- Książki Książki
- Podręczniki Podręczniki
- Ebooki Ebooki
- Audiobooki Audiobooki
- Gry / Zabawki Gry / Zabawki
- Drogeria Drogeria
- Muzyka Muzyka
- Filmy Filmy
- Art. pap i szkolne Art. pap i szkolne
O Akcji
Akcja Podziel się książką skupia się zarówno na najmłodszych, jak i tych najstarszych czytelnikach. W jej ramach możesz przekazać książkę oznaczoną ikoną prezentu na rzecz partnerów akcji, którymi zostali Fundacja Dr Clown oraz Centrum Zdrowego i Aktywnego Seniora. Akcja potrwa przez cały okres Świąt Bożego Narodzenia, aż do końca lutego 2023.Bronisław Grulkowski Skala Postaw Być i Mieć. Podręcznik Oficyna Wydawnicza ,,Impuls" Kraków 2007 (C) Copyright by Bronisław Grulkowski, 2007 (C) Copyright by Oficyna Wydawnicza ,,Impuls", Kraków 2007 Recenzent: prof. dr hab. Zenon Uchnast Redakcja wydawnicza: Danuta Porębska Adiustacja: Beata Bednarz Projekt okładki: Ewa Beniak-Haremska 978-83-7308-853-5 Oficyna Wydawnicza ,,Impuls" 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (012) 422-41-80, fax (012) 422-59-47 , e-mail: Wydanie I, Kraków 2007 Konwersja do formatu EPUB: Virtualo Sp. z Wstęp Problematyka określana pojęciami ,,być" i ,,mieć" 1 jest podejmowana w różnym znaczeniu i w ramach różnych teorii, w wielu dziedzinach ludzkiego poznania. Zajmowali się nią filozofowie (np. Marcel, 1986, 1984; Mounier, 1964; Tarnowski, 1986). Rozróżnienie ,,być" i mieć" jest obecne w społecznym nauczaniu Kościoła (np. Jan Paweł II, 1979, 1982) i w pracach teologów (zob. np. Aubert, 1986). Jest to także przedmiot zainteresowania socjologów i pedagogów (Dudzikowa, 1985; Mariański, 1990, 1997; Zacher, 1980) oraz psychologów (Cekiera, 1992; Chlewiński, 1991; Fromm, 1989; Grulkowski, 1995, 1996a, 1996b, 1998a, 1998b, 1999, 2000; Grulkowski, Skwierawska-Stoltmann, w druku; Kozielecki, 1987; Muller, 1987; Popielski, 1987; Simons, Dewitte, Lens, 2000; Staehelin, 1969). Kwestia ta budzi także szerokie zainteresowanie społeczne. W okresie wielu przemian społecznych, ekonomicznych i kulturowych, kryzysu moralnego i ekologicznego, dominacji ,,cywilizacji konsumpcji" (Fromm, 1989) liczni autorzy odwołują się w analizie egzystencjalnej sytuacji człowieka do rozróżnienia, rozumianych opozycyjnie, ,,być" i ,,mieć" (zob. np. Jan Paweł II, 1979, 1982). Temat ten długo nie był jednak przedmiotem badań empirycznych. Można, co prawda, wiele różnych badań socjologicznych interpretować w kategoriach ,,być" i ,,mieć" (zob. Galor, 1989; Wasilewski, 1986), ale badania te nie dotyczyły bezpośrednio tego rozróżnienia. Podobnie można przedstawiać wyniki wielu empirycznych badań psychospołecznych odnoszących się prawdopodobnie do obszarów bliskich rozróżnieniu ,,być" i ,,mieć". Można tu wymienić badania dotyczące tożsamości pragmatycznej i pryncypialnej (zob. np. Skarżyńska, 1991), mentalności i ukrytych założeń normatywnych (zob. Koralewicz, Ziółkowski, 1991; Krężlewski, 1990; Reykowski, 1990a, 1990b; Skarżyńska, 1990; Ziółkowski, 1990). Wśród badań ściśle psychologicznych można wskazać na badania dotyczące sformułowanej przez Melvina Lernera teorii sprawiedliwego świata (zob. np. Collins, 1974; Doliński, 1989a, 1989b; Zuckermann, Gerbasi, 1977). Szczególnie