Psychosomatyczne aspekty działania masażu leczniczego u osób ze spondylozą szyjną

owstawania zaburzeń w obrębie innych narządów i układów (T. Łoza i in., 1992). Zmiany w obrębie szyjnego odcinka kręgosłupa mogą powodować zwężenie lub niedrożność tętnicy kręgowej, która zaopatruje w krew tętnice mózgowia, decydujące między innymi o ukrwieniu i sprawnym funkcjonowaniu ośrodków pnia mózgu (np. układu limbicznego, który pozostaje w ścisłym związku z reakcjami emocjonalnymi jednostki) oraz ośrodków korowych. Powodem zwężenia lub niedrożności tętnicy kręgowej może być ucisk na tętnicę spowodowany zmienionymi warunkami anatomicznymi segmentów od C2 do C6 kręgosłupa szyjnego. Ponadto upośledzenie biomechaniki szyjnego odcinka kręgosłupa prowadzi do zaburzeń czynności mięśni szyi, karku i obręczy barkowej, a tym samym do ograniczenia ruchomości w tym obszarze (A. Niewodniczy, 1992). Według A. Steciwko i K. Kassolika (2000), przede wszystkim dochodzi do wzmożonego napięcia mięśnia dźwigacza łopatki, co z kolei zgodnie z prawem tensegracji prowadzi do wzrostu napięcia w tkankach mających bezpośredni i pośredni kontakt strukturalny z tym mięśniem. Wzrasta napięcie mięśnia zębatego przedniego, mięśnia piersiowego mniejszego, mięśnia kruczo-ramiennego oraz mięśni: równoległobocznego mniejszego, nadgrzebieniowego, obłego mniejszego, naramiennego i głowy mniejszej mięśnia dwugłowego ramienia. Utrzymujące się przez dłuższy czas zmiany w napięciu mięśni w sposób pośredni mogą spowodować zaburzenia funkcji układu wegetatywnego, szczególnie jego części współczulnej. Obecność objawów wegetatywnych, przedsionkowo-słuchowych i wzrokowych przemawia za pojawieniem się czynnika naczynioruchowego, związanego z podrażnieniem włókien współczulnych tętnic kręgowych, prowadzącego do zaburzeń naczynioruchowych w dorzeczu układu tętniczego kręgowo-podstawnego (A. Prusiński, 1982). Według J. Tylki (2000), czynnik naczynioruchowy i zaburzenia wegetatywne mają wpływ na kształtowanie się postawy emocjonalnej pacjenta. Osoby, u których w przebiegu choroby pojawiają się powyższe czynniki, charakteryzują się między innymi tłumionym gniewem, wrogością, potrzebą zyskania sympatii, obniżonym nastrojem i lękiem oraz poczuciem winy. Można zatem sformułować hipotezę, że zastosowanie terapii poprawiającej ukrwienie w tym obszarze powinno wpłynąć na polepszenie nastroju i zmianę postawy emocjonalnej pacjentów. Zmiany w krzywiźnie odcinka szyjnego kręgosłupa (np. zniesienie lub spłycenie lordozy) mogą być również przyczyną powstawania zespołu Mięśnia Pochyłego Przedniego. Charakteryzuje się on podrażnieniem układu współczulnego dającym objawy naczyniowe o charakterze niedokrwiennym, spowodowanym zaburzeniami przepływu w tętnicy podobojczykowej, oraz powoduje wzrost napięcia mięśni w odcinku szyjnym kręgosłupa i obręczy barkowej. Zmiany te występują często u osób dorosłych, czynnych zawodowo, i bywają zazwyczaj pomijane przy leczeniu dolegliwości z nimi związanych, które mają charakter postępujący. Chorzy z tymi dolegliwościami skarżą się na bóle w okolicy występowania zmian. Bóle mogą mieć charakter mięśniowy, a w przypadkach podrażnień korzeni nerwowych lub ucisku na naczynia krwionośne przez wyrośla kostne bądź na skutek drobnych przemieszczeń kręgów może wystąpić zespół Hornera, zespół bólów w barku i kończynie górnej. Bólom w odcinku szyjno-piersiowym kręgosłupa mogą również towarzyszyć objawy ,,niedomogi" tętnicy kręgowej i podstawnej mózgu (S. Grochmal, S. Zielińska-Charszewska, 1986). Można więc przypuszczać, że zastosowanie terapii prowadzącej do zmniejszenia napięcia mięśni w obrębie szyi i obręczy barkowej powinno pozytywnie wpłynąć na krążenie w tym obszarze oraz zmniejszyć dolegliwości bólowe z nimi związane i poprawić zakres ruchów, ograniczonych silnym napięciem mięśniowym. Choroba (na przykład spondyloza szyjna), ujmowana w naukach medycznych jako zaburzenie czynności organizmu i jego mechanizmów regulacyjnych, może wywoływać ujemne skutki w życiu psychicznym i funkcjonowaniu społecznym osoby chorej (W. S. Gomułka, W. Rewerski, 1995). J. Reykowski (1974) przedstawia pogląd, że osoby chore znajdują się w sytuacji trudnej, stresowej. Stres zaś powoduje istotne zmiany w ich psychicznym funkcjonowaniu. Przede wszystkim utrudnia samoregulację własnych stosunków z otoczeniem (zdolność adaptacji). Ponadto choroba czy upośledzenie psychiczne może zaburzać u człowieka obraz samego siebie, obniżać jego samoocenę i poczucie własnej wartości (A. Maciarz, 1989; K. Oatley, J. M. Jenkins, 2005). Według definicji zdrowia WHO (I. Heszen-Niejodek, H. Sęk, 1997) choroba to następstwo naruszenia harmonii w fizycznym, psychicznym lub społecznym wymiarze funkcjonowania człowieka. Można wówczas mówić o ograniczonej sprawności organizmu człowi