Snuff (twarda)

"S.N.U.F.F." jest drugą z kolei książką Wiktora Pielewina, po "Miłości do trzech Zuckerbrinów", z której treścią miałam możliwość się zapoznać.



Czym są snuffy w rzeczywistości? Legendy miejskie twierdzą, że są to filmy na których utrwalone zostały prawdziwe morderstwa czy gwałty. Nikt ich autentyczności jednak nie potwierdził.

W książce snuffy są filmami przedstawiającymi prawdziwe sceny, w których połowa czasu poświęcona została na erotykę, połowa zaś na wojnę. Są one tworzone jako dar dla boga Manitu.
"S.N.U.F.F." podzielony jest na dwie, powiązane ze sobą części, jednak zupełnie inny aspekt w każdej z nich wiedzie prym.
Pierwsza, "Panienka w stresie" mówi o Manitu, wojnie pomiędzy Big Bizem a Urkainą. Big Biz jest krainą znajdującą się wysoko nad ziemią, miejscem zaawansowanym technologicznie, w którym to informacje kreują świat i poglądy, a Bóg, pieniądze i ekrany noszą to samo imię. Zależnie od miejsca, wiele tu aluzji do światowych podziałów, konfliktu wojskowego pomiędzy Rosją a Ukrainą, przepaścią światopoglądową pomiędzy Rosją a resztą Europy, czy USA, a nawet pomiędzy Europą a USA. Można by nawet pokusić się o poszukanie wzmianek na temat Muru Berlińskiego i podziału Europy z tamtych czasów, jak też o podziale religijnym świata na świat chrześcijański i islamski. Stronę znajdującą się na gorszej pozycji zawsze jednak utożsamia Urkaina.
Społeczeństwo Big Bizu określić można cytatem z samej książki:

"Żyjemy w społeczeństwie wizualnym i treść znaczeniowa ekranowego ględzenia zapewnie tylko piętnastą część jej efektu ogólnego. Pozostałe to obrazek.".

Jak trafnie cytat ten wpisuje się również w naszą rzeczywistość łatwo stwierdzić na podstawie popularności memów i grafik obrazkowych. W podobną stronę wizji przyszłego świata podąża Jacek Dukaj w swojej powieści "Po piśmie".
O tym jak powstają wiadomości, którymi zaś karmiony jest Big Biz, również mówi cytat:

"Nie fałszujemy rzeczywistości. Możemy jednak zastosować, że tak powiem, operację cesarskiego cięcia, obnażając to, czym jest brzemienna - we właściwym miejscu i stosownym czasie.".

Jak łatwo manipulować jest informacjami, wystarczy spojrzeć na fale newsy dotyczące uchodźców. W identyczny sposób w Big Bizie przedstawiani byli Orkowie. Zacofani, niebezpieczni, na o wiele niższym poziomie intelektualnym i technologicznym. Czasem warto zastanowić się, ile prawdy jest w czytanych czy słyszanych informacjach, a ile w nich manipulacji.

Druga część "S.N.U.F.F.a", pt. "Prochy Puparasów", opowiada o życiu narratora, Demiloli, który to jest lotnikiem kamerzystą. Jego praca polega na nagrywaniu jak najlepszych materiałów wojennych, wykorzystywanych później do kręcenia snuffów. Poza pracą pilota ma również Kaję, surę, czyli surogatową żonę. W nowoczesnym świecie mało kto chce żyć z prawdziwymi kobietami, wielu mężczyzn więc wybiera zakup zaprogramowanej i zbudowanej według ich preferencji gadającej lalki, nazywani są puparasami. Patrząc na ogół ten rozdział, jest on bardzo antykobiecy, antyfeministyczny, i ogółem w stosunku do wszelkich mniejszości seksualnych. Zastanawia mnie, czy są to przekonania samego autora, czy jego forma przedstawienia lęków społeczeństwa rosyjskiego. Niestety, w drugiej już książce widzę ośmieszającą wizję feminizmu, tzw. "poprawności politycznej", zaczynam się powoli obawiać, iż sam Pielewin myśli o kobietach w taki, a nie inny sposób:

"Kobieta to nie człowiek. Tylko prostytutka może uratować człowieka przed kobietą".

Książkę kończy kilkustonicowy Epilog, w którym to nowoczesny świat ginie, ponieważ nie docenił Orków i ich możliwości. Czyżby zdaniem naszego autora, przetrwać miała cywilizacja oparta na tradycyjnych wartościach, wyrugowując z istnienia równościową nowoczesność? Wolałabym by się mylił, i to bardzo.

Czy polecam? Oj nie wiem, na pewno będzie to interesująca lektura dla fanów i fanek science fiction, osób interesujących się tym, jak media i informacje wpływają na społeczeństwo, jak też dla osób zainteresowanych sex robotami. Dla osób, dla których ważna jest równość i tolerancja, nie będzie to przyjemna lektura, szczególnie druga jej część.

?S.N.U.F.F.?, to także językowo majstersztyk, bo mimo objętości, od początku do końca trzyma żwawe tempo dzięki dialogom, ale też wciągającej narracji głównego bohatera. Poza tym osobne ukłony należą się tłumaczowi Aleksandrowi Janowskiemu, który fantastycznie oddał klimat autorskich treści. I wreszcie też bardzo dobrze, że nad powieścią roztoczyła m.in. swój patronat Kuźnia Literacka, firmując nie tylko wybitnego autora, ale też ważny głos o dzisiejszym świecie.

Wydaje mi się, że S.N.U.F.F. jest lustrem podstawionym nam przez Pielewina. I niestety, nie jest to do końca krzywe zwierciadło.

Na końcu chciałbym oddać co należne tłumaczowi, który znakomicie poradził sobie z tekstem Pielewina, nienależącego do łatwych pod względem językowym twórców.


Strategia przekładu zastosowana przez Aleksandra Janowskiego, polegająca m.in. na opatrzeniu tekstu przypisami objaśniającymi typowo rosyjskie pojęcia takie jak ?urka? czy ?wierchutaj?, jest niezwykle pomocne w odbiorze książki przez polskiego czytelnika.

Powieść wyraźnie pozostaje pod wpływem, modnej aktualnie (głównie dzięki takim wieloautorskim projektom jak ?Uniwersum Metro 2033?, czy ?S.T.A.L.K.E.R.?), tematyce postapokaliptycznej.

Recenzję napisała prof. UAM dr hab. Aleksandra Zywert

Pielewin jak zawsze pozostał tajemniczy i zrezygnował z jednoznaczności. Zetkniemy się tu z wielowątkową fabułą. Zaskoczy nas wszystko w tym fakt, że wizja pisarza okazała się wręcz prorocza. Pielewin naszpikował tę powieść aluzjami i celnie odniósł się do tego, co dzieje się we współczesnym świecie, a wszystko to przez spekulacyjny filtr fikcji. Tę książkę po prostu trzeba przeczytać.

Fantastyka okazuje się rzeczywistością, która tworzy tę intrygującą antyutopię na temat kultury przyszłości. ?S.N.U.F.F? jest po prostu bezkonkurencyjną pozycją z gatunku science-fiction. Nie od dziś wiadomo, że rosyjska fantastyka naukowa jest bardzo charakterystyczna. Pełno w niej symboli, zapożyczeń, zatuszowanych przed cenzurą elementów nieprawomyślnych oraz doniesień odnoszących się do zajść opartych na faktach. Pielewin dosłownie mistrzowsko poprowadził fabułę. Dzięki temu ?S.N.U.F.F? jest nasycony wizjonerstwem, które jest bardzo realne.


Postęp chcąc nie chcąc stopniowo prowadzi ludzkość do zagłady. Nieuchronność skutków prędzej czy później stanie się zrozumiała dla wszystkich. Kultura przyszłości zachwyca i staje się natchnieniem. Niekontrolowany rozwój niesie jednak ze sobą ryzyko. Wraz z nim pojawiają się bowiem nowe zagrożenia. Należy uważać, bo jeżeli systemowi nie postawi się ograniczeń, może stać się najgorsze. Ludzie mogą zostać pozbawieni tego, co najważniejsze. Dusz, które odróżniają nas od maszyn.

Pielewin opowiada historię, która się wydarzyła i wydarzy, a robi to w sposób fascynujący, wciągający i porywający ? w takiej właśnie kolejności: fascynuje, wciąga i porywa.


S.N.U.F.F. to powieść badająca konflikt pomiędzy cywilizowanymi mieszkańcami Bizancjum/ Big Biz a dzikimi Orkami/Urkami mieszkającymi w kraju Urkana. Materiały filmowe zwane jako S.N.U.F.F.: Special Newsreel / Universal Feature Film (brutalne filmiki bez cenzury) tworzone przez ? bohatera, pilota Damilola Karpov ? mają na celu zaspakajanie potrzeby kultury Biznacjum, która to potrzebuje odpowiedniej liczby ofiar, do tworzenia obrazu obcego.


Oszałamiająca, bestsellerowa, postapokaliptyczna powieść ukazująca wizjonerskie spojrzenie na wojnę i media.

W powieści toczone są nieustanne wojny między ludźmi, zamieszkującymi Big Biz, wielką, kulistą sferę, utrzymującą się nad powierzchnią ziemi, a Orkami, również ludźmi, ale rzekomo gorszego gatunku, zamieszkującymi Urkainę na zrujnowanej planecie. Pielewin nie opowiada się po żadnej ze stron, po równo obdarzając razami, wytykając błędy i słabości. Konflikt ów jest cyklicznie nakręcany, wręcz wywoływany przez przedstawicieli mediów, i uważany niemal za sacrum. Dla tego nowym bogiem ludzi jest Manitu, wiadomości i rozrywkę ogląda się na manitu, a za wszystko płaci również manitu.


Jeśli chcecie w końcu otworzyć oczy i przekonać się jak brzydka i absurdalna jest rzeczywistość kreowana przez ludzi, koniecznie przeczytaj S.N.U.F.F. Jeśli jednak wciąż wolicie dawać się wodzić za nos celebrytom z programów telewizyjnych, omijajcie ją w księgarni szerokim łukiem.