WILLA TRISTE (twarda)

"Czy mi wierzyła? Częściowo. Odczuwała potrzebę, żebym przed snem opowiadał jej rozmaite historie, pełne utytułowanych osób i gwiazd filmowych. (...) Kiedy jednak prosiłem, by z kolei ona opowiedziała mi o swojej rodzinie, mówiła: "Och, to nic ciekawego..." A przecież była to jedyna rzecz, jakiej brakowało mi do szczęścia: tej opowieści o dzieciństwie i latach młodzieńczych, spędzonych w prowincjonalnym miasteczku. Jak jej wytłumaczyć, że w moich oczach, oczach apatrydy, Hollywood, rosyjscy książęta i Egipt Faruka wyglądały blado i bezbarwnie w porównaniu z małą Francuzką - istotą egzotyczną i prawie nieosiągalną?"


Poznał Yvonne gdzieś pod granicą francusko-szwajcarską któregoś wczesnego lata podczas wojny algierskiej. Zauroczenie (znów) pierwszoosobowego, bezimiennego narratora-bohatera przeradza się w fascynację. On ucieka przed światem, przed wiadomościami z frontu i rzeczywistością, ona chce rozwijać karierę aktorską. Nie łączy ich nic, nawet wiek, a jednak coś ich do siebie ciągnie. Wspomnienie tego, co się wydarzyło, będzie prześladowało mężczyznę kilkanaście lat później. Zobaczy wtedy wszystko jeszcze raz, jak przez matowe szkło.

"Willa Triste" (czyli smutek) to relacja z kilku najcenniejszych chwil w życiu narratora, próba uchwycenia tego, czego dawno już nie ma.

Tym, co sprawia, że czyjeś zniknięcie odczuwa się jeszcze boleśniej, są pewne hasła, których się niegdyś używało, a które raptem stają się puste i bezużyteczne.

I jest w tej książce taka nostalgia, że sprawia wrażenie bardziej... literackiej, powieściowej, mniej onirycznej. Modiano przestał być połączeniem Prousta z Joycem, a zaczął być sobą - Noblistą. Historia ma swoje ramy, stanowi całość, a jej lektura sprawia czytelnikowi przyjemność. Ale też niewiele zostanie mu wyjaśnione. Po ostatnich słowach więcej zostanie niedopowiedzeń niż faktów, więcej niemetaforycznej nieokreśloności niż rzeczywistości, co dla niejednego będzie zaletą, ale dla wielu mankamentem prozy Modiano.

Patrick Modiano niestety nie jest w Polsce zbyt znany, a szkoda, bo jego powieści są naprawdę warte uwagi. Może teraz, po tym, jak dostał literacką nagrodę Nobla, ludzie zaczną częściej sięgać po jego książki, które bez wątpienia na to zasługuje. Mnie szczególnie urzekła "Willa Triste", piękna i smutna opowieść o miłości młodego, niepewnego własnej tożsamości Victora (czy to na pewno jego imię?) i rudowłosej aktorki Yvonne, skrywającej jakąś nienazwaną tajemnicę. Książka przepełniona francuską nastrojowością i zmysłowością, którą czyta się z ogromną przyjemnością.

?Willa Triste? to książka o dorastaniu, tożsamości i przeszłości. Tożsamości, która zmienia się tak jak kreowana przez bohaterów przeszłość. Główny bohater udaje potomka rosyjskiej arystokracji, jego ukochana udaje aktorkę, której przeszłość jest tajemnicza i bardzo podejrzana. W tym świecie pozorów nic nie jest pewne, może z wyjątkiem uczuć bohatera. Wymagająca, ale bardzo dobra lektura. Warto.

Pamięć i tożsamość, są kluczami do rozumienia twórczości Patricka Modiano ? tegorocznego noblisty. Jego rozliczenie z przeszłością zawsze ma ciekawą formę. Tym razem obrał za temat romans, do którego zakochany wraca po latach i w którym szuka inspiracji do odnalezienie siebie teraźniejszego. Kawał dobrej literatury.

Nie spodziewałem się, że Modiano ? tegoroczny Noblista jest tak odległy estetyką od reszty francuzów zbierających hołdy na wydawniczym rynku. Czuje się, że tak jego pisarstwo, tak on sam, stoją gdzieś z boku i grzecznie budują swój piękny, oniryczny świat. Cieszę się, że miałem okazję go poznać.

,,Willa triste? wymaga nie lada skupienia dla całkowitego zrozumienia treści tej książki. Niemniej warto ten wysiłek wykrzesać z siebie i poświęcić mu czas, bo wnioski jakie zostają po lekturze są niezwykle interesujące. Tożsamość, samotność, udręka i odwaga, to słowa klucze tej powieści.