Ebook Wyjaśnić umysł mobi,epub

cza, jest bardzo młodą dyscypliną, znajdującą się w fazie rewolucyjnej (zgodnie z terminologią Thomasa Kuhna), czy też na etapie przejścia fazowego (według terminologii Michała Hellera). Od początków nowożytnej fizyki (Newton, Galileusz, Kopernik) do analiz Karla Poppera, przedstawicieli Koła Wiedeńskiego oraz Quinea upłynęło przecież kilkaset lat. To wszystko nie znaczy jednak, że dotychczasowe narzędzia filozoficzno-naukowe i metodologiczne nie mogą być wykorzystane w odniesieniu do neuroscience. Uważam jednak, że zarówno kurczowe trzymanie się sprawdzonych narzędzi, jak i próby stworzenia za wszelką cenę unikatowego dla neuroscience aparatu filozoficzno-metodologicznego są strategiami chybionymi. Lepiej jest rozwijać systematycznie strategię kompromisu, testując i adaptując znane narzędzia, a gdy zajdzie taka potrzeba, wypracowując nowe. Trzeba mieć na uwadze, że neuronauka w ogólności i neuronauka poznawcza w szczególności w pewnych aspektach są dalekie od ,,modelowej" nauki analizowanej przez filozofów - fizyki. Z drugiej strony nie sądzę jednak, żebyśmy mieli do czynienia z fundamentalnymi różnicami, powodującymi konieczność rewizji naszych poglądów na ,,naukę w ogóle". Po tej krótkiej refleksji nad dotychczasowym stanem analiz przejdę do przedstawienia celów niniejszego studium oraz moich tez na temat specyfiki neuronauki poznawczej. Podstawowym celem niniejszej pracy jest rekonstrukcja struktury teorii neurokognitywnych, które pozwalają wyjaśnić umysł. Wypełnienie tego zadania - przynajmniej częściowe - wymaga zmierzenia się między innymi z problemem uteoretyzowania badań prowadzonych pod szyldem neuronauki poznawczej, a także znalezienia optymalnej strategii wyjaśniania neuronaukowego. Niezwykle istotne jest również przedstawienie kryteriów wyboru i uzasadniania hipotez neurokognitywnych. Główna teza niniejszego studium głosi, że kluczowym aspektem struktury teorii neurokognitywnych jest wnioskowanie do najlepszego wyjaśnienia (inference to the best explanation, w skrócie: IBE). W związku z tym proces konstrukcji teorii neurokognitywnych przebiega dwuetapowo. W pierwszym etapie formułowane są adekwatne empirycznie wyjaśnienia interesujących zjawisk, zaś w drugim etapie wybierane jest najlepsze wyjaśnienie. Kryteriami selekcji najlepszych wyjaśnień, a zarazem kryteriami uzasadniania hipotez neuronaukowych, prócz empirycznej adekwatności, są konwergencja i koherencja danych, hipotez oraz całych teorii. Sądzę, że dwa ostatnie kryteria są specyficzne dla neuronauki poznawczej. Oznacza to, że znaczenie innych kryteriów czy też wartości epistemicznych, takich jak prostota (istotna szczególnie w matematyce i fizyce), jest marginalne w neuronauce poznawczej. Sporo miejsca poświęcam również problemowi wyjaśniania w neuronauce poznawczej. Bronię stanowiska, zgodnie z którym wyjaśnianie problematycznych zjawisk jest operacją przeprowadzaną na zdaniach (czyli rozumowaniem) i polega na unifikacji. Pogląd ten nie wyklucza, moim zdaniem, semantycznych strategii wyjaśniania (wykorzystujących diagramy i wykresy). Specyfika neuronauki poznawczej powoduje, że wybór strategii wyjaśniania jest uwarunkowany poziomem teorii, na którym badane jest interesujące zjawisko. W niniejszej pracy staram się również pokazać, że wyjaśnianie umysłu jest komplikowane przez wielopoziomowość badań neurokognitywnych, istnienie schematów interpretacji danych i reguł heurystycznych, umożliwiających przeprowadzanie eksperymentów, oraz niemożliwą do pominięcia rolę pluralizmu paradygmatów badawczych. Jeśli chodzi o te ostatnie, łatwo zauważyć, że neuronauka poznawcza jest uprawiana w konkurencyjnych paradygmatach, takich jak: paradygmat komputerowy, psychologia ewolucyjna oraz umysł ucieleśniony-osadzony w kulturze (embodied-embedded mind). Wszystko to świadczy o dużym stopniu uteoretyzowania badań neurokognitywnych. Przedstawię teraz krótko samą strukturę niniejszej książki. Rozdział pierwszy ma w dużej mierze charakter przygotowawczy. Precyzuję w nim, co rozumiem przez neuronaukę poznawczą, i przyglądam się cechom różniącym ją od ,,podstawowej" neuronauki oraz kognitywistyki. Następnie krótko rozważam problematykę związaną ze strukturą teorii naukowych. Prezentuję wstępną strukturę wiedzy neurokognitywnej, która w wyraźny sposób różni się od np. wiedzy fizycznej. Zadaję podstawowe pytanie: czym w ogóle jest teoria naukowa? Pomimo pewnych zastrzeżeń opowiadam się za ,,dość konserwatywnym" zdaniowym ujęciem teorii neurokognitywnych. Następnie podkreślam wagę istotnej cechy neuronauki poznawczej, jaką jest wielopoziomowość badań. Wyróżniam poziomy teorii, takie jak pojedyncze neurony, neuronalne struktury podkorowe, struktury korowe oraz procesy poznawcze. Pod koniec rozdziału szczegółowo omawiam źródła danych, na których opier