interesujące są w tym obszarze, z uwagi na bezpośrednie odwołania do rozróżnienia ,,być" i ,,mieć", badania Piotra Olesia nad wartościowaniem (1989, zob. 2000). Wskazują one na istnienie ważnych różnic osobowościowych między osobami zorientowanymi na ,,być" i ludźmi ukierunkowanymi na ,,mieć". Badania dotyczące wprost rozróżnienia ,,być" i ,,mieć" pojawiły się w Polsce w połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Związane jest to z opracowaniem przez Bronisława Grulkowskiego Skali Postaw Być i Mieć (SPBiM) (Grulkowski, 1995). Postawę ,,być" i postawę ,,mieć" wiązano w tych badaniach z różnymi zmiennymi: poczuciem sensu życia (Grulkowski, 1998b), potrzebami (Grulkowski, 1996a), obrazem siebie (tamże), noetycznością (tamże), wartościowaniem (Grulkowski, 1995), czasowością (Grulkowski, 1999; Waszczuk, 2000), religijnością (Bartos, 1998), obrazem świata przekazywanym w mediach i grach komputerowych (Braun-Gałkowska, Ulfik, 2000). Pojawiły się prace magisterskie, które napisano na podstawie badań przeprowadzanych za pomocą Skali Postaw Być i Mieć (zob. np. Haszczak, 1998; Plago, 1997; Waszczuk, 2000). Do rozróżnienia ,,być" i ,,mieć", już opartego na wynikach badań empirycznych, zaczęto odwoływać się w interpretacji badań dotyczących innych obszarów (Skrzypińska, 2002). Wskazane powyżej fakty całkowicie uzasadniają potrzebę wydania monografii poświęconej prezentacji Skali Postaw Być i Mieć (zob. Grulkowski, 1995). Celem niniejszego opracowania jest charakterystyka tego narzędzia badawczego pod kątem teoretycznym i psychometrycznym, przybliżenie go szerszemu gronu psychologów i innym osobom zainteresowanym tym zagadnieniem. 1 ,,mieć". Tymczasem pojęcia te rozumie się tu opozycyjnie: zakłada się, że ludzie są zorientowani albo na ,,być", albo na ,,mieć". Być może poprawniejsze byłoby więc nazwanie opisywanej tu metody ,,Skalą Postaw Być lub Mieć". Taka nazwa byłaby jednak także w jakimś sensie wieloznaczna. Można byłoby na przykład pytać, czy mierzy wiele postaw ,,być" i wiele postaw ,,mieć". Z kolei nazwanie metody ,,Skalą Postawy Być lub Postawy Mieć" byłoby niezręczne językowo. Mimo więc pewnych kontrowersji i dyskusji autor zdecydował się na pozostanie przy dotychczas stosowanej nazwie swojej metody (Grulkowski, 1995, 1996a, 1998b). Dodatkowym argumentem za takim rozwiązaniem jest występowanie tych pojęć w literaturze połączonych najczęściej właśnie spójnikiem ,,i" (zob. np. Dudzikowa, 1985; Jan Paweł II, 1979; Marcel, 1986; Oleś, 2000, 1989; Staehelin, 1969; Tarnowski, 1986; Wulff, 1999). 1. ,,Być" i ,,mieć" w filozofii i psychologii1 Problematyka ,,być" i ,,mieć" jest wieloaspektowa i interdyscyplinarna. Szczególne zainteresowanie wzbudziła ona jednak wśród filozofów (egzystencjalizm i personalizm) i psychologów (psychologia egzystencjalna) z uwagi na: - ich antropocentryzm (zob. Zięba, 1985, kol. 673); - ujmowanie człowieka w jego relacji do świata (zob. Hall, Lindzey, 1990, s. 291 i n.; Uchnast, 1987, s. 90; Wawrzyniak, 1985); - podkreślanie podstawowego znaczenia wolności i odpowiedzialności człowieka (Binswanger, 1958, s. 195; Camus, 1965, s. 415; Copleston, 1981, s. 102; May, 1989, s. 