Ebook Epos o Gilgameszu mobi,epub

Epos o Gilgameszu przełożył Antoni Lange Armoryka Sandomierz Projekt okładki: Juliusz Susak Na okładce: Gilgamesz z lwem - grafika na podstawie płaskorzeźby znajdującej się w muzeum w Luwrze Copyright (C) 2009, 2013 by Wydawnictwo ,,Armoryka" Wydawnictwo ARMORYKA ul. Krucza 16 27-600 Sandomierz tel +48 15 833 21 41 e-mail: ISBN 978-83-7950-018-5 Wstęp tłumacza Historia Gilgamesza, w znacznych fragmentach dochowana, przedstawia największy utwór z literatury asyro-babilońskiej. Miejscami cegły pokruszone - i tekst posiadamy w szczątkach. Końca właściwie brak. Wiele przerw, dzięki czemu niektóre szczegóły są niedostatecznie jasne. Całość jednakże przejrzysta. Gilgamesz, właściwie Gil-gamesz - jest stale nazwany bogiem (ilu); ma on rzeczywiście w swej istocie 2/3 części boga, 1/3 człowieka. Imię jego jest w związku z imieniem boga ognia Gibil, a także z imieniem A-Gil, (jedno z określeń Marduka). Nazwisko jego czytano dawniej podług ideogramów sumeryjskich IZ-DU-BAR - i zestawiono go z Nemrodem biblijnym: tak też Uzdubar-Nemrod) nazywa się on w edycjach Haupta i Jeremiasa. Z charakteru swego jest to jeden z tych olbrzymów bohaterów, którzy się ukazują w mitologii pierwotnej, jak Herkules, Samson, Prometeusz; ma on z nimi wiele wspólnego i prawdopodobnie wszystkie te legendy są ze sobą w związku. Jak Enuma-Elisz ma sakramentalną liczbę siedmiu tablic (tj. siedmiu planet), tak powieść o Gilgameszu ma również mistyczną liczbę 12 tablic. Liczbę 12 znajdujemy bardzo często w mitycznych kombinacjach (12 prac Herkulesa, 12 proroków, 12 pokoleń żydowskich, 12 apostołów, 12 wojewodów): ze stanowiska babilońskiego 12 spraw Gilgamesza - to 12 znaków zodiaku. Gilgamesz jest bohaterem słonecznym, jak Samson, którego imię wiąże się z semicką nazwą słońca - Szamasz (asyr. Szamasz, hebr. Szemesz). Skutkiem pewnej szczątkowości tablic niezupełnie można dostrzec w dziejach Gilgamesza przejście słońca przez zwierzyniec niebieski. Jednakże widoczne są na przykład znaki Bliźniąt (Gilgamesz i Ea-bani), Łucznik (Myśliwiec), Byk (stworzony przez Isztar byk czarodziejski), Skorpion (Człowiek-Skorpion), Panna (Sabeanka), Lew (walka z lwem), Wodnik (potop) Ryby (przejazd przez ocean) etc. Gilgamesz, będąc wcieleniem słońca, jest zarazem bohaterem królewskim, światłonoścą, objawicielem religijnym. Jego towarzysz, Eabani, ma w sobie coś z Ezawa i coś z Samsona; jest on też poniekąd Kalibanem, a z drugiej strony wieszczbiarzem, snowidzem, czasami bardzo sentymentalnym. Da się w nim widzieć pewien pokład społeczny: Ea-bani wyobraża pewien przejściowy okres kulturalny. Nadto stosunek obu bohaterów - to Kastor i Polluks, również stale powtarzające się w mitologiach Dioskury-Aśviny. Historii tej, jak mówiliśmy jest tablic 12. Tablica I. Chwała Gilgamesza. Szał Gilgamesza. Skargi bogom zasyłane przez naród. Aruru tworzy mu współzawodnika Ea-baniego. Ea-bani, człowiek półdziki, syn puszczy, żyje śród zwierząt. Myśliwiec żali się ojcu na Ea-baniego. Sprowadzają mu kapłankę Isztar. Miłość, jako pierwiastek uświadomienia. Ea-bani urodzony idzie do Erech. Pragnie walczyć z Gilgameszem, ale zamiast walki, przyjaźń z nim zawiera. Tablica II. Płacz Gilgamesza nad Eabanim, który żałuje swego życia pierwotnego i tęskni za utraconą nieświadomością. Isztar, jako przyczyna tego nieszczęścia. Kapłanka Isztar ukarana. Widzenie piekła (Ea-bani). Uroczystość ofiarna. Bracia postanowili rozpocząć walkę z Humbabą, strażnikiem lasu