Taniec wokół słońca

piwne oczy błysz­czały, gdy opo­wia­dała, co Marija zro­biła Tonemu albo co Tone zro­bił Marii albo co Frane Zorze. Kiedy do sklepu w Mošćenicach dotarły pierw­sze puszki z goto­wym jedze­niem, odkryła Ame­rykę. Wie­czo­rem do garnka wrzu­cała puszkę, goto­wała, a następ­nego dnia mój dzia­dek miał obiad. Zło­śliwi sąsie­dzi mówili, że tylko przed domem Tonki wznosi się ,,góra z żelaza". W tam­tym cza­sie nie wywo­ziło się śmieci, bab­cia Tonka rzu­cała puszki na stos. Kiedy jakieś dziecko wcho­dziło do sklepu, żeby kupić puszkę, sprze­daw­czyni pytała dziew­czynkę lub chłopca: - Czy twoją bab­cią jest Tonka? Dla mojego ojca jego matka - ona też we mnie żyje, goto­wa­nia nie cier­pię bar­dziej niż kara­lu­chów - była nie do znie­sie­nia, bo nie potra­fiła się przy­sto­so­wać. Nie można jej było wyba­czyć tego, czego i dziś nie wyba­cza się kobie­tom: żyła po swo­jemu. Ojciec bał się mojej dru­giej babci, nazy­wała się Tilda, w sto­sunku do niej odczu­wał respekt. Ona jedna w naszej rodzi­nie nie oba­wiała się go. Kiedy przy­ła­pała go na dep­taku nad morzem obej­mu­ją­cego Sło­wenki - był w cza­sie zimy dozorcą sło­weń­skiego ośrodka wcza­sów pra­cow­ni­czych zakła­dów Leso­nit - rzu­ciła się na niego, pró­bu­jąc wydra­pać mu oczy. Mama zakli­nała bab­cię: - Niech go mama zostawi w spo­koju. Lepiej, że jest tam z nimi, niż w domu. Bab­cia Tilda była dumną kobietą, dwa razy została wdową. Jeden mąż zgi­nął w ame­ry­kań­skiej kopalni, dru­giego, dzie­sięć lat młod­szego od niej, zabił osioł. Bar­dzo się kochali. On jako młody chło­pak, naj­bo­gat­szy we wsi, zako­chał się w mojej babci, wdo­wie z dwójką dzieci, cały swój mają­tek prze­ka­zał sio­strom, tylko po to, żeby ,,pobło­go­sła­wiły" jego zwią­zek. Dla mojej mamy był wspa­nia­łym ojcem, zawsze mówiła o nim z dużą czu­ło­ścią. Ten osioł kop­nął go w pachwinę. Kiedy kilka lat temu mój mąż, młod­szy ode mnie, wró­cił do domu i powie­dział, że ma prze­pu­klinę, prze­ra­zi­łam się. Jestem zabo­bonna. Na szczę­ście w naszym ogro­dzie nie ma ner­wo­wych osłów. Poje­chał do Zagrze­bia na ope­ra­cję, dzięki świet­nemu chi­rur­gowi w kli­nice Rebro nie doświad­czy­łam losu babci Tildy. Cza­kaw­ski - dia­lekt języka chor­wac­kiego uży­wany w zachod­niej czę­ści Chor­wa­cji. [wróć] Bura - silny, chłodny i suchy wiatr od lądu, poja­wia­jący się wzdłuż wschod­niego wybrzeża Adria­tyku. [wróć] 2. Ach ten mój tata 2 Ach ten mój tata Stu­dio­wa­łam na Aka­de­mii Peda­go­gicz­nej w Rijece, psy­cho­lo­gię dzie­cięcą wykła­dał feno­me­nalny pro­fe­sor Ivan­ko­vić. Zapa­mię­ta­łam jedno jego zda­nie: dzieci, które dora­stały w Mošćeničkiej Dra­dze i dzieci, które dora­stały w cen­trum Rijeki, nie są takie same. Chciał pod­kre­ślić, że te dzieci z Dragi miały ogromne szczę­ście. Może i mie­li­śmy, może i miały - wszyst­kie dzieci poza mną i moją sio­strą. Jestem pewna, że wszyst­kie ówcze­sne dzieci były szczę­śliwe, bo jestem jedyną osobą, która wypro­wa­dziła się z Dragi i ni­gdy wię­cej tam nie wró­ciła. Nawet moja sio­stra została. Kiedy masz rodzi­ców alko­ho­li­ków, piękno Dragi ci nie pomoże. Cza­sami, gdy posprze­czam się z dziećmi i chcę im udo­wod­nić, że jestem ide­alną matką, tylko one tego nie dostrze­gają, mówię o mojej pija­nej matce przy­cho­dzą­cej do liceum na wywia­dówki, leżą­cej w rowach, o tym, jak szu­ka­łam po domu małych bute­lek z rumem, które potem ze zło­ścią wyle­wa­łam do zlewu, pod­czas gdy ona patrzyła na to bez­sil­nie i ze smut­kiem. Mówię im też o dzia­dziu­siu, jakim był pod­łym okrut­ni­kiem - mojej sio­strze, kiedy miała dwa­na­ście lat, powie­dział, że nic z niej ni­gdy nie będzie, zosta­nie nie­udacz­ni­kiem w ciele gru­bego babsz­tyla. On już to widzi, on wie, że ona, kiedy doro­śnie, będzie tłu­stą, bez­kształtną krową. Moja dwu­na­sto­let­nia sio­stra paliła dwie paczki papie­ro­sów dzien­nie, przez całe życie nie ważyła wię­cej niż pięć­dzie­siąt kilo, swo­imi oble­czo­nymi skórą kośćmi udo­wad­niała ojcu, że nie została ,,krową". Kiedy zacho­ro­wała na raka płuc, ojciec wydarł się na nią na środku Placu: - Zdy­chasz, nie masz pie­nię­dzy, ale leżeć w moim gro­bie nie będziesz! Sam sobie kupił grób, przy­krył go wielką płytą z ciem­nego mar­muru i sfo­to­gra­fo­wał się na nim. Szu­ka­łam tego zdję­cia, chcia­łam je umie­ścić na gro­bie, ale nie mogłam go ni­gdzie zna­leźć. Przy­szła wojna, moja sio­stra z dnia na dzień stra­ciła pracę. Miała małe dziecko, ni