Spis treści:

Wstęp



ROZDZIAŁ I

Wprowadzenie do problematyki wychowania komunikacyjnego



1.1. Wychowanie jako zjawisko społeczne

1.2. Moralność w wychowaniu

1.3. Istota wychowania komunikacyjnego

1.4. Kierunek rozwoju wychowania komunikacyjnego



ROZDZIAŁ II

Bezpieczeństwo ruchu drogowego

2.1. Wypadki drogowe w Polsce i za granicą

2.2. Analiza zdarzeń drogowych z udziałem dzieci

2.3. Wpływ cech rozwojowych na zachowanie dziecka w ruchu drogowym

2.4. Przegląd badań nad zachowaniem dzieci na drodze

2.5. Działania edukacyjne skierowane do młodych uczestników ruchu drogowego

w Polsce



ROZDZIAŁ III

Wybrane problemy wychowania komunikacyjnego w edukacji wczesnoszkolnej

3.1. Wychowanie komunikacyjne na tle polityki oświatowej

3.2. Cele i treści edukacji komunikacyjnej

3.3. Charakterystyka wybranych programów z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego

w kształceniu zintegrowanym

3.4. Rola rodziny, szkoły i nauczycieli w wychowaniu komunikacyjnym



ROZDZIAŁ IV

Refleksje z badań własnych

4.1. Stosunek dzieci do przestrzegania reguł szkolnych i drogowych

4.2. Znaczenie edukacji komunikacyjnej w systemie oświatowym



ROZDZIAŁ V

Wybrane propozycje wspierania warsztatu pracy nauczyciela

5.1. Podejście do bezpieczeństwa w nowej podstawie programowej

5.2. Pozycja problematyki bezpieczeństwa w ruchu drogowym

w podstawowych dokumentach szkolnych

5.3. Pomysł na aranżację kącika ruchu drogowego

5.4. Propozycja tematów seminaryjnych

5.5. Przykładowy scenariusz zajęć

5.6. Przygotowywanie diagnozy zagrożenia dzieci klas młodszych w ruchu drogowym

5.7. Przykładowe arkusze obserwacji zachowań dzieci w ruchu drogowym



Bibliografia

Aneks


(fragment)

Sytuacja na drogach sprawia, że społeczeństwo nieustannie jest informo­wane o zagrożeniach w ruchu drogowym. Apeluje się o rozwagę i ostroż­ność, wskazując na konsekwencje ryzykownych zachowań na drogach, przestrzegając przed narażaniem się na utratę życia i zdrowia. Mimo to większość ludzi nie wiąże własnych zachowań z tym problemem, wysoko ocenia swoje umiejętności i nie widzi się w roli sprawcy wypadku, wyraża natomiast swój brak zaufania w stosunku do innych uczestników ruchu drogowego, z ich strony obawia się zagrożenia, od nich żąda zmiany podej­ścia do obowiązujących zasad ruchu.

Czy można wymagać zmiany postawy przede wszystkim od innych? Czy nie należałoby zacząć wymagać od siebie?

Odpowiedzi na te pytania są oczywiste. Lekceważenie przepisów prawa jest powszechne. W dalekiej perspektywie dostrzega się nieuchronność kary za popełnione wykroczenie. Winą obarcza się zawsze innych, a nie siebie. Proces prowadzący do zmiany postawy przeciętnego Polaka wo­bec problemu bezpieczeństwa w ruchu drogowym jest trudny i złożony. Aby zmiana postawy mogła przynosić widoczne efekty, nie może być po­wierzchowna, narzucona wyłącznie przez sankcje zewnętrzne, ale powinna stanowić rezultat wewnętrznych przekonań, że tak właśnie, a nie inaczej, należy postępować w stosunku do drugiego człowieka – uczestnika ruchu drogowego, za którego – zgodnie z prawem – uważa się każdego pieszego, kierującego, a także każdą osobę przebywającą w pojeździe znajdującym się na drodze.

W strategii przyjętej w celu rozwiązania problemu zagrożeń w ruchu drogowym wychowanie społeczeństwa zajmuje szczególne miejsce. Oddzia­ływanie na zmiany mentalne (świadomościowe) to swoiste wyzwanie, które prowadzi do przeobrażenia społeczeństwa w różnych dziedzinach życia.

W tym stanie rzeczy szczególną rolę odgrywa wychowanie dzieci, które zaczynają poznawać otaczającą je rzeczywistość. Z jednej strony uczy się je, jak postępować, stawiając im ograniczenia w formie zakazów i nakazów, co wiąże się zazwyczaj ze stosowaniem określonych sankcji, a z drugiej strony –sami dorośli dostarczają dzieciom negatywnych wzorów do naśladowania.

W rozumowaniu moralnym dzieci dalsze spustoszenie czynią opiekunowie koncentrujący się w zasadzie na skutku zdarzenia, a rzadko na intencjach sprawcy. W ten sposób minimalizuje się wrażliwość dzieci na potrzeby dru­giego człowieka.

Z tego względu konieczne stają się działania na rzecz bezpieczeństwa w ruchu drogowym w wymiarze wychowawczym, żeby nie wyrządzać szko­dy sobie i innym, żeby uwzględniać przede wszystkim potrzeby drugiego człowieka.

Wychowanie komunikacyjne, podyktowane troską o bezpieczeństwo użyt­kowników dróg, ma służyć modelowaniu postawy gotowości do współuczest­niczenia w przedsięwzięciach mających na celu przeciwdziałanie zagrożeniom w ruchu drogowym.

Termin „wychowanie komunikacyjne” pojawił się w latach 80. ubiegłego stulecia. Upowszechnił się w połowie lat 90. Obecnie rozumiany jest jako jedna z dziedzin wychowania, odnosząca się do kształtowania postaw pro­społecznych wyłącznie w obszarze komunikacji drogowej związanej z prze­mieszczaniem się osób z miejsca na miejsce oraz ich przewożeniem (rozwa­żania na temat istoty tego pojęcia znajdują się w dalszej części tej pracy)...