Ebook Samobójstwo Europy. Wielka Wojna 1914-1918 mobi,epub

dotykają kwestii pamięci o wojnie oraz sposobów jej upamiętniania, gdyż są to nowe i obszerne zagadnienia, wymagające odrębnych publikacji. Jeszcze dwie uwagi techniczne. Po pierwsze, dane na temat liczby zabitych, rannych, jeńców, dezerterów, zniszczonego sprzętu, zestrzelonych samolotów, zatopionych okrętów z reguły są szacunkowe lub tylko orientacyjne, ponieważ są oparte na różnych metodologiach pomiaru. Dokładnych danych, ze względu na totalny charakter tej wojny, najprawdopodobniej nigdy już nie poznamy (o czym staram się przypominać, w kilkunastu przypadkach podając trzy różne szacunki). Po drugie, w celu ujednolicenia także daty wydarzeń wojennych w Europie Wschodniej podaję według kalendarza gregoriańskiego. Polskie wątki są w tej książce obecne o tyle, o ile były ważną i integralną częścią wojny z perspektywy powszechnej. Zresztą dzięki temu lepiej zrozumiemy nasz polski los, nasze wysiłki militarne i dyplomatyczne oraz miejsce Polski w Europie w 1918 roku i później. Natomiast szczegółowo ujęte polskie dzieje z lat 1914-1918 wymagają odrębnego opracowania. Podobnie zagadnienia z zakresu historii naszych bliższych i dalszych sąsiadów z Europy Środkowej i Środkowo-Wschodniej zostały tutaj uwypuklone wyłącznie jako składowa szerszych działań wojennych. Niemniej ze względu na znaczenie tej tematyki dla polskich czytelników ostatni rozdział prezentujący walkę narodów ,,naszej" części kontynentu o swoje miejsce na mapie powojennej Europy został rozbudowany. Motyw, który łączy poszczególne wątki i narracje, został dosadnie wyrażony przez jednego z francuskich dziennikarzy, który stwierdził, że ,,EUROPA ZAFUNDOWAŁA SOBIE SAMOBÓJSTWO, CZYLI WOJNĘ ZE STRACHU PRZED ŚMIERCIĄ". Będziemy śledzić jej dzieje, próbując odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu to zdanie pokrywa się z rzeczywistością, a warto pamiętać, że teza o samobójstwie Europy pojawiała się w czasie wojny i po jej zakończeniu niejednokrotnie. Sam Otto von Bismarck określał pomysł wojny prewencyjnej z Francją nie inaczej niż jako ,,samobójstwo popełniane w obawie przed śmiercią". Książka powstawała głównie w Krakowie i w Dobrej koło Limanowej. Z jej roboczą wersją jako pierwsi zapoznali się profesorowie z Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego: Michał Baczkowski, Tadeusz Czekalski, Tomasz Gąsowski. Profesorom należy się uznanie za ich pracę i wdzięczność za proponowane zmiany. Następnie tekst trafił do recenzenta doktora Piotra Szlanty z Uniwersytetu Warszawskiego. Recenzentowi winien jestem specjalną wdzięczność za sumienną lekturę i fachowe uwagi oraz propozycje. Dzięki temu mogłem tekst wzbogacić, niedoskonałości poprawić, a wskazane błędy wyeliminować. Ostatecznej wersji tekstu przyjrzał się wnikliwym okiem doktor Bartłomiej Gapiński, który całość sprawdzał pod kątem zgodności dat, wydarzeń, nazwisk. Wszystkie wyżej wymienione osoby w różnym stopniu miały wpływ na ostateczny kształt książki. 1. ZACZYNA SIĘ WOJNA ARCYKSIĄŻĘ FRANCISZEK FERDYNAND W SARAJEWIE Sarajewo, stolica Bośni i Hercegowiny, znajdowało się na peryferiach imperium habsburskiego. Poza typowym dla tej części Europy tyglem kultur, wyznań i architektonicznych stylów niczym się nie wyróżniało. Jego nowoczesne, centralnie położone dzielnice zbudowano według standardów imperialnych. Po pożarze w 1879 roku władze austro-węgierskie wybudowały nowoczesne centrum dla nowych elit: przedsiębiorców, urzędników i żołnierzy. Sarajewo zawsze było miastem kosmopolitycznym, leżącym na styku cywilizacji Wschodu i Zachodu, lecz wraz z napływem cesarsko-królewskich funkcjonariuszy coraz częściej słyszało się tam język niemiecki. Nowe elity łączyły lojalność wobec domu habsburskiego, wiara rzymskokatolicka oraz te same rozrywki: drogie kawiarnie i restauracje, teatr i kino, sklepy z modną odzieżą, deptaki i corso. Z owym centrum sąsiadowało jednak stare Sarajewo: biedne, brudne i zapuszczone, pozbawione bieżącej wody i kanalizacji, zabudowane tanimi domami czynszowymi, ruderami i barakami, typowymi dla imperium sułtańskiego. Ulicami przepędzano stada zwierząt, wzdłuż murów przemykały szczelnie zasłonięte kobiety w muzułmańskich strojach, na rogach ulic można było zobaczyć żebrzące i często kalekie dzieci, natomiast w kafejkach gromadzili się mężczyźni w wełnianych szarawarach, popijający kawę po turecku. Obiektami, którymi wyróżniały się poszczególne dzielnice okalające centrum, były świątynie. Dominowały meczety służące muzułmanom. Często w ich sąsiedztwie stały cerkwie, do których uczęszczali prawosławni Serbowie, oraz kościoły, gdzie modlili się katoliccy Chorwaci. Miasto tylko sprawiało wrażenie sennego, w istocie wyczuwało się silne polityczne napięcie między cesarsko-królewską () władzą a bośniacki