Farmaceuci

dziennie w aptece pojawiają się dziesiątki pacjentów, którzy odczuwają ból. Ból głowy, ból nóg, ból plecó Ból przeciążeniowy, ból wynikający ze stresu, pooperacyjny. Ból, bo ktoś się uderzył, bo coś sobie złamał. Grupa leków przeciwbólowych jest najszerszą kategorią preparatów na aptecznych półkach. Każdy rodzaj bólu wymaga innego postępowania, leczenia oraz diagnostyki. Optymalny dobór substancji leczniczej i prawidłowe pokierowanie pacjenta wymaga zadania mu przez farmaceutę konkretnych pytań. To niezbędne minimum, choć niestety zwykle brakuje na to czasu. Niekiedy należy zasugerować wizytę u lekarza, innym razem namówić pacjenta, żeby jeszcze trochę wytrzymał, bo kiedy będzie prawdziwa potrzeba, zwykłe tabletki już nie pomogą. Dziś niemal w każdym obiekcie handlowym można kupić środki przeciwbólowe. A kiedy farmaceuty brakuje - na stacji benzynowej, w sklepie osiedlowym lub na dworcu - kto wcieli się w jego rolę, by poinformować pacjenta o całym spektrum działania leku - zarówno o korzyściach, jak i wszystkich niepożądanych rezultatach terapii? Przewlekle utrzymujące się stany bólowe zawsze są wskazaniem do konsultacji z fachowym pracownikiem służby zdrowia. Długotrwałe stosowanie leków przeciwbólowych ,,na własną rękę", bez konsultacji, albo krótkotrwałe stosowanie dużych dawek danego preparatu lub też kilku preparatów jednocześnie może prowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia na przykład błony śluzowej żołądka (w przypadku niesteroidowych leków przeciwzapalnych) lub czasami komórek wątroby (metamizol - pyralgina, paracetamol) i wielu innych dolegliwości, o których pacjent może nie wiedzieć. * * * Starsza pani w krótkim wywiadzie zdradza, że ma zdiagnozowane chyba wszystkie możliwe choroby. - No i jeszcze nowotwór, panie magistrze - dodaje. Przez głowę przelatują mi informacje dotyczące dawkowania i sposobu doboru poszczególnych substancji przeciwbólowych. W tym wypadku jednak chyba muszę się poddać. - Może paracetamol? Będzie najbezpieczniejszy - mówię, bo co ja w końcu mogę. Przecież to lekarz prowadzący pacjentkę powinien odpowiednio dobrać dla niej preparaty. - A pomoże? Bo morfina jest już za słaba - pyta kobieta. A ja myślę swoje - wcale nie jest, po prostu dawka morfiny została źle dobrana. Najgorsza sytuacja, z jaką możemy mieć do czynienia. Prawdopodobnie wszystkie działania niepożądane leku obciążają organizm tej starszej pani, z kolei korzyści terapeutyczne są niewystarczające. Często działa to tak: lekarz sprawdza, jakie dawki leku są zarejestrowane na rynku, później to, które z nich są w ogóle dostępne, w końcu którąś wybiera - niczym urządzenie losujące totalizatora: na chybił trafił. Nie ma co ukrywać, że w aptekach dzieje się podobnie. Nie zawsze, ale najczęściej. System opieki zdrowotnej powinien wykorzystywać kompetencje lekarza jako diagnosty chorób oraz farmaceuty - specjalisty w dziedzinie leków, ich postaci, dawkowania oraz działań niepożądanych i interakcji. Przecież dawkę i postać leku można zmodyfikować w warunkach receptury aptecznej lub szpitalnej. - Pomoże z pewnością - odpowiadam. Gdybym stwierdził, że zaproponowany przeze mnie lek nie wystarczy, pacjentka mogłaby się załamać. Paracetamol przy morfinie to przecież zwykłe placebo, ale ono też ma pewną wartość terapeutyczną. Według najnowszych badań skuteczność większości syropów przeciwkaszlowych daje wynik tożsamy z placebo. Paracetamol, cóż... Faktycznie będzie najbezpieczniejszy. A jednak mam wyrzuty sumienia. Stoi przede mną pacjentka, a ja wcale nie przyczyniam się do poprawy jej stanu zdrowia. Nie pomagam dzięki fachowej wiedzy, chociaż staram się okazać empatię. - Niech pani stosuje pozostałe leki przeciwbólowe zalecone przez lekarza - mówię. - I warto byłoby ustalić właściwą dawkę morfiny. Wtedy samopoczucie z pewnością się poprawi. Proszę porozmawiać z lekarzem prowadzącym - wygłaszam stale powtarzaną formułkę, uciszając krzyczące sumienie. * * * Mnie również boli, chyba z każdym rokiem coraz bardziej i to bez wyjątku wszystko. Był rok dwa tysiące siedemnasty. Wszedłem do Bałtyku. Pomimo lipcowej aury morska woda była zimna, miała tylko kilkanaście stopni. Wtedy, na gdańskiej plaży, pierwszy raz poczułem ukłucie w okolicy rzepki kolanowej. Pierwszy zwiastun schorzenia, które moje codzienne nawyki i życie zmieni już na zawsze. Kolano doskwierało mi coraz bardziej, szczególnie w drodze powrotnej znad morza. Objaw bólowy był nietypowy i fachowa wiedza podpowiadała mi, że to może być coś poważnego. Po kilku dniach ból ustał i wydawało mi się, że wszystko wraca do normy. Niestety, kolano zaczęło stopniowo puchnąć, stało się mocno ucieplone, a następnie zaczęła się w nim zbierać ,,woda", która mimo wielokrotnych punkcji nachodzi