144; Płużek, 1991, s. 62; Popielski, 1987, s. 28-33); - wskazanie na fakt, że człowiek może istnieć autentycznie lub nieautentycznie (egzystencjalizm: zob. np. Berdyaev, 1939; Camus, 1965; Copleston, 1981; Heidegger, 1994; Jaspers, 1947), osobowo lub nieosobowo (personalizm: zob. np. Buber, 1992; Frankl, 1984; Fromm, 1989; Maritain, 1988; May, 1989; Mounier, 1964). Na rozróżnienie ,,być" i ,,mieć" jako pierwszy wskazał Gabriel Marcel (zob. Tarnowski, 1986, s. 40). Francuski egzystencjalista zauważa: [...] jesteśmy [podkr. G. M.], cały problem polega na tym, by wiedzieć, jakie mamy zająć stanowisko wobec całokształtu rzeczywistości (Marcel, 1986, s. 30, por. s. 76-77). Postawy ,,być" i ,,mieć" są więc najbardziej podstawowymi ustosunkowaniami wobec świata. Człowiek o postawie ,,być" doświadcza, że świat jest darem i wezwaniem, apelem do wyjścia poza siebie, do przekraczania siebie, do wyjścia ku Komuś względem siebie i świata transcendentnemu (Marcel, 1984, s. 22). W postawie ,,mieć" 2 dominuje zaabsorbowanie sobą, zahamowanie wobec wezwania płynącego ze świata, szczególnie od innych ludzi (Marcel, 1986, s. 59-63) 3. W postawie tej dominuje ,,gwałtowne pragnienie posiadania świata, niepozostawienia niczego poza własnym zasięgiem" (tamże, s. 201). Postawy ,,być" i ,,mieć" przejawiają się w stosunku do różnych aspektów rzeczywistości (zob. Grulkowski, 1996a, 1998a): wszechświata (Marcel, 1984, s. 13-15, 122, 146-150), przyrody (Marcel, 1986, s. 197-198), przyszłości (Marcel, 1984), nieuniknionego cierpienia (Marcel, 1986, s. 73-99), innych ludzi (Marcel, 1984, 1965) i siebie samego (Marcel, 1984, s. 186). Na terenie psychologii najbardziej rozbudowaną teoretycznie koncepcję postaw ,,być" i ,,mieć" przedstawił Erich Fromm (1989). Używając pojęć ,,być" lub ,,mieć" [...] -- mam na myśli dwa podstawowe sposoby istnienia, dwa różne rodzaje orientacji wobec samego siebie i wobec świata, dwa różne rodzaje struktury charakterologicznej, z których dominacja jednej określa całość tego, co człowiek myśli, czuje i jak działa (tamże, s. 36). Postawę ,,być" określa Fromm jako [... ] sposób życia, w którym nic się nie ma i nie chce się nic mieć, lecz jest się pełnym radości, wykorzystuje się twórczo swoje zdolności i jest się jednością ze światem (tamże, s. 33). W postawie natomiast ,,mieć" [...] stosunek do świata to obejmowanie w posiadanie i posiadanie, stosunek, w którym chce się wszystkich i wszystko, łącznie ze sobą samym, uczynić moją własnością (tamże, s. 61) 4. 2. Określenie postaw ,,być" i ,,mieć" Na podstawie analizy literatury filozoficznej i psychologicznej można przyjąć, że ,,być" i ,,mieć" to dwie przeciwstawne postawy wobec całokształtu rzeczywistości 5. Takie rozumienie ,,być" i ,,mieć" występuje w literaturze
Szczegóły | |
Dział: | Ebooki pdf, epub, mobi, mp3 |
Kategoria: | nauki humanistyczne, psychologia |
Wydawnictwo: | Impuls |
Język: | polski |
Zabezpieczenia i kompatybilność produktu (szczegóły w dziale POMOC): | *Produkt jest zabezpieczony przed nielegalnym kopiowaniem (Znak wodny) |
Wprowadzono: | 20.01.2011 |
Zaloguj się i napisz recenzję - co tydzień do wygrania kod wart 50 zł, darmowa dostawa i punkty Klienta.