Karkonosze Polskie i Czeskie

Opis produktu:

Termin Karkonosze pochodzi z języka czeskiego i prawdopodobnie początkowo oznaczał teren porośnięty krzakami (kosodrzewiną). Pojawia się na czeskich mapach i w dokumentach już w XVI w. Posługiwano się nim wówczas w dwojaki sposób: albo dla określenia okolic żródeł Łaby (do dziś na okoliczne pasmo niektórzy mówią Krkonos) albo - podobnie jak obecnie - do nazwania całego masywu, od Przełęczy Szklarskiej aż po Bramę Lubawską.

W czasach średniowiecznych wykształciły się również inne nazwy: Góry Śnieżne, Góry Olbrzymie (po łacinie Montes Niviferi i Montes Gigantei, po niemiecku Schneegebirge i Riesengebirge) czy Góry Askiburgijskie (Korkontoi - nazwa grecka). Ostatecznie ewolucja wykasowała pierwszą i ostatnią z nich i dzisiaj zarówno po polskiej, jak i po czeskiej stronie mówi się Karkonosze (Krkonose), natomiast w językach zachodnich zachowała się nazwa Góry Olbrzymie (po niemiecku Riesengebirge, po angielsku Giant Mountains). Co do tej ostatniej, są jednak pewne wątpliwości. Niektórzy uważają, że nie chodzi wcale o Góry Olbrzymie (jakie one olbrzymie, skoro kawałek na wschód są Karpaty ze znacznie bardziej imponującymi wysokościami), a o Góry Olbrzymowe (Olbrzymów) - nazwa ta miałaby wziąć się od opiewanego w legendach "Olbrzyma" - władcy gór - Dobry Karkonosz -Zły Liczyrzepa.

Dobry karkonosz - Zły Liczyrzepa

Karkonosz, Duch Gór, Liczyrzepa (Rubezahl), Rzepiór, Mr. Johannes, Pan Jan, Chwost, Pąpel - wiele imion nadano legendarnemu władcy górsko-leśnych ostępów i panuje w tym względzie dość spory bałagan. Trudno jednoznacznie określić, kiedy po raz pierwszy pojawił się w opowieściach, prawdopodobnie było to w okolicach XV-XVI w. Najstarszy znany rysunek znajduje się na mapie Śląska M. Helwiga z 1561 r. Przedstawia on stwora, zbliżonego wizualnie do znanego z herbów gryfa, tyle że o ptasiej głowie i kozich kopytach. Pod nim widnieje podpis: Rubenczal.
Siłą rzeczy, pierwsze wizje Ducha Gór były negatywne - rodziły się ze strachu przed nieznanym, które czaiło się na niedostępnych graniach. Mogły też być wynikiem wyrachowania. Jest wysoce prawdopodobne, że opowieści o grożnej istocie snuli Walonowie - legendarni karkonoscy poszukiwacze skarbów. W ten sposób zapewniali sobie spokój, siejąc postrach wśród ewentualnej konkurencji. Parę opowieści dołożyli też zapewne karkonoscy zielarze.
W literaturze Karkonosz pojawia się po raz pierwszy w dziele Paula Johannesa Praetoriusa (1630-1680) "Daemonologia Rubinzolii Silesii" z 1662 r. Ponad sto lat póżniej, w 1782 r., J. Musaeus wymienia nazwę Rubezahl, czyli po naszemu Liczyrzepa (potem powstał Rzepiór, jako sztuczne skrzyżowanie Liczyrzepy i upiora).
Marek Kazimierz Wikorejczyk w książce "U stóp Śnieżki. Wybrane opowiadania krajoznawcze" zauważa, że w nazewnictwie Ducha Gór starły się dwie tendencje. Według jednej, słowiańskiej, był on dobrym gospodarzem gór, opiekującym się przyrodą zgodnie z rytmem pór roku. Nazywał się Karkonosz albo Olbrzym. Inna była koncepcja germańska. Niemcy, dla przekory, widzieli w nim złośliwego ducha, który pastwił się nad mieszkającymi w górach ludżmi. Nazwali go Rubezahl, co póżniej Czesi przerobili na Rybecala, a Polacy - na Liczyrzepę.
Jak by nie patrzeć, słowiański wariant wydaje się być bardziej sympatyczny...