Ebook Od rzezi wołyńskiej do akcji `Wisła` mobi,epub

Spis treści Karta redakcyjna Do Czytelników Węzeł gordyjski. Problem ukraiński w II Rzeczypospolitej Wrzesień 1939 roku Od upadku Polski do rządu Jarosława Stećki (1939-1941) Polityka okupantów Powstanie OUN-Bandery Akt 30 czerwca 1941 roku Niemieckie ,,porządki". Polskie i ukraińskie podziemie (1941-1943) Niemiecka okupacja Polskie podziemie wobec kwestii ukraińskiej ,,Nie tylko Polacy, ale i Niemcy zaczną się nas bać" . UPA Bandery - pierwsza akcja Antyniemieckie wystąpienie III konferencja OUN-B Ukraiński bunt Antypolska akcja na Wołyniu - początek (marzec-czerwiec 1943 roku) Ukraiński plan ,,usunięcia" Polaków Antypolska akcja na Wołyniu - apogeum rzezi Pierwsze polskie reakcje 11-12 lipca 1943 roku Kolejne napady oddziałów ,,Dubowego" Sierpniowe masakry Polska obrona i odwet Czerwona partyzantka ,,Wszystko rozbijać, roznosić w proch" Powstańcy wołyńscy. 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK ,,W Małopolsce Wschodniej mamy wojnę" ,,Polskie" rozkazy OUN-B i UPA w Galicji Wschodniej Rzeź galicyjska. Akcja antypolska w Galicji Wschodniej Pierwsze napady Mikrohistoria: rajd sotni ,,Siromanci" Masowa ,,czystka polskiego elementu" Dywizja SS ,,Galizien". Fakty i mity Organizacja dywizji Huta Pieniacka - galicyjskie Oradour-sur-Glane Mit o tłumieniu Powstania Warszawskiego Na froncie Konflikt polsko-ukraiński na Lubelszczyźnie (1943-1944) Brigadeführer SS Odilo Globocnik i jego polityka w dystrykcie lubelskim Niemiecka prowokacja działa Czy rzeź wołyńską sprowokowały zabójstwa Ukraińców na Lubelszczyźnie? Walki polsko-ukraińskie w 1944 roku Inne ukraińskie ugrupowania wobec antypolskiej akcji Ukraińska Powstańcza Armia Tarasa Bulby-Borowcia OUN-Melnyka ,,Zwykli" Ukraińcy wobec akcji antypolskiej Metropolita Andrzej Szeptycki: katecheza w czasach pogardy Sowieci nadchodzą Akcja ,,Burza" Istriebitielnyje Bataliony Ostatnie mordy w Galicji Wschodniej Antysowiecka guerilla na Ukrainie zachodniej Od odwetu w Pawłokomie do ataku WiN i UPA na Hrubieszów ,,Ukraińcy za Zbrucz!" Porozumienia w Siedliskach i w okolicy Rudy Różanieckiej Wierzchowiny i Hrubieszów ,,Repatriacja" po sowiecku Wysiedlenia Polaków Wysiedlenia Ukraińców Podziemie ukraińskie w Polsce w latach 1945-1946 Operacja ,,Wisła" Decyzja Wysiedlenia ludności ,,Tropią nas ". Koniec ukraińskiego podziemia w Polsce Likwidacja podziemia - tak, przymusowe wysiedlenia - nie Próba bilansu: ,,wojna w wojnie", ludobójstwo, stalinowskie czystki etniczne Chronologia i bilans ofiar Czy rzezie wołyńska i galicyjska były ludobójstwem? Jak ocenić polski odwet i akcję ,,Wisła"? Polsko-ukraiński konflikt pamięci Wybrana bibliografia Źródła ilustracji Przypisy Opieka redakcyjna: JOLANTA KORKUĆ Redakcja: ANNA GABRYŚ Korekta: EWA KOCHANOWICZ, URSZULA SROKOSZ-MARTIUK, ANETA TKACZYK Wybór i układ ilustracji: MARCIN STASIAK Opracowanie mapy: ANDRZEJ NAJDER Opracowanie graficzne: ROBERT KLEEMANN Redakcja techniczna: BOŻENA KORBUT Skład i łamanie: Infomarket Na okładce wykorzystano zdjęcie z Muzeum Historycznego w Sanoku: Łodzina koło Sanoka. Przygotowania do pogrzebu zamordowanych przez UPA. Fot. Stanisław Potocki. (C) Copyright by Grzegorz Motyka (C) Copyright by Wydawnictwo Literackie, 2011 Wydanie pierwsze ISBN 978-83-08-05701-8 Wydawnictwo Literackie Sp. z ul. Długa 1, 31-147 Kraków tel. (+48 12) 619 27 70 fax. (+48 12) 430 00 96 bezpłatna linia telefoniczna: 800 42 10 40 e-mail: Księgarnia internetowa: Konwersja: eLitera Do Czytelników W najnowszej historii Polaków i Ukraińców nie brakuje wydarzeń dramatycznych. Oba narody dotknęły w XX wieku okrutne represje zarówno nazizmu, jak i komunizmu, przy czym te drugie przez wiele lat starano się wymazać z pamięci społecznej. Nie można było oddać należnego szacunku ofiarom tak wielkich zbrodni, jak mord w Katyniu czy Wielki Głód z lat trzydziestych, w czasie którego zagłodzono trzy miliony ukraińskich chłopów. W konsekwencji pamięć o zakazanych tematach kultywowano przede wszystkim w rodzinnym gronie, nieufnie patrząc na oficjalne ustalenia i twierdzenia historyków. Dopiero od upadku komunizmu Polacy i Ukraińcy mogą otwarcie mówić o swojej przeszłości. Próbując nadrobić zaległości, historycy z obu państw siłą rzeczy poruszają też niełatwą problematykę stosunków polsko-ukraińskich, w których szczególnie tragicznie zapisał się okres drugiej wojny światowej i pierwszych lat powojennych. W polskiej świadomości historycznej głęboko tkwi pamięć o masowych mordach na Polakach na Wołyniu i w Galicji