Profil mordercy

Literatura kryminalna rozbudza w czytelnikach głód wiedzy o seryjnych mordercach. Autorzy starają się zatem podążać za tym trendem i zaspakajać pragnienia miłośników książek. Jest jednak pewna zasadnicza różnica pomiędzy kryminałem, a pozycją ?Profil mordercy?. Opisane przez autora okrutne zbrodnie nie są wytworem jego wyobraźni. Wszystkie historie wydarzyły się naprawdę, a ofiary zostały pozbawione życia w rzeczywistości.

Paul Britton jest jednym z prekursorów profilowania kryminalnego, zatem w jego książce przyjdzie nam zetknąć się z sylwetkami najbardziej wynaturzonych sprawców morderstw, z jakimi miał styczność podczas swojej zawodowej kariery. Choć pozycja ta pierwszy raz została wydana już 23 lata temu to zawarta w niej wiedza ani trochę nie straciła na aktualności. Książka dostarcza odpowiedzi na wiele pytań, które nurtują pożeraczy kryminałów, a także nasuwa kolejne, które sami sobie powinniśmy zadać, chcąc dokonać dogłębnej analizy umysłu przestępców.

Wadą pozycji są nieco rozwleczone historie, bogate w niepotrzebne detale, które w moim odczuciu miały służyć jedynie wypełnieniu stron. Na szczęście nie ma tego wiele, nie da się jednak pominąć tego aspektu przy ocenie całości książki.

Autor ?profilu mordercy? w bardzo przystępny sposób naszkicował swoim czytelnikom portrety morderców, oryginalne, bo psychologiczne. Robiąc to, obnażył jedną z najciemniejszych stron ludzkiej natury, której poznania po lekturze tej książki można srogo pożałować.

"Nie zabieram pracy do domu, lecz za każdym razem zostawiam cząstkę siebie na miejscu zbrodni. Zastanawiam się tylko, czy któregoś dnia nie zabraknie mnie zupełnie i czy będzie miał kto wrócić do rodziny."

Długo zapoznawałam się z książką, nie wynikało to z jej złej jakości, choć chaotyczny styl narracji nie należy do mocno wciągających, czy nużącej tematyki, lecz przede wszystkim ze sporego ciężaru przestępstw, bezwzględności morderców, intensywności opisów ludzkich tragedii. Ale taki właśnie jest prawdziwy obraz wynaturzeń niektórych ludzkich umysłów, a zanurzanie się w nich, wykorzystanie psychologii w pracy śledczej ma pomóc w szybkim złapaniu sprawcy. Zrozumienie stymulacji, motywacji i przyczyn zachowań jest trudne, dokonywane przez oprawców wybory to efekt kulminacji wielu drobnych zdarzeń i okoliczności przypadkowo zbiegających się. Sztuką jest wniknąć w psychikę przestępców, zgłębić i opisać ją.

Paul Britton, brytyjski psycholog, przybliża zawód profilera kryminalnego, ukazuje własną ścieżkę zawodową, prezentuje zdobyte doświadczenia, podkreśla ciążącą odpowiedzialność i konieczność wyrzeczeń podczas wspomagania pracy detektywów. Książka przytłacza szczegółowością informacji niekoniecznie wnoszących coś istotnego do omawianych spraw. Z jednej strony mamy wrażenie jakbyśmy zapoznawali się z policyjną dokumentacją, wikłali się w nadmiar danych, a z drugiej ciekawie wyłuskuje się istotne fragmenty przy tak drobiazgowo nakreślonym tle. Liczyłam na większą porcję psychologicznej wiedzy, jak szkice zindywidualizowanych technik wspartych konkretnymi przykładami, odsłanianie nie tylko zawiłości, ale też tajników przygotowywania psychologicznego portretu mordercy. Zrozumiałym jest, że ujawnianie arkanów zawodu mogłoby pomóc ewentualnym przestępcom, lecz zbytnia pobieżność w omawianiu zagadnień znacząco obniża satysfakcję czytelniczą. Miłośnicy kryminałów chętnie sięgną po książkę, jednak niewiele wyciąga się z niej, być może to kwestia tego, że książkę napisano dwadzieścia lat temu, a od tamtych czasów znacząco zmieniło się publicity zawodu profilera, stał się bardziej powszechny, wszedł do wielu książek i filmów, nie jest już tak owiany zagadkowością i tajemniczością.

