzenia. Najodpowiedniejszym określeniem wydaje się być ,,zamach stanu", pojęcie, które słownikowo oznacza zorganizowaną akcję mającą na celu obalenie siłą naczelnych władz państwowych i zagarnięcie władzy przez jednostkę lub grupę osób w sposób sprzeczny z konstytucją państwa. Takie określenie jednoznacznie przesądzało o tym, że dokonane działania miały znamiona zdrady stanu. Uczestnicy zamachu, w większości wojskowi, złamali przysięgę wojskową. Tym samym można ich było uznać za zdrajców i wichrzycieli. Z wiadomych względów określenie to w latach 1926-1939 nie mogło być stosowane. Wróciło dopiero po 1989 r. za sprawą publikacji naukowych, których tytuły opatrzone były właśnie tym określeniem. Pierwsze opracowania historyczne na temat przewrotu majowego ukazały się już po śmierci Piłsudskiego. Autorami większości z nich byli zwolennicy obozu pomajowego, co wpływało na dość jednostronną ocenę wydarzeń[6]. Do tematu zamachu majowego wrócili polscy historycy po zakończeniu II wojny światowej. Jednakże ich prace forsowały tezę o faszystowskim charakterze przewrotu i zewnętrznych inspiracjach (głównie brytyjskich)[7]. W nieco innym tonie o majowym zamachu zaczęto pisać po przełomie 1956 r. Pojawiło się wówczas wiele istotnych artykułów i rozpraw naukowych poświęconych temu wydarzeniu lub jego wybranym aspektom[8]. Przewrót majowy stał się również przedmiotem zainteresowań zagranicznych badaczy. W 1966 r. amerykański politolog Joseph Rothschild opublikował pierwszą kompleksową monografię wydarzeń z maja 1926 r. To opracowanie w warstwie interpretacyjnej stawiało autora zamachu w niezwykle pozytywnym świetle, oczywiście ku zadowoleniu środowisk piłsudczykowskich. W polskim obiegu naukowym praca ta nie spotkała się z większym zainteresowaniem, na co wpływ mógł mieć brak jej polskiego przekładu[9]. Poważną lukę w polskiej historiografii dotyczącą zamachu Piłsudskiego wypełniła praca warszawskiego historyka Andrzeja Garlickiego, związanego z Uniwersytetem Warszawskim. Nie odbiegała ona swoją bazą źródłową i omawianą faktografią od pracy poprzednika, jednakże różniła się zdecydowanie w kwestii oceny przewrotu. Jej autor uznał bowiem opisywane wydarzenie za początek końca parlamentaryzmu II Rzeczypospolitej i istniejących w niej stosunków społecznych[10]. Drugą całościową monografię wojskowego zamachu stanu z 1926 r. przedstawił poznański historyk Antoni Czubiński, który określił go jednoznacznie jako intencjonalny czyn o czysto antydemokratycznym obliczu, torującym ,,możliwość rozwoju faszyzmu w Polsce"[11]. Zarówno Garlicki, jak i Czubiński wywodzili się ze środowiska historyków akademickich reprezentujących marksistowską szkołę historyczną. Swoimi pracami narzucili interpretację przewrotu majowego obowiązującą w końcowej fazie PRL. Odmienne oceny i interpretacje prezentowali historycy związani ze środowiskiem opozycji antykomunistycznej. Przykładem może być opinia Leszka Moczulskiego, uznającego zamach majowy za działanie wymierzone przeciwko skrajnym siłom politycznym: lewicy (komuniści) i prawicy (endecja), które zagrażały spoistości odrodzonej Polski. Już po upadku komunizmu w 1989 r. historycy poddawali wydarzenia z maja 1926 r. nowym ocenom. Andrzej Ajnenkiel, usprawiedliwiając Piłsudskiego, wpisywał przewrót majowy w europejskie tło, wskazując na wielość dokonywanych wówczas puczów wojskowych. Mniej jednoznaczną ocenę dał Paweł Zaremba, który nie pochwalał przewrotu, ale zwracał uwagę, że za Piłsudskim stała większość społeczeństwa. Na nieuchronność przewrotu wskazywał Andrzej Chojnowski, pisząc, że ,,demokracja by się nie utrzymała"[12]. Warto w tym miejscu wyjaśnić powody, dla których powstała niniejsza książka. Bynajmniej nie chodziło tu jedynie o uhonorowanie kolejnej okrągłej rocznicy przewrotu majowego. Choć trudno nie zauważyć, że takie przesłanki w znacznym stopniu wpływają na ponadstandardowe zainteresowanie opinii publicznej danym wydarzeniem historycznym. W przekonaniu piszącego te słowa wielu Czytelników zdobędzie szansę na uzupełnienie swojej wiedzy na temat przewrotu majowego. Niejeden zaś po jej lekturze zda sobie sprawę z w