Milczenie

"Idźcie na cały świat. Głoście Dobrą Nowinę wszelkiemu stworzeniu" - tak nauczał Jezus. Mając w pamięci te słowa, misje chrześcijańskie wyruszały swego czasu w najdalsze zakątki świata, by nieść Chrystusa wszystkim tym, którzy go jeszcze nie poznali. "Milczenie" jest opowieścią (w dużej mierze opartą na faktach), która przenosi nas do Japonii - kraju, w którym w XVII wieku rzymsko-katoliccy misjonarze mieli szczególnie trudne zadanie. W ówczesnym Kraju Kwitnącej Wiśni chrześcijaństwo było zakazane, karane i napiętnowane ze szczególnym okrucieństwem.
Gdy do Portugalii nadciągnęła wieść, że kapłan, od wielu lat niestrudzenie głoszący w Japonii Słowo Boże, ugiął się pod naciskiem tamtejszych władz i publicznie ogłosił swoje odstąpienie od wiary, trzej jego uczniowie, chcąc potwierdzić lub zaprzeczyć tym szokującym doniesieniom, potajemnie wyruszają do Japonii. Ich losy wkrótce się rozdzielają, a czytelnik podąża śladem jednego z nich, ojca Rodrigo, któremu misjonarskie doświadczenie każe na kwestię wiary spojrzeć z całkiem innej perspektywy.
"Milczenie" to opowieść smutna; to ponad 280 stron smutnej, nostalgicznej narracji. Radości z przeżywania wiary i obcowania z Chrystusem nie ma tu praktycznie w ogóle. Są za to strach, ciągłe inspekcje urzędników, ukrywanie się, tortury i męczeństwo. A nade wszystko książka pełna jest tytułowego milczenia - milczenia Boga, patrzącego w ciszy na ludzkie cierpienie i niereagującego na krzywdę swoich wyznawców.
Shusaku Endo porównuje Japonię do bagna, na którym ziarno chrześcijańskiej wiary nie ma prawa zakiełkować i na pewno zgnije. Książka w okrutny sposób podważa sens organizowania kolejnych misji, skoro ich efektem są jedynie śmierć lub publiczne odstępstwo od wiary i wyrzeczenie się Boga. Ponadto według autora Japonia to kulturowo całkiem inny kraj; japońskie tradycje, wychowanie i zwyczaje nigdy nie zostaną zastąpione wartościami chrześcijańskimi, a i sami mieszkańcy nigdy nie będą w stanie zrozumieć idei rzymsko-katolickiego Boga. Zwłaszcza gdy Bóg ten milczy, cierpliwie wsłuchując się w agonalne jęki chrześcijan, skrępowanych i wiszących głową w dół w ziemnych jamach lub depczących wizerunek Jezusa, któremu przecież przysięgali dozgonną wierność.
"Milczenie" paradoksalnie jest książką pełną krzyku. Ale jest to krzyk niemy, odbijający się echem w duszy człowieka; krzyk sprzeciwu, wznoszący się ku niebu wraz ze śmiercią każdego zamęczonego chrześcijanina; krzyk rozpaczy, której coraz częściej towarzyszą pytania o sens wiary, o boże miłosierdzie czy wreszcie - o samo istnienie Boga.
"Głoście Dobrą Nowinę wszelkiemu stworzeniu" - prosił Jezus. Któż z nas, będąc na miejscu ojca Rodrigo, miałby na tyle odwagi, by prośbę Jezusa spełnić bez chwili zawahania?