1812 Napoleon w Moskwie

do kwa­te­ry głów­nej Eu­ge­niu­sza, w po­bli­żu Pie­trow­sko­je. Czło­wiek, dla któ­re­go naj­waż­niej­szym wy­da­rze­niem każ­de­go dnia jest obiad, kor­pu­lent­ny dru­gi ma­jor 85. Puł­ku Li­nio­we­go, C. F. M. Le Roy, jest zwy­kle wiel­kim zwo­len­ni­kiem ści­słej dys­cy­pli­ny i wy­so­kiej spraw­no­ści, za­wsze go­to­wym da­wać przy­kład. Te­raz jed­nak na­wet on - roz­kaz, nie roz­kaz - nie za­mie­rza je­dy­nie pa­trzeć jak całe mia­sto idzie z dy­mem, bez pod­ję­cia choć­by pró­by oca­le­nia ja­kichś ką­sków dla jego prze­no­śnej spi­żar­ni. W to­wa­rzy­stwie swo­je­go ser­decz­ne­go przy­ja­cie­la, po­rucz­ni­ka Ja­cqu­eta, ,,je­dy­ne­go czło­wie­ka, któ­re­mu kie­dy­kol­wiek mo­głem cał­ko­wi­cie za­ufać", ma­jor ru­sza do mia­sta. Po­su­wa­jąc się wzdłuż ja­kiejś pięk­nej uli­cy, na­ty­ka­ją się na ,,pło­mie­nie tak po­tęż­ne, że uno­si­ły mie­dzia­ne pły­ty, ja­ki­mi kry­te były da­chy więk­szo­ści do­mów. Wkrót­ce za­czę­ły one spa­dać z ha­ła­sem na uli­ce, a ci­ska­ne wia­trem na wszyst­kie stro­ny, były dla prze­chod­niów rów­nie nie­bez­piecz­ne jak sam po­żar". Kosz­tem 5 fran­ków, obaj ofi­ce­ro­wie ulży­li nie­co pew­ne­mu sze­re­gow­co­wi, od­ku­pu­jąc od nie­go bu­tel­kę Bor­de­aux - ten naj­wy­raź­niej i tak tu­lił do sie­bie wię­cej fla­szek niż mógł unieść. Po­tem, z czy­stej cie­ka­wo­ści, wcho­dzą do ja­kie­goś pa­ła­cu. Co dziw­ne, wszyst­kie po­miesz­cze­nia za­sta­ją otwar­te, a ma­ho­nio­we me­ble - nie­tknię­te: ,,Zwier­cia­dła i ob­ra­zy zdo­bią­ce pa­łac oraz wi­dok na wspa­nia­ły ogród, czy­nią z nie­go cza­ru­ją­ce miej­sce, od któ­re­go trud­no by­ło­by się ode­rwać. Otwie­ram ja­kąś szu­fla­dę. We­wnątrz znaj­du­ję kil­ka la­sek wo­sku do pie­czę­to­wa­nia, kar­ty do gry, parę wzo­rów do ha­ftu, ślicz­ny ze­staw to­a­le­to­wy i wie­le in­nych rze­czy. W na­stęp­nej szu­fla­dzie wi­dzę kom­plet dia­men­to­wych za­pi­nek, na­szyj­nik z pięk­nych pe­reł, kil­ka ro­lek za­wo­jów na gło­wę i dwa pu­de­łecz­ka. Mam wła­śnie je otwo­rzyć, gdy sły­szę jak ktoś wcho­dzi do po­ko­ju. Przy­pusz­czam, że to Ja­cqu­et, któ­re­go po­zo­sta­wi­łem na dzie­dziń­cu, gdzie miał za­miar spró­bo­wać zna­leźć dla nas tro­chę wód­ki lub rumu, któ­re, jak przy­pusz­czał, po­win­ny być w piw­ni­cy. Wo­łam go, aby przy­szedł i po­mógł mi za­brać co nie­co z tego domu. Otwie­ram więk­sze pu­deł­ko. Za­wie­ra ono wy­po­sa­że­nie do gry w lo­te­ryj­kę wy­ko­na­ne z ko­ści sło­nio­wej. W mniej­szym znaj­du­ję bier­ki. Mam wła­śnie ocho­tę otwo­rzyć tak­że wy­so­ką ko­mo­dę, gdy sły­szę głos Ja­cqu­eta wzy­wa­ją­ce­go mo­jej po­mo­cy. Na­tych­miast wy­cią­gam sza­blę i wy­sko­czyw­szy na ko­ry­tarz, gdzie jest peł­no dymu, śpie­szę przy­łą­czyć się do to­wa­rzy­sza, któ­ry - wie­dząc, że głów­ne ogni­sko po­ża­ru jest bar­dzo da­le­ko - jest rów­nie za­sko­czo­ny, wi­dząc dom w ogniu, jak ja sam. Wnio­sku­ję z tego, że oso­bą, któ­ra wcho­dzi­ła do po­ko­ju, mógł być tyl­ko ro­syj­ski pod­pa­lacz. Gdy cią­gle jesz­cze roz­pra­wia­li­śmy nad owym szcze­gól­nym wy­da­rze­niem, prze­szedł obok nas ele­ganc­ko ubra­ny męż­czy­zna, grzecz­nie nas po­zdra­wia­jąc. Od­kło­ni­li­śmy mu się rów­nie grzecz­nie". Hra­bia Ro­man Soł­tyk, ofi­cer Po­lak, któ­ry z po­wo­du bie­głej zna­jo­mo­ści fran­cu­skie­go zo­stał przy­dzie­lo­ny do od­dzia­łu To­po­gra­ficz­ne­go CKG6, prze­bie­ga­jąc pło­ną­ce uli­ce w to­wa­rzy­stwie kil­ku swo­ich ro­da­ków, usi­łu­je wy­do­stać się z tej jat­ki, a przy­najm­niej zdo­być coś do zje­dze­nia. Pró­bu­je on wo­łać po ro­syj­sku w kie­run­ku po­za­my­ka­nych okien­nic, spo­za któ­rych lu­dzie bła­ga­ją o ochro­nę: ,,Kil­ku­krot­nie na­wet mu się uda­ło wy­wo­łać ja­kąś re­ak­cję. Na­sze pol­skie mun­du­ry od razu jed­nak pięt­no­wa­ły nas jako wro­gów, gdy więc py­ta­li­śmy ich, co po­wo­du­je, że po­żar cią­gle się sze­rzy, od­po­wia­da­li nam je­dy­nie la­ko­nicz­nie, lub na­wet wy­mi­ja­ją­co. Dy­rek­tor­ka szko­ły dla mło­dych pa­nien, któ­re nadal po­zo­sta­wa­ły w in­ter­na­cie, uda­wa­ła, że nie ro­zu­mie fran­cu­skie­go - dru­gie­go ję­zy­ka lu­dzi bo­ga­tych, choć na­ucza­nie go - w przy­pad­ku ary­sto­kra­tycz­nych uczen­nic - mu­sia­ło na­le­żeć do jej obo­wiąz­ków".