Isztar. Tablica III. Przed wyprawą matka Gilgamesza, wróży i czyni zaklęcia. Bogini Ninsun, ma odtąd zastąpić kult Isztar. Tablica IV. W Erech z tego powodu niezadowolenie i bunt. Potem Eabani traci ochotę do tej wyprawy. Złe sny go trapią. Tablica V. Przyjaciele idą do lasu cedrowego. Zobaczyli Humbabę. Znowu sny złowróżbne trwożą Eabani. Następuje walka, w której Humbaba zabity, ale Eabani - ranny. Tablica VI. Isztar pragnie skłonić Gilgamesza na swoją stronę, ale ten ją odpycha. Gniew Isztar, na której życzenie tworzą bogowie złowrogiego Minotaura. Bohaterowie zwalczyli byka i wprowadzają kult Lugal-bandy. Tablica VII. Isztar powodowana żądzą zemsty, pozbawia Gilgamesza jego szczęśliwości; Ea-bani śmiertelnie chory. Tablica VIII. Płacz Gilgamesza nad przyjacielem. Gilgamesz zaczyna rozważać istotę śmierci. Tablica IX. Gilgamesz pragnie zwyciężyć śmierć i zdobyć nieśmiertelność. Zamierza się udać do Uta-napisztim, który zyskał nieśmiertelność. Udaje się w drogę. Zatrzymuje się pod górą Maszu, gdzie mu Skorpion daje wskazówki. Dalej stanął w Raju. Tablica X. Gilgamesz zjawia się u Sybilli, która mu dalsze wskazówki daje co do jego wyprawy. Ur-szanabi przewoźnik wiezie go do Uta-napisztim. Tablica XI. Utanapisztim opowiada Gilgameszowi historię potopu. Wróżby za pomocą chlebów. Oczyszczenie Gilgamesza. Noe daje mu ziele wiecznego żywota. W powrotnej drodze Gilgamesz traci ziele żywota. Gilgamesz powraca do Erech i pracuje nad zabudowaniem miasta. Tablica XII. Gilgamesz wywołuje ducha Eabaniego. Eabani się zjawia i rozmawia z bratem o świecie zagrobowym. Na tym urywa się opowieść. Tekst wydał Haupt [Nimrod-Epos] oraz Jeremias [Izdubar-Nimrod] Tłumaczenia Jeremias (o. c.), Saureplane [Revue des Religions 1892], Jensen [Keilinschrs. Bibl.], Dhorme [Choix des textes Ass. -Bab]. Antoni Lange Gilgamesz (Sza nagba imuru) I. Był w Erech król, Który wszystko widział w swoim kraju, Który wszystko poznał. Wyrozumiał tajemnicę wszechrzeczy, Przeniknął sprawy ukryte. Przyniósł znajomość tego, co było przed potopem. Drogę uczynił daleką, trudził się wielce, poznał prawdę, I opisał swe trudy na tablicy w Erech. Miasto Erech otoczył murem, W E-anna świętym spichlerz zbudował czysty. Dwie trzecie jego istoty były bóstwem, jedna trzecia - [człowiekiem. Nikt mu nie wyrówna. Ale duch jego się obłąkał I Gilgamesz kroczyć począł po drogach gwałtu [i niesprawiedliwości. On - pasterz Erechu, Potężny, świetny, mądry, Nie daruje on, Gilgamesz, młodej dziewczynie, Córkę zabiera bohaterowi, małżonkę - mężowi. Skarga ich (ludzi) uderzyła słuch Bogów niebieskich, panów Erechu. - Krzywdy i gwałty ludziom czyni Ten niegdyś świetny, mądry pan, Gilgamesz! Usłyszała skargę ich Aruru. Do Aruru skargę zasyła naród. - Tyś Aruru, stworzyła Gilgamesza. Teraz, uczyń jego obraz, aby serce mu rozjaśnić. Niechaj walczą ze sobą i niechaj Erech odpocznie. Gdy Aruru to usłyszy, tworzy w sercu swym obraz Anu. Aruru obmyła ręce; błota (gliny) kęs nadłamała, rzuciła w pole. Ulepiła Ea-bani II. (Tablica druga. Urywek pierwszy. Ea-bani czuje teraz tęsknotę, za swym życiem dawniejszym, niewinnym, choć dzikim. Z tego powodu jest rozżalony - i Gilgamesz - smuci się również, o czym jakiemuś starcowi opowiada - przyp. tłum.) ...Słuchaj mię starcze Oto ja płaczę nad Eabanim! Jako płaczka łzy wylewam! Odrzuciłem topór od swego boku! Odrzuciłem szatę godową! Spis treści Okładka Strona tytułowa Strona redakcyjna Wstęp tłumacza I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII