Lacan

Lacan, Jacques Lacan. Nazwisko tego francuskiego odnowiciela myśli Freuda jest wymieniane jednym tchem obok Derridy, Foucaulta, Barthesa czy Deluze'a, a jednak - w przeciwieństwie do wymienionych - próżno szukać w księgarniach chociażby jego słynnego "Le Séminaire". Powód jest nietypowy - nie wynika bowiem z niechęci wydawców czy opieszałości tłumaczy. Ci ostatni zresztą pracują nieoficjalnie i w wąskim obiegu "wtajemniczonych" krążą pirackie tłumaczenia Lacowskich seminariów. Embargo na Polskę spowodowane jest sporządzonym przez Lacana testamentem, z którego wynika, że prace jego autorstwa mogą być tłumaczone jedynie przez kogoś, kto zostanie uznany przez założoną przez niego szkołę za psychoanalityka. W Polsce jeszcze nikt taki się nie znalazł. Jedyne co pozostaje polskiemu czytelnikowi, to zdać się na popularnego "wyjaśniacza" myśli Lacana - Slavoja Žižka, charyzmatycznego filzofa, kontrowersyjnego myśliciela i naprawdę dowcipnego faceta. Slavoj Žižek urodził się 60 lat temu w Lublanie, stolicy Słowenii, wtedy jednej z republik Jugosławii. Ukończył na tamtejszym uniwersytecie socjologię i filozofię. W 1981 roku doktoryzuje się z filozofii i jeszcze tego samego roku udaje mu się wyjechać do Paryża, gdzie zostaje uczniem Jacques'a-Alaina Millera, głównego egzegety myśli Lacana. W tym samym roku umiera sam Lacan. Žižek widzi się z nim ledwie kilka razy. W połowie lat 80. Žižek wraca do Słowenii, gdzie wraz z innymi naukowcami współtworzy tzw. Szkołę Lacanowską w Lublanie, stając się jej głównym i najbardziej znanym przedstawicielem. W Lublanie mieszka zresztą do dziś, choć otrzymywał propozycje wyjazdu na stałe do USA, gdzie cieszy się bardzo dużą popularnością. Wielu mówi z przekąsem, że stał się gwiazdą amerykańskich campusów. Na Harvardzie ilość chętnych chcących wysłuchać jego wykładu przekroczyła pojemność sali, a rozhisteryzowanych fanów, którzy zostali pod drzwiami, musiała uspokajać policja campusu. Rola Elvisa Presleya myśli postmodernistycznej nie bardzo mu jednak odpowiada. Z niedowierzaniem patrzy na tłumy podczas jego wykładów: "Oni wszyscy nie mogą przecież podzielać mojego zainteresowania Lacanem" . Studenci, jak sam twierdzi, są przeważnie głupi i męczący. Stawiają go w kłopotliwej sytuacji oczekując od niego dokładnych wytycznych, jak zmienić świat na lepsze, a także przewodnictwa duchowego lub psychologicznej pomocy - jest przecież filozofem i psychoanalitykiem. Skąd popularność Žižka? Egzegeza hermetycznej myśli Lacana dokonywana jest tu na przykładach, które wydawałoby się nie pasują do "poważnej" filozofii. Žižek jest odmiennego zdania. Twierdzi, że dopiero w skrajnie nawet idiotycznym przykładzie sam sobie wyjaśnia Lacanowskiego zawiłości. A zatem do roli wyjaśniającej pojęcia Lacana Žižek zaprzągł całą popkulturę: od Hitchocka przez Lyncha, a na Spielbergu kończąc. Co chwila sypie anegdotami i przytacza obsceniczne dow[...]. Interpretacje błyskotliwe, wywrotowe, przekorne. Dla wszystkich tych, którzy chcą spojrzeć na śmietnik popkulury z ukosa. I zobaczyć ją na nowo.