Tolkien i pierwsza wojna światowa (twarda)

DEAR, JOHN

Chociaż za życia Tolkien wydał jedynie dwie powieści (jedna co prawda rozbita została na trzy tomy, ale to i tak nieszczególnie imponujący wynik), jego proza stała się międzynarodowym fenomenem. Fenomenem, na temat którego nieustannie powstają kolejne książki. Zresztą o samym autorze też powstało niejedno opracowanie. Po co więc kolejne? A choćby po to, by przybliżyć odbiorcom jakiś konkretny moment życia twórcy i to właśnie proponuje nam ?Tolkien i pierwsza wojna światowa: U progu Śródziemia?. I to na zadziwiająco dobrym poziomie.

Tolkien zasłynął jako wybitny pisarz, twórca gatunku fantasy i autor niezapomnianych powieści o Śródziemiu. Zanim jednak został literatem, był żołnierzem, biorącym udział w pierwszej wojnie światowej. Niniejsza książka ukazuje jego losy w trakcie owego konfliktu, pokazuje to, czego doświadczył jako sygnalisty biorący udział w bitwie Sommą i ukazuje jego przyjaciół, którzy mieli duży wpływ na jego przyszłą karierę?

Gdyby nie wojna, proza Tolkiena zdecydowanie inaczej by wyglądała. Co prawda sam autor zaprzeczał temu tak, jak i zaprzeczał, że w swoich utworach zamieścił jakąkolwiek głębię, ale nie zmienia to faktu, że obie te rzeczy tkwiły w nim i świadomie czy nie, są wyraźne w jego prozie niemal równie mocno, co fascynacja mitami, baśniami i im podobnymi, których nie tyle się nie wypierał, co wręcz je podkreślał. I podobnie rzecz ma się z niniejszą książką, która już tytułem sugeruje, że skupia się na opisaniu życia Tolkiena na froncie ? co zresztą robi ? w rzeczywistości w równym stopniu opowiada o ogóle jego życia i rzeczy najważniejszej dla fanów ?Hobbita?, ?Władcy pierścieni? i ?Silmarilionu? ? powstawaniu jego dzieł.

John Garth zabiera nas w podróż w czasie do tragicznych wydarzeń pierwszej wojny światowej i pokazuje nam losy Tolkiena na froncie. Ale działania wojenne i okrutna rzeczywistości stają się tu dobrym pretekstem do pokazania tego, jak rodziło się Śródziemie, pewne wątki znane z jego najsłynniejszych powieści i motywy. Wojenna rzeczywistość miesza się tu z opowieścią o potędze wyobraźni i? sile przyjaźni. W skrócie, znajdziecie tu wszystko to, czego od opowieści o Tolkienie oczekują jego miłośnicy.

A wszystko to naprawdę świetnie wykonane i równie świetnie wydane. ?Tolkien i pierwsza wojna światowa: U progu Śródziemia? to nie nudne opracowanie historyczne a biografia napisana z pasją. Z pasją, ale i profesjonalizmem, kompleksowością i dogłębnością. Jest w tym jednak lekkości, umiejętność zaciekawienia czytelnika, a także dodatki w postaci zdjęć i map. A wszystko to zamknięte w pokaźnym twardookładkowym tomie. Miłośnicy Tolkiena powinni po tytuł sięgnąć, nawet jeśli tak, jak ja nie trawią literatury wojennej, bo to kawał świetnej książki o niezapomnianym pisarzu i najmroczniejszym okresie jego życia.

Książka jest bardzo obszernym omówieniem wpływu pierwszej wojny światowej na życie, a przede wszystkim na twórczość Tolkiena. John Garth analizuje wydarzenia z życia pisarza przed wojną, studia na uniwersytecie, miłość do Edith, udział w Tea Club - Borrovian Society, szkolenia wojskowe, bitwę nad Sommą i późniejszą chorobę, która prawdopodobnie uratowała mu życie. Jednocześnie na tych wszystkich etapach John Garth pokazuje co wtedy tworzył Tolkien, czym się interesował i jak ewoluowały jego pomysły. Cennym dodatkiem są zamieszczone fragmenty dzieł Tolkiena i jego przyjaciół, dzięki którym mamy możliwość prześledzenia jak zmieniała się jego twórczość pod wpływem przeżytych doświadczeń. Z tego powodu nie jest to lektura łatwa i lekka w odbiorze. Nie oznacza to jednak, że czyta się ją ciężko, wymaga po prostu skupienia oraz uwagi od czytelnika. W zamian książka daje ogromną ilość informacji i jest kopalnią wiedzy dla fanów twórczości Tolkiena.

Do niedawna nie zdawałem sobie sprawy jak wielki wpływ na twórczość Tolkiena miała pierwsza wojna światowa i nastroje, jakie panowały na świecie po jej zakończeniu. Wielu współczesnych temu pisarzowi poddawało się rozczarowaniu, pisało o wojnie, jednak on sam posłużył się mitotwórczą wyobraźnią i stworzył niezapomnianą epopeję dobra i zła, która do dziś na świecie ma miliony czytelników. John Garth pokazuje, że nieprzemijająca siła Śródziemia wynika z osadzenia tych historii w tragicznych przeżyciach pierwszej wojny światowej, szczególnie bitwy nad Sommą. Te doświadczenia doprowadziły do sprecyzowania poglądu Tolkiena na świat - tworzone przez niego historie stały się mitologią odwiecznych zmagań dobra ze złem. Konflikt ten trwa wiecznie, co jest wynikiem sceptycyzmu wobec optymistycznych prognoz, które przeważały w trakcie wojny.

Książka pokazuje również realia pierwszej wojny światowej i dokładnie opisuje bitwę nad Sommą z punktu widzenia Tolkiena i oddziału, w którym służył. John Garth przedstawia realia okopów, kolejnych potyczek, ataków na umocnienia wroga, bezsensowną śmierć tysięcy ludzi i nieustanny brak informacji. Autor pokazuje także, że lata 20-ste XX wieku były okresem wielkim zmian, w których dawne porządki były odrzucane, a pragnienie nowego, lepszego świata było wszechobecne. John Garth zwraca uwagę na problem braku pomocy psychologicznej dla żołnierzy cierpiących na nerwicę lękową, jak i osób, które straciły bliskich w czasie pierwszej wojny światowej. Choć dokładne przedstawienie pierwszej wojny światowej, nie jest głównym celem niniejszej książki, to mamy możliwość dowiedzenia się na jej temat całkiem dużo. Ma to na celu lepsze zrozumienie przez czytelnika, co widział i przeżył w trakcie wojny Tolkien.

Tolkien i pierwsza wojna światowa jest to niezwykła biografia, pokazująca jak wielki wpływ na twórczość Tolkiena miała pierwsza wojna światowa i śmierć dwójki mu najbliższych przyjaciół. John Garth zawarł w swojej książce bardzo wiele informacji, analiz i fragmentów dzieł, dzięki czemu mamy możliwość przyjrzenia się, jak twórczość Tolkiena ewoluowała pod wpływem przeżytych doświadczeń. Polecam!