Ebook Historia literatury południowoafrykańskiej XVII-XIX WIEK mobi,epub

uiting in die Afrikaanse letterkunde oraz Die kortverhaal as kunsvorm43. Inne były od razu studiami historycznokulturowymi, plasującymi afrikaans w kontekście niderlandzko - i anglojęzycznej tradycji przylądkowej i pokazującymi aspekt literacki w kontekście rozwoju życia kulturalnego. Szczególne miejsce zajmują tu obszerne prace Bosmana Drama en toneel in Suid-Afrika, deel I. 1652-185544i Elizabeth Conradie Hollandse skrywers uit Suid-Afrika. n Kultuurhistoriese studie. Deel I (1652-1875)45, o których znaczeniu już wspominaliśmy. Każdy z badaczy po latach wydał kolejne tomy swych studiów, traktujących o kolejnych okresach46. Oprócz tego coraz wyraźniej zaznacza się refleksja na specyfiką i jakością kulturalnego życia Afrykanerów, co owocuje ogólnymi studiami, na przykład znanego powieściopisarza Christiaana Mauritsa van den Heevera Die Afrikaanse gedagte47. Stopniowa profesjonalizacja krytyki literackiej z jednej strony i historii literatury z drugiej uwidacznia się w publikacji pierwszego kompendium historycznoliterackiego sensu stricto autorstwa Gerrita Dekkera Afrikaanse literatuurgeskiedenis48 oraz kolejnych książek, które w mniejszym stopniu szkicowały wizję procesu historycznoliterackiego, a w większym starały się usystematyzować ogląd aktualnych tendencji w literaturze. Do tych ostatnich należy wydanie rozszerzonej i znacznie zmienionej wersji doktoratu Schooneesa w 1939 roku49, czy książka wspomnianego już Malherbea Aspekte van Afrikaanse literatuur. Studies van belangrike werke, przerobiona następnie na Wending en inkeer. n Beskouing oor die nuwere Afrikaanse Letterkunde oraz przeredagowana na Afrikaanse lewe en letter- kunde50. Tymczasem, oprócz regularnie wznawianej i na bieżąco uzupełnianej historii literatury Dekkera, pojawiło się nowe kompendium, które było po części adaptacją wydanej w 1946 roku w Antwerpii niderlandzkiej książki Flamanda Roba Antonissena pt. Schets van den ontwikkelingsgang der Zuid-Afrikaanse letterkunde51. Antonissen po osiedleniu się w Afryce wydał drukiem, tym razem już w afrikaans, Die Afrikaanse Letterkunde van Aanvang tot Hede52. Kompendia Dekkera i Antonissena były wielokrotnie wznawiane. Ostatnia historia literatury afrikaans w typie obszernego, niemal encyklopedycznego zarysu to dwutomowe dzieło Kannemeyera Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur53. Na tym wyczerpuje się lista historii literatur, które obejmują omawiany w niniejszej książce okres. Kompendium historii literatury ma zawsze charakter zbiorczego podsumowania i nosi w sobie pewien element kompilacyjny. Od zwykłej kompilacji odróżnia ją jednak kumulacyjny i syntetyzujący charakter oraz określona autorska wizja procesu historycznoliterackiego. Ta książka ma w sobie wszystkie zalety i zarazem wady pierwszej prezentacji historii literatury, adresowanej do odbiorcy spoza południowoafrykańskiego kręgu kulturowego. W praktyce mamy bowiem zaledwie dwie książki, które pisane były z myślą o obcojęzycznych czytelnikach. Ważna na ówczesnym etapie rozwoju historiografii literackiej niderlandzka praca Roba Antonissena z 1946 roku dziś jest już jednak w wielu miejscach przestarzała, także w odniesieniu do najdawniejszego okresu literatury. Dodatkowym ograniczeniem jest fakt, że była pisana dla Flamandów i Holendrów w połowie XX wieku. Natomiast wydany stosunkowo niedawno angielski zarys Kannemeyera A History of Afrikaans Literature54 powstał z myślą o Południowoafrykańczykach, którzy nie znają afrikaans, a nie o obcokrajowcach. W tym sensie prezentowana książka jest unikatem wśród wszystkich dotychczasowych ujęć historii literatury afrikaans. Kolejny problem dla historyka literatury stanowi konieczność odniesienia się nie tylko do świata tekstów oraz świata funkcjonujących interpretacji. Poprzez selekcję samych utworów oraz próby ich historycznoliterackiego umiejscowienia, badacz uznaje ich udział w dyskursie kulturowym; nie uniknie zatem konieczności wypowiadania się na temat konkretnej rzeczywistości czy to czasu powstania utworu, czy jego późniejszej recepcji. Historia literatury jest specyficzną dziedziną oraz swoistym podejściem do przeszłości, pozostaje jednak formą uprawiania historii. Refleksje nad historią literatury wypada w tym miejscu uzupełnić kilkoma uwagami nad rozwojem południowoafrykańskiej historiografii. Tym bardziej, że najnowsze dzieje Afryki Południowej zostały wzbogacone o wydarzenia lat 1989-1995 o kapitalnym znaczeniu historycznym, a trwający nadal proces transformacji ustrojowej, zainicjowany pod pełną kontrolą różnorodnych sił politycznych, stymuluje nie tylko do analizy bieżących wydarzeń, ale i do rewizji dawnych poglądów. Dotychczas zarysowały się cztery szkoły historyczne. Najstarszą jest tzw. ,,szkoła kolonistów" (settler school), będąca produktem nauki brytyjskiej. Reprezentowała ona stanowisko kolonialne, którego warto