Dzieci północy

le nic z tego, czuł się schwy­tany w pół drogi, w potrza­sku mię­dzy wiarą i nie­wiarą, a prze­cież to tylko sza­ - nie zaś tych, na któ­rych jesteś zagnie­wany, i nie tych, któ­rzy błą­dzą". Dzia­dek pochy­lił czoło ku ziemi. Zgiął się niżej, a zie­mia, osło­nięta dywa­ni­kiem, wybrzu­szyła się ku niemu. I wtedy nade­szła pora grudy. W chwili gdy repry­mendy udzie­lali mu Ilse-Oskar-Ingrid-Heidel­berg oraz dolina-i-Bóg, gruda ziemi rąb­nęła go w sam czu­bek nosa. Spa­dły trzy kro­ple. Rubiny i dia­menty. Wtedy to dzia­dek, pod­no­sząc się z kolan, powziął posta­no­wie­nie. Wstał. Zwi­nął cygaro. Zapa­trzył się w prze­ciw­le­gły brzeg jeziora. I raz na zawsze utknął w pół drogi, nie­zdolny czcić Boga, któ­rego ist­nie­nia nie potra­fił bez reszty odrzu­cić. Na znak trwa­łej prze­miany: owa dziura. Młody, świeżo upie­czony dok­tor Aadam Aziz stał przo­dem do wio­sen­nego jeziora, wdy­cha­jąc woń zmian, ple­cami zaś (pro­stymi jak struna) był zwró­cony do kolej­nych prze­mian. Pod­czas jego pobytu za gra­nicą ojciec dostał apo­plek­sji, lecz matka trzy­mała to w tajem­nicy. Słowa jego matki, wypo­wie­dziane sto­ic­kim szep­tem: ,,Synku, prze­cież twoje stu­dia były tak ważne". Ta sama matka, która spę­dziła całe życie przy­kuta do domu, z dala od męż­czyzn, nagle zna­la­zła w sobie tyle siły, żeby popro­wa­dzić skle­pik z kamie­niami szla­chet­nymi (tur­kusy, rubiny, dia­menty), co wraz z pomocą sty­pen­dium pozwo­liło Aada­mowi ukoń­czyć wydział lekar­ski; toteż po powro­cie zastał pozor­nie nie­wzru­szony porzą­dek rodzinny prze­wró­cony do góry nogami, matka cho­dziła do pracy, tym­cza­sem ojciec tkwił za zasłoną, którą apo­plek­sja okryła mu umysł... sie­dział na drew­nia­nym krze­śle w zaciem­nio­nym pokoju i wyda­wał pta­sie odgłosy. Odwie­dzało go trzy­dzie­ści róż­nych gatun­ków pta­ków, sia­du­jąc na para­pe­cie za zamknię­tymi okien­ni­cami, roz­pra­wia­jąc o tym i o owym. Wię­cej nie było mu potrzeba do szczę­ścia. (...Już widzę, że zaczy­nają się powtó­rze­nia; bo czyż moja babka rów­nież nie zna­la­zła w sobie no i ta apo­plek­sja nie była odosob­ a Mosiężna Małpka też miała swoje już zna­leź­li­śmy się w kręgu klą­twy, a prze­cież jesz­cze nie doszli­śmy do nosów!) Lód na jezio­rze ustą­pił. Odwilż, jak zawsze, przy­szła znie­nacka; zasko­czyła wiele mniej­szych łodzi, tak zwa­nych śikar, pogrą­żo­nych we śnie, co rów­nież nale­żało do normy. Pod­czas jed­nak gdy te wał­ko­nie spały dalej na suchym lądzie, chra­piąc bez­tro­sko u boku swych wła­ści­cieli, naj­star­sza łódź zerwała się o świ­cie, jak to zwy­kle starcy, i jako pierw­sza prze­pra­wiła się przez odmar­z­nięte jezioro. Śikara ale to także nale­żało do zwy­czaju. Pro­szę się przyj­rzeć, jak Tai, stary prze­woź­nik, żwawo prze­pra­wia się przez zamgloną wodę, sto­jąc pochy­lony z tyłu łodzi! Jak jego wio­sło, drew­niane serce na żół­tym kiju, śmiga przez wodo­ro­sty! W tych stro­nach uwa­żają go za dzi­waka, bo wio­słuje na sto­ją i z wielu jesz­cze innych powo­dów. Tai, który macha gwał­tow­nie na dok­tora Aziza, zaraz wprawi histo­rię w z kolei Aadam, wpa­trzony w wodę, przy­po­mina sobie, czego Tai nauczył go przed wielu laty: - Lód zawsze czeka, Aadam baba, tuż pod naskór­kiem wody. - Aadam ma oczy błę­kitne zdu­mie­wa­ją­cym błę­ki­tem gór­skiego nieba, które zwy­kło ska­py­wać w źre­nice miesz­kań­ców Kasz­miru; nie oduczył się patrzeć. Widzi więc - o, tam! niczym zarys widma, tuż pod powierzch­nią jeziora Dal! - deli­katny ażur, zagma­twaną sieć bez­barw­nych linii, zimne, wycze­ku­jące żyły przy­szło­ści. Lata spę­dzone w Niem­czech, które tak wiele zmą­ciły, nie pozba­wiły go daru patrze­nia. Daru Taiego. Pod­nosi wzrok, widzi spi­cza­sty dziób zbli­ża­ją­cej się łodzi, macha na powi­ta­nie. Tai wyciąga rękę, ale to już roz­kaz: ,,Cze­kaj!". Mój dzia­dek czeka; sko­rzy­stam więc z tej luki w cza­sie, kiedy zaznaje ostat­nich chwil spo­koju w życiu, spo­koju męt­nego i zło­wiesz­czego, i spró­buję go wresz­cie opi­sać. Nie dopusz­cza­jąc do głosu natu­ral­nej zawi­ści brzyd­kich męż­czyzn wobec męż­czyzn impo­nu­jąco przy­stoj­nych, odno­to­wuję, że dok­tor Aziz był wysoki. Usta­wiony przy ścia­nie domu rodzin­nego miał dwa­dzie­ścia pięć cegieł wzro­stu (jedna cegła na każdy rok życia), czyli bli­sko metr dzie­więć­dzie­siąt. Był też krzepki. Miał gęstą rudą brodę, co draż­niło jego matkę, gdyż powia­dała, że tylko hadżio­wie, któ­rzy odbyli piel­grzymkę do