Ebook Alternatywne i wspomagające metody komunikacji epub

ż słownik dotyczący zjawisk świata zewnętrznego jest znacznie bogatszy niż słownik dotyczący świata wewnętrznego (tamże, s. 247). Dzięki mowie ludzie mają szanse nie tylko na rozwój psychiczny i społecz-no-emocjonalny, na urzeczywistnienie własnych dążeń, ambicji, indywidualnych planów osobistych i zawodowych, ale także na doskonalenie rzeczywistości ekologicznej, materialnej, technicznej i socjokulturowej. Mowa dźwiękowa według definicji słownikowych to wysoko zorganizowana zdolność porozumiewania się między sobą ludzi zgodnie z zasadami przyjętymi w danej grupie lub społeczeństwie. Jest to zdobycz dość późno nabyta przez człowieka w rozwoju gatunkowym i łatwo ulega rozmaitym wpływom zakłócającym jej poprawność i funkcjonalność (cyt. za: W. Pomykało, 1993, s. 389). Pojęcie mowy obejmuje zarówno czynność mówienia (wypowiadania myśli, wrażeń, spostrzeżeń), jak i czynność rozumienia kierowanych do osoby komunikatów słownych ze strony innych osób. Mowa werbalna jest tym wyjątkowym darem, który pozwala na przekazywanie wiedzy oraz osiągnięć cywilizacyjnych i indywidualnych innym ludziom żyjącym w danym czasie, ,,tu i teraz", pozwala także na dialog międzypokole-niowy - tworzy możliwość korzystania z doświadczeń pokoleń minionych, na dialog przyszłościowy - przekazanie kolejnym pokoleniom informacji na temat określonego okresu historycznego; równie bezcenna jest w kontekście persona-listycznym, odniesionym do konkretnej istoty ludzkiej. Mowa werbalna wpływa na rozwój osobowości, rozwój fizyczny, na bycie podmiotem w przedmiotowym i nieprzedmiotowym świecie, na konstruowanie własnego, jedynego w swoim rodzaju i niepowtarzalnego systemu wartości, na samorealizację, tj. spełnianie siebie, determinuje dążenia do niezależnego funkcjonowania. Istota ludzka, według holistycznej i humanistycznej koncepcji rozwoju człowieka, pojmowana jako jedność bio-psycho-społeczna, która dzięki mowie dźwiękowej może nawiązać hermeneutyczny, wartościowy dialog nie tylko ze środowiskiem życia i wychowania czy samym sobą (na zasadzie tzw. mowy wewnętrznej), ale także z szerzej ujmowanym światem biosfery, tj. światem przyrody i kosmosu. Umiejętność mówienia jest w obecnych czasach szczególnie ważna. W dobie, określanej w terminologii naukowej jako ,,ponowoczesna", ogromną rolę odgrywają nośniki informacji oparte na przekazie werbalnym. Są one zauważalne na tle zjawiska globalizacji światowej informacji, polityki, ekonomii i techniki. Dlatego nawet mało rażące wady mowy, a tym bardziej niemożność komunikacji słownej, mogą decydować negatywnie o losach człowieka i jego przyszłości. Wielu osobom, jeśli nie zamykają, to znacząco przymykają drzwi do wchodzenia w struktury współczesnego społeczeństwa, do osobistego wyboru atrakcyjnych, wymarzonych zawodów i stanowisk oraz realizacji ambicji rodzinnych i związanych z autokreacją. Na ogół przyjmuje się tezę, że mowa nie jest umiejętnością wrodzoną, ale nabywaną w trakcie życia osobniczego, w relacjach interpersonalnych. Jednak badania niektórych psychologów i tzw. koncepcja gramatyki generatywno-trans-formacyjnej stworzona przez Noama Chomskiego wskazują, że pewne struktury językowe są uwarunkowane czynnikami wrodzonymi (B. Hoffmann, 2001). Taki wniosek potwierdzają współczesne badania socjolingwistyczne i kulturowe, w ramach których udowadniane jest zarówno społeczne, jak i biologiczne zdeterminowanie rozwoju mowy dźwiękowej (H. R. Schaffer, 1995, s. 187). Bez względu jednak na dysonanse konceptualne co do istoty ludzkiej mowy, nie ulega wątpliwości, że problemy w sferze komunikacji werbalnej negatywnie rzutują na rozwój ogólny człowieka i mogą się odzwierciedlać w problemach natury psychicznej, emocjonalnej, intelektualnej, społecznej, w jakości oraz częstości interakcji międzyludzkich. Wpływają na kształtowanie się osobowości, sprzyjają nabywaniu takich niepożądanych cech charakteru, jak: nieśmiałość, skrytość, poczucie mniejszej wartości i niepełnej sprawności. Wywołują cierpienie z powodu posiadanych problemów oraz chęć ich zamaskowania (w sposób mniej lub bardziej udany). Osoba z trudnościami komunikacyjnymi może być znerwicowana, nadmiernie pobudzona lub wręcz przeciwne - wycofująca się z kontaktów, a nade wszystko nie jest radosna, pozytywnie, z życzliwością nastawiona do życia i siebie. Są jednak ludzie, szczególnie dzieci, które z powodu poważnych dysfunkcji rozwojowych, złożonej wielozakresowej niepełnosprawności nie są w stanie porozumiewać się przy wykorzystaniu klasycznego sposobu komunikacji w postaci mowy dźwiękowej. Dlatego potrzebują wyjątkowej uwagi, wyjątkowego wsparcia oraz odmiennych, alternatywnych, zastępczych, dostosowanych do indywidualnych możliwości i predyspozycji metod komunikacji. Problematyka komunikacji alternat