Ebook Ciernie i tulipany mobi,epub

e równe części (mesra) i dlatego nazywany jest albo dobejti (o dwóch wersach) albo robai (o czterech częściach, od arba - cztery). Choć rubajaty i dobejti wyglądają tak samo i mają identyczny układ rymów (aaba, rzadziej aaaa), to jednak różnią się od siebie. Pierwsze liczą od 10 do 13 sylab i charakteryzuje je specyficzne, rdzennie perskie metrum[8]. Należą do literatury ,,wysokiej" i w swym idealnym kształcie powinny zawierać tezę (pierwszy wers), po której następuje antyteza lub jakaś nowa myśl (pierwsza część drugiego wersu) i kończyć się syntezą[9]. Dobejti natomiast liczą 11 sylab i mają inne niż rubajaty metrum. Jest nim zazwyczaj częsta w perskiej poezji forma heksametru, którą tworzy ciąg krótkich (v) i długich (-) sylab, mający następującą postać: v - - - v - - - v - -. Układ ten powtarza się dwukrotnie w każdym wersie[10]. Reprezentując twórczość ludową i funkcjonując głównie w przekazie ustnym, dobejti były (i nadal są) bardzo często śpiewane. Stąd ich druga nazwa: tarane, czyli ,,piosenka"[11]. Układane w lokalnych dialektach przez pasterzy, wieśniaków, ludzi niewykształconych charakteryzują się prostotą, a ich metrum często ,,kuleje". Z tego też powodu nigdy nie zdobyły w Iranie popularności jako forma literacka. Wyjątkiem jest tu Baba Taher - ich najwybitniejszy twórca, a zarazem jedyny znany z imienia dawny perski poeta, który je układał. Co więcej, niektórzy uczeni sądzą, że jest on pierwszym ludowym mistycznym poetą perskim, a zarazem pierwszym znanym z imienia muzułmaninem, który tworzył ludową poezję mistyczną[12]. Przypisywane mu dobejti powstały w lokalnym dialekcie. Cechuje je specyficzny smutek, częste nawiązania do przyrody, a nadzieja splata się w nich z jej brakiem. Ich głównym tematem jest miłość. Baba Taher był derwiszem. Opisywana przez niego miłość jest więc miłością mistyczną między kochającym człowiekiem a ukochanym Bogiem. Celem derwisza jest zjednoczenie z Bogiem. Przewodnikiem na jego drodze jest zaś miłość, która prowadzi go przez ból i cierpienie, pomagając mu w nich wytrwać. Cierpienie powodowane jest nie tylko rozstaniem z ukochanym Przyjacielem. Zadaje je również sam Przyjaciel, który w ogniu ,,okrutnej" miłości oczyszcza i hartuje serce kochającego, i w ten sposób przygotowuje je na spotkanie ze Sobą. Spotkanie to nastąpi wtedy, gdy zginie ego człowieka, gdy jego indywidualne ja zostanie unicestwione w cierpieniu, spalone w miłości. To właśnie ono jest powodem rozłąki. Gdy ja przestanie istnieć, będzie już tylko On. Cierpiąc, kochający czeka na chwilę, gdy jego ból się skończy i nastanie wieczne szczęście, żyje on nadzieją na miłosne zjednoczenie z Ukochanym. Tym samym jest rozdarty między smutkiem spowodowanym rozstaniem a przyszłą radością, która nastanie, gdy czas rozłąki dobiegnie końca. Jedno i drugie zawdzięcza Przyjacielowi. Mówiąc o swojej miłości do Boga, perscy poeci mistyczni używali obrazów zaczerpniętych ze świata miłości ludzkiej. Często dostrzegali ziemskie odbicie Boga w jakimś śmiertelniku i doskonaląc się w miłości do niego, uczyli się kochać Boga. Jest On więc dla nich Przyjacielem, Ukochanym i jako taki jest piękny, jest kimś, na kogo czekają każdej nocy, z kim chcą iść do ogrodu, kto rani ich swoją obojętnością... Sylwetkę ma smukłą jak cyprys, a twarz niczym księżyc w pełni. Jego długie, czarne warkocze to łańcuchy, które pętają serce kochającego, brwi przyrównywane są do łuku, rzęsy do strzał, a zalotne spojrzenie do strzału, który trafia serce człowieka, raniąc je miłością... Opisywana przez poetów miłość ma więc miejsce równo­legle na dwóch płaszczyznach: ludzkiej i boskiej. Obie splatają się ze sobą i często nie można ich od siebie oddzielić. Tę sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że w języku perskim nie ma ani rodzajów gramatycznych, ani dużych liter. I tak np. zaimek osobowy u może znaczyć ,,on", ,,ona" i ,,On". W niniejszym przekładzie Bóg (Przyjaciel, Ukochany itp.) pojawia się tam, gdzie poeta jednoznacznie mówi o Nim lub używa neutralnych obrazów. W pozostałych przypadkach, o ile to możliwe, adresata obdarzam płcią żeńską. Poniższy przekład to pierwszy tak duży wybór wierszy Baba Tahera w języku polskim[13]. Dokonałem go, korzystając z dwóch zbiorów poezji. Jeden liczy 365 dobejti i jest wydaniem persko-angielskim, w którym wyjaśniono słowa i zwroty właściwe dla dialektu, w jakim pisał poeta. Drugi natomiast, objętościowo prawie taki sam (366 dobejti), dostępny jest pod adresem , gdzie znajduje się największa i chyba najlepsza internetowa biblioteka poezji perskiej, dostępna również w formie multimedialnej. Choć większość zawartych w obu zbiorach wierszy pokrywa się ze sobą, istnieją między nimi pewne różnice. Tłumacząc, starałem się jak naj