Idź, postaw wartownika

"Idź, postaw wartownika" to dalszy ciąg "Zabić Drozda" (przynajmniej w pewnym sensie - echa wydarzeń wciąż są obecne), z tym, że akcja dzieje się dwadzieścia lat później. "Największy Literacki Powrót XXI wieku" dotyczy zaś tego, że książka powstała po 55 latach od jej wydania. A to nie byle jaka przerwa. Całe życie minęło pomiędzy tomami, autorka zmieniła się, dojrzała, nabyła wielu doświadczeń i przelała je na papier u schyłku swego żywota.

Jest to kontynuacja, którą warto przeczytać, mimo że początkowo miałem wątpliwości. Minęło zbyt wiele czasu od powstania poprzedniej powieści - myślałem. Styl się zmienia. Zmienia się również spojrzenie na życie. W tym przypadku to ostatnie ewoluowało (na szczęście). Ta książka nie przedstawia już spraw ważnych, istotnych globalnie na tle dorastania, jak miało to miejsce w "Zabić Drozda". Jest dokładnie na odwrót. Nie ma tutaj także zderzenia świata dziecięcego z poważnym życiem dorosłych.

Tym razem to "ważna sprawa" jest tłem dla przemiany zachodzącej w młodej kobiecie. Dojrzewanie przebiega czasami nagle i to nie zawsze wskutek traumatycznych przeżyć i nie jest zależne od wieku, bowiem człowiek rozwija się przez całe życie. To książka mądra i przenikliwa. Ukazuje sprawę życiowych priorytetów - są sprawy ważne, ale są i ważniejsze, przynajmniej dla nas. Dziś od nich uciekamy, przyklepując to ważnością globalną, ale mało kto chce się zmierzyć z tym, co naprawdę ważne dla niego, bo wymaga to często poświęcenia i nie pozwala pójść na łatwiznę.

Napisana w podniosłym stylu, pięknym językiem, traktująca o życiowych sprawach, a jednak nie pozbawiona humoru i swoistej lekkości - trudno się od niej oderwać. Czytanie tego typu literatury jest prawdziwą przyjemnością.

Przystępując do lektury "najnowszej" powieści Harper Lee, musisz sobie, drogi Czytelniku, najpierw zadać pytanie: Czy w Twoim sercu nadal gości podziw dla poprzedniej powieści - "Zabić drozda"? Czy należysz do tych, którzy do dziś z sentymentem wspominają Skaut, Dilla i Jema, a Atticus stał się symbolem człowieka niezłomnego? Jeśli tak, stajesz teraz przed nie lada dylematem. Po pierwsze: "Idź, postaw wartownika" nie jest ani sequelem ani prequelem "Zabić drozda", co próbują nam wcisnąć mistrzowie reklamy. Ostatnia, druga powieść Lee, jest powieścią osobną, napisaną jeszcze przed "Zabić drozda", jest więc w zasadzie powieścią pierwszą, odrzuconą przez wydawców. Po drugie: "Idź, postaw wartownika" nie jest utworem równie dobrym jak jej "siostra", ba! nie jest w ogóle jakoś szczególnie dobrym! Nie ma co zestawiać bohaterów tych dwóch pozycji, bowiem są oni zwyczajnie inny! Skaut nie jest Jean Louise, a Jean Louise - Skaut, chociaż obie posługują się tym samym przezwiskiem. Bohaterowie "dzisiejszej" powieści są nie tak ciekawi, jak byśmy sobie tego życzyli, nie tak przekonujący, i fabuła miejscami potwornie ckliwa i sentymentalna, chociaż zdarzają się miejsca zbliżające ją nieco do wielkości swej "poprzedniczki". Teza zaś tak nachalna, że w zasadzie nie ma nawet miejsca na własne poznanie. Lee prowadzi nas za rękę i nie pozwala na samodzielność. Nie zaskakuje, nie zmusza do refleksji, niewiele czytelniczej przyjemności daje komuś, kto pokochał "Zabić drozda". Dziś rozumiem, dlaczego książkę odrzucono. Nie rozumiem natomiast, dlaczego prawniczka pisarki zdecydowała się przekonać ją do publikacji pierwotnej wersji. Powieść ta stanowi spore rozczarowanie dla tych, którzy chcieli wrócić do Maycomb, jakie znali, i spotkać Atticusa, którego pokochali. Nie ma też w sobie tej siły rażenia, jaką Lee umiała nadać poprzedniczce. Jeśli jednak jednak nie czytałeś jeszcze "Zabić drozda" - spróbuj! Może "Idź, postaw wartownika", nie podsycane rozbuchanymi oczekiwaniami, sprawi nawet na Tobie dobre wrażenie.

Trudno tę książkę opisać w kilku słowach i jeśli ktoś czytał już ?Drozda? doskonale wie, co mam na myśli. Harper Lee to jednak z największych pisarek, która tworząc swoją fabułę, w doskonały sposób opisuje wielkie przemiany, które niemałym echem odbiły się również na czasach współczesnych. Na ogromne docenienie zasługuje jej talent pisarski, a książkę tę wpisuję w kanon moich ulubionych lektur.