Ebook Lobbyści. Zachodni rzecznicy polskiej niepodległości mobi,epub

kiego, które musiałoby z racji swoich interesów politycznych dążyć do zbliżenia z Francją, wzmacniając wpływy Paryża w Europie Środkowo-Wschodniej. Włosi postrzegali Francję jako przyszłego konkurenta na Morzu Śródziemnym, zatem również Rzymowi nie na rękę były rozstrzygnięcia wzmacniające pozycję Francji w Europie. Gdzieś w cieniu pozostawała Rosja rozdarta wojną domową. Wykrwawiona wojną i rewolucją, niedopuszczona do stołu rokowań - ponieważ po objęciu władzy przez bolszewików zawarła 3 marca 1918 separatystyczny pokój z państwami centralnymi, była na razie wielką niewiadomą. Mocarstwa ententy zgodnie wspierały ,,białych" i liczyły na ich zwycięstwo. Gotowe były wesprzeć nową demokratyczną Rosję, jej interesy polityczne i pretensje terytorialne. Na porządku dziennym stanęłoby wówczas pytanie nie tylko o przebieg wschodniej granicy Polski, ale i o suwerenność odrodzonej Rzeczpospolitej. Biali generałowie widzieli Polskę ściśle złączoną z Rosją, a co najmniej pozostawioną w rosyjskiej strefie wpływów. Władze bolszewickie nie były uznawane na Zachodzie, niemniej reprezentowały realną siłę, z którą należało się liczyć. Odbudowa Rzeczpospolitej okazała się jednym z najtrudniejszych, a według części polityków Zachodu najtrudniejszym problemem, przed jakim stanęły mocarstwa ententy. Przeprowadzenie jej w duchu zgodnym z orędziem prezydenta Wilsona, które mówiło o niezależnej Polsce powstałej ze wszystkich ziem zamieszkałych niewątpliwie przez Polaków i z dostępem do morza, rodziło całe spektrum pytań, między innymi o zasady etniczne, wojskowe, gospodarcze, jakimi należy kierować się przy wytyczaniu granic Rzeczpospolitej, o zakres uwzględniania racji historycznych i sposób pogodzenia ich z rzeczywistością początków XX wieku. Spełnienie marzeń polskich działaczy niepodległościowych o wielkiej ojczyźnie, nawiązującej do Rzeczpospolitej Obojga Narodów, było w realiach 1918 roku niemożliwe. Zadośćuczynienie roszczeniom terytorialnym Niemiec, Czech, Litwy, Ukrainy pozostawiłoby w rękach Polaków obszar niewiele większy od Królestwa Kongresowego, zaś spełnienie oczekiwań ,,białej" Rosji, której udzielano wsparcia w walce z bolszewikami, musiało wiązać się z porzuceniem planów utworzenia Polski niezależnej. Niemal dokładnie sto lat wcześniej, po upadku Napoleona, przed podobnymi wyzwaniami stanął kongres wiedeński. Również tamto zgromadzenie przedstawicieli mocarstw, na które zaproszono reprezentantów pokonanej Francji, pragnęło realizować szczytne cele: zawarcie sprawiedliwego pokoju, zabezpieczenie kontynentu przed kolejnym wielkim paroksyzmem Tak jak w 1918 roku finalne obrady poprzedziło powołanie szeregu komisji, które miały opracować powierzone im zagadnienia i przedstawić propozycje ich rozwiązania. Jednym z najbardziej kontrowersyjnych problemów okazała się sprawa Polski. Podczas obrad kongresu wiedeńskiego starły się dwie zasady: samostanowienia narodów i legitymizmu. Zasada legitymizmu nakazywała, aby wszystko, co należało do monarchów przed wojnami napoleońskimi, teraz do ich rąk powróciło. Wpływ wychowawcy, szwajcarskiego republikanina Frédérica-Césara de la Harpe, biska przyjaźń z księciem Adamem Czartoryskim, młodzieńcze zainteresowanie Zachodem i wydarzeniami Wielkiej Rewolucji sprawiły, że obrońcą zasady samostanowienia narodów został... car Aleksander I, nazywany jedynym w dziejach Rosji ,,carem demokratą". A największym przeciwnikiem, obok przebiegłego dyplomaty austriackiego księcia Klemensa von Metternicha, okazał się Talleyrand - przedstawiciel Francji, wieloletni kreator polityki Francji napoleońskiej. Car prawo samostanowienia narodów odnosił w pierwszej kolejności do Polski, pragnąc złączyć pod swoim berłem większość ziem byłej Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Była to więc zasada samostanowienia widziana przez pryzmat imperialnych interesów Rosji. Plany Aleksandra nie powiodły się wobec ostrego sprzeciwu Austrii i zaniepokojenia Wielkiej Brytanii wzrostem potęgi caratu. Niemniej to właśnie rosyjskiemu carowi zawdzięczaliśmy utworzenie Królestwa Kongresowego i 15 lat względnej swobody. Historycy wylali morze atramentu w dyskusjach nad motywami postępowania cara i jego niezrealizowanymi obietnicami dla Polaków. Lapidarnie i chyba trafnie ujął decyzje kongresu wiedeńskiego dla sprawy polskiej książę Adam Czartoryski w liście do ojca: ,,Złe z dobrym pomieszane, ale lepiej nam będzie, niż było"7. Jesienią 1918 zwycięskie mocarstwa były zgodne co do tego, że powinna odrodzić się niepodległa Rzeczpospolita. Apelowały do rządów państw Europy Środkowo-Wschodniej, powstających na gruzach monarchii habsburskiej i obrzeżach carskiej Rosji o zaprzestanie sporów, walk i uznanie decyzji konferencji pokojowej, która miała wytyczyć ich granice, kierując si