Ebook Zakazana historia odkrycia Ameryki mobi,epub

�na pamię­tać rze­czy z tak dawna"10. Na nie­zwy­kłą zdol­ność zapa­mię­ty­wa­nia fak­tów przez człon­ków kul­tur, w któ­rych pismo nie zostało wyna­le­zione, zwraca uwagę jeden z naj­zna­ko­mit­szych współ­cze­snych znaw­ców cywi­li­za­cji Majów, Michael D. Coe: ,,Ludzie nie­pi­śmienni zdolni są do zdu­mie­wa­ją­cych wyczy­nów pamię­cio­wych, jak mogą o tym zaświad­czyć etno­lo­dzy. Roz­le­głe histo­rie ple­mienne zostały powie­rzone pamięci bar­dów i innych spe­cja­li­stów; [...] Ja sam mogę słu­żyć za świadka takiego pamię­cio­wego wyczynu. Pew­nego póź­nego, zim­nego popo­łu­dnia w trak­cie Sha­lako, wiel­kiego rytu­ału u Zuni Pueblo w Nowym Mek­syku, mój przy­ja­ciel, Vin­cent Scully i ja byli­śmy w Domu Rady Bogów; wokół ścian sie­dzieli pełni powagi kapłani, wyśpie­wu­jący nie­zmier­nie długi Mit Stwo­rze­nia Zuni, godzina za godziną głę­bo­kiego dud­nie­nia uni­sono, w któ­rym ani jedno słowo czy sylaba nie mogły być pomy­lone. I to wszystko bez pomocy pisa­nego tek­stu. Jedna pomyłka w recy­ta­cji ozna­cza­łaby kata­strofę dla ple­mie­nia"11. Lek­ce­wa­że­nie tra­dy­cyj­nych prze­ka­zów tubyl­czych to ina­czej prze­mil­cza­nie, a pośred­nio wypa­cza­nie prawdy histo­rycz­nej. Nowo­cze­sna nauka powinna uwzględ­niać i pod­da­wać rze­tel­nej ana­li­zie wszyst­kie dostępne źró­dła. Czy można zatem się dzi­wić gorz­kiemu stwier­dze­niu indiań­skiego antro­po­loga, gdy powiada: ,,Ist­nieje bar­dzo silne uprze­dze­nie w dowie­rza­niu jakie­mu­kol­wiek indiań­skiemu prze­ka­zowi - po pro­stu dla­tego, że jest to źró­dło indiań­skie. Czę­sto bywa to nie­bez­pieczne dla naukow­ców, któ­rzy przyj­mują postawę pro­in­diań­ską i suge­rują, że India­nie mogą dokład­nie pamię­tać cokol­wiek z odle­głych wyda­rzeń"12. Szcze­gól­nie inte­re­su­jące było odkry­cie z kana­dyj­skiej wyspy Elle­smere, która oddzie­lona jest od Gren­lan­dii Cie­śni­nami Smi­tha, Ken­nedyego, Robe­sona. Zna­le­ziono tam frag­menty kol­czugi od śre­dnio­wiecz­nej zbroi euro­pej­skiej wraz z weł­nianą tka­niną, żelaz-nymi nitami łodzi i kawał­kami drew­nia­nych beczek dato­wa­nych na XIII wiek. Przed­mioty te mogły się tam zna­leźć na sku­tek wypraw kupiec­kich, to suge­ro­wa­łoby zna­le­zie­nie czę­ści skła­da­nej wagi z brązu słu­żą­cej do waże­nia małych przed­mio­tów. Naj­praw­do­po­dob­niej Nor­ma­no­wie docie­rali spo­ra­dycz­nie rów­nież do Ziemi Baf­fina, a mała drew­niana figurka z końca XIII wieku wyko­pana tam w domu jed­nej z eski­mo­skich grup kul­tury thule wydaje się uka­zy­wać Euro­pej­czyka ubra­nego w dłu­gie szaty z krzy­żem na piersi13. Wiele śla­dów sąsiedz­twa mię­dzy­kul­tu­ro­wego znaj­duje się po stro­nie auto­chto­nów - ,,Euro­pej­czycy" byli dla nich źró­dłem nie­zwy­kłych przed­mio­tów, głów­nie meta­lo­wych, które prze­miesz­czały się nie­raz na znaczne odle­gło­ści, jak choćby nor­we­ska moneta Olafa Kyrre wybita w latach 1065-1080, która zawę­dro­wała aż do stanu Maine, sta­jąc się pod­stawą do kon­stru­owa­nia fan­ta­stycz­nych wizji o dale­kiej dro­dze Skan­dy­na­wów w głąb kon­ty­nentu14. Poje­dyn­cze przed­mioty znaj­do­wane wzdłuż pół­nocno-wschod­niego skraju Kanady pocho­dzą głów­nie z osad Inu­itów dato­wa­nych na XI-XIII wiek. Ich liczba wska­zuje, że wza­jemne kon­takty musiały być częst­sze i bar­dziej zróż­ni­co­wane niż tych kilka utar­czek wspo­mnia­nych w sagach. Świad­czy o tym eski­mo­skie naśla­dow­nic­two wytwo­rów euro­pej­skich - na przy­kład 167 kościa­nych ,,stylu sów", pojem­niki klep­kowe czy też rzeźby uka­zu­jące ,,obcych". Jed­nakże ewen­tu­alne trans­ak­cje wymienne nie mogły mieć zna­cze­nia gospo­dar­czego dla żad­nej ze stron. Podróże przez Atlan­tyk - mniej lub bar­dziej inten­cjo­nalne - odby­wały się w obu kie­run­kach. Wło­ski uczony Paolo Emi­lio Taviani cytuje słowa Kolumba o jego wizy­cie w Irlan­dii, zawarte w komen­ta­rzu do Histo­ria Rerum Gesta­rum Ene­asza Syl­wiu­sza Pic­co­lo­mi­niego, przy­szłego papieża Piusa II: ,,Ludzie z Kataju przy­byli ku wscho­dowi. Widzie­li­śmy wiele rze­czy god­nych uwagi, zwłasz­cza w Gal­way w Irlan­dii męża i żonę o dziw­nym wyglą­dzie dwóch wyschnię­tych polan". Histo­ria zacho­wała zapisy kilku takich ,,odkryć" Europy z Ame­ryki i nie­wąt­pli­wie było ich wię­cej, lecz pamięć o nich nie prze­trwała. Część z tych podróż­ni­ków było Eski­mo­sami, któ­rzy doko­nali tego wyczynu w łodziach ze skóry zwa­nych umia­kami. Zacho­wane egzem­p