Wschodniej popełnionych w latach 1943-1945 przez banderowską frakcję Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińską Powstańczą Armię. Z kolei dla Ukraińców traumatycznym doświadczeniem była operacja ,,Wisła", czyli przymusowe wysiedlenia Ukraińców z południowo-wschodniej Polski w 1947 roku i takie ich rozsiedlenie na ziemiach zachodnich, by łatwo ulegali asymilacji. O tym, jak ważną sprawą dla polskiej pamięci historycznej są zbrodnie popełnione przez ukraińskich nacjonalistów, przekonują badania przeprowadzone przez Muzeum II Wojny Światowej, z których jednoznacznie wynika, że większość Polaków o nich słyszała. W ciągu ostatnich dwudziestu lat mieliśmy do czynienia z gwałtownym poszerzeniem wiedzy na temat stosunków polsko-ukraińskich w latach 1943-1947. Dzięki wielkiemu wysiłkowi polskich i ukraińskich badaczy, tak zawodowych historyków, jak i ludzi zajmujących się tą problematyką nieprofesjonalnie, opublikowano dziesiątki książek oraz setki dokumentów i relacji. Autorzy wszystkich tych prac, niezależnie od tego, że często pozostają ze sobą w ostrym sporze (a może właśnie dzięki temu), przyczynili się do radykalnego postępu stanu wiedzy. Trudno zatem zgodzić się z popularnym w Polsce poglądem, iż konflikt polsko-ukraiński jest tematem przemilczanym i pozostającym także dziś białą plamą. Tak z pewnością nie jest. Inna rzecz, że w ocenach tych wydarzeń możemy zauważyć często diametralne różnice między historykami, przy czym linia podziału nierzadko przebiega według narodowego klucza. Wciąż brakuje jednak pracy, która w popularnej formie, nie roszcząc sobie prawa do wyczerpania zagadnienia, uporządkowałaby toczące się dyskusje i wprowadziła w krwiobieg społeczny najnowsze ustalenia naukowców. Książka ta ma w założeniu wypełnić tę lukę. Jest ona próbą odnalezienia odpowiedzi na najprostsze pytanie, jakie sobie może postawić historyk, a mianowicie: co wydarzyło się w latach 1943-1947 między Polakami i Ukraińcami? Ramy chronologiczne pracy wyznaczają lata 1943-1947. W lutym 1943 roku oddziały UPA przystąpiły na Wołyniu do ,,usuwania" polskiej ludności, mordując mieszkańców wsi Parośle. W naturalny sposób data tej zbrodni wyznacza więc początek otwartego konfliktu polsko-ukraińskiego. Natomiast zniszczenie po akcji ,,Wisła" jesienią 1947 roku kierownictwa ukraińskiego podziemia w Polsce można przyjąć za jego zakończenie. Książka podsumowuje moje długoletnie badania, ale ma charakter popularnonaukowy. Z tego powodu posługuję się przypisami tylko w koniecznych wypadkach. Podana na końcu pracy bibliografia zawiera też jedynie ważniejsze, a nie wszystkie pozycje dotyczące tej problematyki. Osoby, które po przeczytaniu tej książki chciałyby poznać bardziej szczegółowy opis wydarzeń, odsyłam do swoich wcześniejszych prac (z góry wszakże przepraszając Czytelników za to, że znajdą w nich, siłą rzeczy, różne powtórzenia) i innych pozycji zawartych w bibliografii. Przed laty, w styczniu 1998 roku na spotkaniu autorskim w Przemyślu pytany o to, co chcę osiągnąć swoimi publikacjami, odpowiedziałem: ,,Chciałbym przekonać Ukraińców, że mordowanie ludności polskiej na Wołyniu było faktem. A Polaków - że akcja <> nie była konieczna" (,,Życie Przemyskie" 28 I 1998). Od dawna stoję na stanowisku, iż nigdy, w żadnych okolicznościach, nie można usprawiedliwiać zadawania cierpień ludności cywilnej, jakiejkolwiek by ona była narodowości. O tej prostej prawdzie starałem się zawsze pamiętać. Także i w tym przypadku - mam nadzieję - Czytelnicy dostrzegą, że pozostaję wierny tej zasadzie. Nie jest, moim zdaniem, możliwe trwałe pojednanie polsko-ukraińskie bez pełnego zaakceptowania trudnej przeszłości i nazwania po imieniu wszelkiego zła, które się dokonało pomiędzy Polakami i Ukraińcami w czasie wojny i po jej zakończeniu. Niechże będzie mi wolno poruszyć jeszcze jedną sprawę. Historycy podejmujący kwestię relacji polsko-ukraińskich niejednokrotnie w ostatnich latach spotykają się z zarzutami, że ulegają politycznej poprawności, unikają podejmowania trudnych tematów, czy wręcz mówią nieprawdę. Wielu osobom, jak sądzę, trudno zrozumieć, iż praca naukowa historyka nie polega na wygłaszaniu narodowego monologu krzywd czy powtarzaniu ,,ku pokrzepieniu serc" takiej wersji wydarzeń, w której ,,nasi" z zasady muszą być ,,biali", a ,,oni" koniecznie ,,czarni". Historyk musi być bezstronny, jego obowiązkiem jest próbować podejść do tematu, który opisuje, niejako z boku, by wychwycić pełną złożoność badanych zjawisk. Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki