Trajan Optimus Princeps (twarda)

wieku uprawniającym do jego objęcia, to można na tej podstawie podać przybliżoną datę, kiedy rozpoczął się jego senatorski cursus honorum. Dzięki tej wiedzy można próbować identyfikować tych członków arystokracji, których wpływy były wystarczające, aby wspierać taki awans. Konieczne staje się zatem zbadanie przebiegu kariery ojca Trajana w celu ustalenia kiedy i z czyjego patronatu mógł skorzystać. Byłoby bowiem ryzykowne zakładać, że udało mu się osiągnąć takie wyróżnienia bez wsparcia wpływowego przyjaciela. 1 Cass. Dio : ,,Italiota" było cokolwiek obraźliwym określeniem nadanym Italikom o greckim pochodzeniu, lecz ściśle mówiąc, Trajan był Hispaniensis, czyli Italikiem zamieszkałym albo urodzonym w Hiszpanii, w przeciwieństwie do Hispanus, obywatela miejscowego pochodzenia. Tuder: Epit. ; Syme, Tacitus, 786. Najnowsze podsumowanie dyskusji dotyczącej pochodzenia Ulpii z Italiki: A. Caballos Rufino, Los senadores hispanorromanos y la romanizacion de Hispana (siglos I-II) (1990), 309-11. 2 Na temat derywacji: G. Bonfante, Latomus 3, 1939, 81-3; Syme, Tacitus, 786. Na temat cognomen Traianus: I. Kajanto, The Latin Cognomina (1965), 32-6, 157; H. Krahe, Lexicon altillyrischer Personennamen (1929), 245. Por. Epit. , gdzie pada stwierdzenie, że cognomen Traianus pojawił się w wyniku zawarcia małżeństwa. Prawdopodobne związki z Amerią przedstawili: Syme, Tacitus, 786; A. Caballos Rufino, op. cit., 310-11. 3 Eutr. Na temat żyjącego za panowania Augusta M. Trahiusa z Italiki, być może przodka opisywanego rodu: A. Caballos Rufino, op. cit., 309-10. 4 B. Caven, The Punic Wars (1980) pozostaje podstawową pracą traktującą na temat bitwy stoczonej pod Ilipą. S. J. Keay, Roman Spain (1988), 27-9, oraz L. A. Curchin, Roman Spain: Conquest and Assimilation (1991) 24-8, dodają więcej informacji o kluczowym znaczeniu o roli Hiszpanii w wojnach z Kartaginą. Na temat założenia Italiki: App. Iber. 38; Vict. Caes. ; Eutr. Na temat korzeni pierwszych osadników: P. A. Brunt, Italian Manpower, 225 BC-AD 14 (1971), 420. Plin. NH (203), zwrócił uwagę na bogactwo Iberii, a Gibbon z należytym poczuciem sprawiedliwości określił Półwysep Iberyjski mianem ,,Peru i Meksyku rzymskiego świata". 5 Strabo (144); Plin. NH Na temat handlu oliwą z Betyki: Keay, op. cit., 98-104; D. J. Mattingly, JRA 1 (1988), 38-44. 6 D. J. Mattingly, op. cit., 55, zwraca uwagę na konieczność zachowania ostrożności podczas formułowania jakichkolwiek jednoznacznych wniosków dotyczących wielkości importu oliwy oraz miejsca jej pochodzenia na podstawie znalezisk z Monte Testaccio, choć odkryte pozostałości betyckich amfor dają pewne wyobrażenie na ten temat. 7 Gell. NA 8 Początki italskich osadników w Iberii i innych regionach zostały omówione przez: A. J. N. Wilson, Emigration from Italy in the Republican Age (1966), 22-7, 29-42; Brunt, op. cit., 204-64. Na temat krewnych Trajana, Aelii, jako potomkach weteranów Scipiona: HA Had. Vell. (157), twierdził, że pierwsza zamorska kolonia dla weteranów nie została założona przed 123 r. przed Chr. 9 Brunt, op. cit., 602. 10 Na temat płacy robotnika: Cato , który podaje wartość dwóch sesterców, oraz Cic. Ros. 28, który podaje trzy sesterce. Na temat wysokości legionowego żołdu w tym okresie: G. R. Watson, The Roman Soldier (1969), 91. 11 Warto odnotować przypadek Pliniusza. Twierdził on mianowicie, że mając początkowo skromne środki (Ep. ) udało mu się z czasem zgromadzić majątek warty 3 000 000 sesterców, nawet, jeśli jego większość nie była w gotówce (Ep. ). Nie widział przy tym problemu ze wsparciem przyjaciół sumami wynoszącymi od 100 do 300 000 sesterców (). Cicero z kolei uważał sumę 50 000 sesterców za zbyt małą do tego celu (Ros. 22). 12 L. A. Curchin, The Local Magistracies of Roman Spain (1990), poddał analizie proces otrzymywania przez lokalne rody rangi senatorskiej. CIL , przyp. 199, z Ilici, potwierdza istnienie manufaktury Traiusa. 13 Luki zawarte w naszych wczesnych źródłach sprawiają, że najlepszym dowodem na funkcjonowanie tego systemu jest panowanie dynastii Flawiuszów, od czasów którego osiągnął swój pełny rozwój. Nawet, jeśli poszczególne etapy - takie jak wyróżnione tutaj - istniały za panowania Tyberiusza, to trudno zakładać, aby były już poddane ścisłej regulacji. 14 Na temat ,,przywrócenia" tradycyjnej formy rządów: E. A. Judge, Polis and Imperium (1974), 279-312. Nomenklaturę tę można przetłumaczyć jako: ,,Imperator August, syn boskiego Cezara" (przyp. tłum.). 15 Por. Cass. Dio 16 R. Syme, Roman Revolution, 407, uznał, że pod rządami Augusta senat przestał być już niezależnym organem, a co najwyżej stał się organem administracyjnym. Wyrażony przez niego pogląd jawi się jako nieco ekstremalny. Pomimo tego, że senat został zastraszony przez Augusta, to wciąż zachował różne upr