Cel czy przypadek?

i liczby, i wagi" (Mdr 11,20). To jest podstawa wszelkiego przyrodniczego badania rzeczywistości. Za sprawami tego świata stoi przerastający wszystko rozum Stwórcy. Są przez Niego stworzone, nie istnieją same z siebie. Jeśli można tak powiedzieć, są wyzwolone w swoim własnym bycie. Są sobą, nie same z siebie, ale dlatego, że Stwórca zechciał je w swojej wolnej, suwerennej decyzji woli. W takim sensie posiadają własną autonomię, swoje własne prawa, swoje właściwości, swoje własne istnienie. Dostrzeżenie tego umożliwia wiara w dzieło stworzenia. Podczas gdy starożytność pogańska w dużej mierze ubóstwia świat, to w czasach wschodzącego chrześcijaństwa przeciwny ruch filozoficzny, tzw. gnoza, deprecjonuje ten świat. Świat, przede wszystkim materia, to według tej doktryny produkt jakiegoś ,,wypadku", jakiegoś ,,odpadnięcia". Właściwie nie jest on niczym dobrym, nie jest czymś chcianym, czymś słusznym, jest czystą negacją. Punkt widzenia gnozy chrześcijaństwo odrzuciło równie zdecydowanie, jak ubóstwienie świata. Właśnie dlatego, że świat jest stworzony, wczesne chrześcijaństwo w bardzo zdecydowany sposób podkreśla, że także materia jest stworzona, że jest dobra, że jest sensowna, a nie jest po prostu ,,odpadem" z pierwotnie boskiej istoty, powstałym na skutek ,,boskiego wypadku przy pracy", którym, jeśli można tak powiedzieć, jako ,,osad" opada w świat ciemności. Materia nie jest czystym bezsensem, który należy przezwyciężyć. Materia jest stworzona. ,,Bóg widział, że było dobre" (Rdz 1,10). W tym materialnym świecie człowiek nie jest, jak naucza gnoza, spuszczonym w obszar ciemności, boską iskrą, która spadła w błoto i teraz musi się z niego wydostać przez to, że powróci do swojej boskiej praprzyczyny. On jest częścią stworzenia. Jest chcianym przez Boga mikrokosmosem - jako odzwierciedlenie makrokosmosu, granicą, która łączy w sobie oba te światy, duchowy i materialny. ,,A Bóg widział, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre", powiedziane zostanie w opisie stworzenia w Księdze Rodzaju po stworzeniu człowieka (Rdz 1,31). On przynależy do stworzenia, a przecież je przewyższa (por. rozdz. VI). Podejścia gnostyckie i bałwochwalcze nie są do pogodzenia z biblijną wiarą w dzieło stworzenia. Największym skandalem dla świata starożytnego była chyba wiara, że Bóg stwarza z niczego, bezwarunkowo, ex nihilo. Myślę, że to zagadnienie jest również kwestią kluczową dzisiaj, w czasie tej całej debaty na temat stworzenia i ewolucji. Co to znaczy, że Bóg stwarza? Wielka trudność, z którą się zmagamy - z którą także nie uporał się Karol Darwin (+ 1882), polega na tym, że nie dysponujemy żadnym pojęciem, żadnym poglądem, żadnym wyobrażeniem tego, co to znaczy, że Bóg jest Stwórcą. Ponieważ wszystko to, co poznajemy, to jedynie zmiany. Twórcy wiedeńskiej katedry św. Szczepana nie stworzyli jej z niczego. W podziwu godny sposób uformowali kamień i drewno. Wszystkie pozabiblijne mity i eposy dotyczące stworzenia wychodzą od tego, że boska istota uformowała ten świat z tego, co już istniało. Stworzenie z niczego, suwerenny akt stworzenia, co poświadcza Biblia, jest czymś jedynym w swoim rodzaju. Zobaczymy, jak jest to fundamentalnie ważne dla zrozumienia dzieła stworzenia jako czegoś samoistnie chcianego przez Boga. Teologia stworzenia a widzenie świata w przyrodoznawstwie Wiara w dzieło stworzenia stała u zarania nowoczesnej nauki. Nie zdołam tutaj wykazać tego szczegółowo. Mikołaj Kopernik (+1543), Galileo Galilei (Galileusz) (+ 1642), Izaak Newton (+1727) byli przekonani, że w nauce chodzi o to, by czytać w księdze stworzenia. Bóg napisał taką księgę, a człowiekowi dał rozum, żeby potrafił tę księgę odszyfrować. Bóg napisał tę księgę czytelnym pismem, które wprawdzie nie jest łatwe do rozszyfrowania, ale jest to możliwe. Całym zadaniem nauki jest odkrywanie porządku, praw, związków. Pozostając na gruncie metafory księgi, powiemy tak: jest to odkrywanie liter, gramatyki, syntaksy i wreszcie tekstu, który Bóg napisał w tej księdze stworzenia. Do uporczywie powtarzanych ,,mitów" naszych czasów, powiedziałbym wręcz, do zakorzenionych na dobre przesądów należy ten, że relacja między Kościołem a nauką układa się źle, że wiara i nauka od dawien dawna żyją w swego rodzaju trwałym konflikcie. Kościół uznaje się za wielki hamulec, naukę za odważną wyzwolicielkę. Przede wszystkim na taką modłę odmalowuje się w popularnej wersji ,,przypadek Galileusza" - badacz jako ofiara mrocznej inkwizycji. Jednak wiele jest w tym tzw. legenda negra, ,,czarnej legendy", której ostre kontury nadano w dobie oświecenia, ale która nie całkiem zgadza się z prawdą historyczną. Da się wskazać również inne przykłady, gdzie wiara w dzieło stworzenia była racjonalnym podłożem do naukowych badań.