Mam przed sobą książkę, która zabierze Was wgłąb najbardziej wynaturzonych i zwyrodniałych umysłów. Która pokaże, że nawet przyjazny i trochę nieśmiały sąsiad z naprzeciwka może okazać się sadystycznym mordercą, a wesoła, odrobinę frywolna matka najlepszej przyjaciółki naszego dziecka - zimną i wyrachowaną psychopatką.
Oto książka, która ukazuje trudną i niewdzięczną pracę ludzi próbujących odseparować potwory od reszty społeczeństwa.
Opowiada o niej Paul Britton, brytyjski psycholog, pionier psychologicznej analizy zbrodni oraz jeden z najsłynniejszych w świecie specjalistów w tej dziedzinie.
W swojej książce, opierając się na własnej wiedzy i doświadczeniach nabytych w ciągu długich lat praktyki jako psycholog kliniczny i w roli policyjnego konsultanta, przedstawia w bardzo klarowny i przystępny sposób, na czym polega praca profilera i jego współpraca z policją.
Przytacza opisy przestępstw, w rozwiązaniu których brał udział; były to sprawy, w których standardowe metody śledcze nie na wiele się zdały, których bestialstwo spędzało sen z powiek policji, mediom i zwykłym obywatelom, a które napędzała przerażająca świadomość, że zwyrodniały sprawca wkrótce znów uderzy.
I czy jest to sprawa uprowadzenia i okrutnego morderstwa małego dziecka dokonana przez parę dwunastolatków, małżeństwa psychopatów ukrywającego w ścianach domu ciała ofiar czy też seryjnego gwałciciela i mordercy polującego na młode kobiety, autor, trzymając się stałych i prostych reguł tworzy portret psychologiczny sprawcy. Jego rola jest nie do przecenienia w prowadzeniu śledztwa i schwytaniu winnego.
Britton krok po kroku prowadzi nas po meandrach pracy profilera.
Oględziny miejsca zbrodni i odtworzenie biegu wydarzeń są niezbędne i pomagają w odpowiedzi na pytania co się naprawdę wydarzyło i jak to się stało. Uważne prześledzenie życiorysu ofiary jest niezwykle ważne w ustaleniu, kim ona rzeczywiście była i jakie były motywacje sprawcy, co go determinowało i dlaczego zareagował tak, a nie inaczej.
Dopiero wtedy profiler jest w stanie określić osobowość przestępcy, jego charakter, cechy psychiczne, a nieraz nawet i fizyczne. Pokazuje, kogo i gdzie należy szukać zawężając w ten sposób krąg podejrzanych. Lecz jego praca na tym się nie kończy; pomaga on również konstruować taką strategię przesłuchania, która pozwoli nawiązać więź z podejrzanym i skłonić go do dobrowolnego przyznania się do winy.
Praca profilera jest niewdzięczna i ogromnie obciążająca psychikę. Autor rozwiewa nasze złudzenia o jej podniecającym bądź bohaterskim aspekcie. W rzeczywistości jest ciężka i przygnębiająca, pełna żalu po potwornie okaleczonych i odartych z godności ofiarach, cierpienia oraz rozpaczy ich rodzin, a także nieustannej i przytłaczającej świadomości tego, co dzieje się w umyśle przestępcy, który tylko czeka na okazję, by zaspokoić swoje chore fantazje i żądze, którego trzeba za wszelką cenę powstrzymać, bo on sam tego nie chce i nie potrafi zrobić. Wspomnienia ofiar i przemożna chęć schwytania sprawcy mobilizują autora do podejmowania coraz to nowych wyzwań, nawet kosztem własnej psychiki i życia rodzinnego.
Ta wstrząsająca lektura w jasny i przejrzysty sposób pokazuje działanie umysłu przestępcy; wyjaśnia genezę zbrodni i morderczych skłonności. Opowiada o początkach psychologii w dochodzeniu, jej rozwoju i znaczeniu w prowadzeniu śledztwa, a także o tym, jak wygląda współpraca profilera z policyjnymi śledczymi.
Książka robi porażające wrażenie i z całą pewnością nie należy do lektur, które pozwalają odetchnąć po męczącym dniu. Ukazuje ogrom pracy połączonych sił psychologa i policji, jest również świadectwem wiedzy, inteligencji i głębokiego humanizmu autora.
Gorąco polecam, zwłaszcza czytelnikom o mocnych nerwach.

Zbrodnie. Te przedstawione w książce nie ograniczają się do jednego wystrzału broni, wbicia noża czy uduszenia a wręcz przeciwnie. To czyny, których człowiek nie jest wstanie wyobrazić sobie. Najgorsze koszmary przy nich to zwyczajne bajki na dobranoc.
Choć poznałam tylko opowieść pisemną, pozbawioną fotografii z miejsca zbrodni, twarzy mordercy to niejednokrotnie moje ręce zaciskały się mocniej na kartach powieści a na policzku pojawiała się łza. Myślę, że to nieuniknione, kiedy czyta się o bestialskich zbrodniach na dzieciach czy gwałtach.
Ponieważ autor jest psychologiem nie obce jest mu pojęcie godności, prywatności. W książce opisane są tylko niezbędne sytuacje, cechy jak i oczywiście przebieg zbrodni. Wszystko inne pozostaje za zamkniętymi drzwiami, do których nie mamy klucza. Nie pada ani jedno zdanie czy nawet słowo, po którym można by oskarżyć Paula Brittona o chęć dorobienia się na tragedii. Autor nie gloryfikuje swojego wkładu w rozwiązanie śledztw a elementy biograficzne wstawia jedynie tam, gdzie są one potrzebne by zrozumieć wybory, których dokonywał.
Pokazuje, że psychologiem jest się na 24 godziny na dobę. W tej pracy potrzebny jest niezwykle wyrozumiały partner, który zgodzi się choćby na to by odwoływać zarezerwowane wakacje przez kilka lat z rzędu.
Z tej książki możemy też dowiedzieć się, jakie początki miała medycyna sądowa w Anglii. Autor niewątpliwie jest jednym z angielskich pionierów tej dziedziny. Opisuje swoje początki, niepewność funkcjonariuszy aż do momentu, kiedy profilowanie staje się oczywistością. Ono nie rozstrzyga zagadki, lecz stanowi ważny element, który pozwala zawęzić grupę podejrzanych a następnie wybrać oskarżonego.
Książka jest poruszająca i dogłębnie wstrząsająca. To także świadectwo ogromnej pracy psychologa jak i funkcjonariuszy policji. Świadectwo inteligencji oraz człowieczeństwa autora.
Polecam z zaznaczeniem, że nie jest to lektura dla osób poniżej 18 roku. Przynajmniej w kwestii prezentu.