Współuzależnienie może być równie niebezpieczne co sam nałóg. Dlaczego popada w nie coraz więcej osób? Jakie są jego objawy i przede wszystkim, jak się z niego wydostać? O to wszystko i o wiele więcej pytamy Joannę Flis, psychoterapeutkę i autorkę książki Współuzależnieni. Jak zatroszczyć się o siebie i budować zdrowe relacje z osobami uzależnionymi.
Rozwój współuzależnienia
Jak rozwija się współuzależnienie – czy to zjawisko posiada typowe objawy?
Ma bardzo wiele typowych objawów, jak cios emocjonalny, zależność emocjonalna od drugiej osoby, koncentracja na osobie uzależnionej, próby przejęcia kontroli i opiekowanie się osobą chorą narażając siebie.
Czy można mieć predyspozycje ku wpadnięciu we współuzależnienie?
Tak, to zależy od przekonań na temat swojej roli w życiu. Jeżeli ktoś jest nadmiernie empatyczny i opiekuńczy, wtedy może szybko wpaść w sidła takiej toksycznej relacji.
Czy obecna sytuacja na świecie – pandemia koronawirusa, wojna w Ukrainie – sprzyja rozwojowi uzależnień?
Myślę, że tak. Wiele osób odreagowuje swoje napięcia sięgając po uzależnienia. To sprzyja rozwojowi problemów w rodzinie.
W jakim stanie emocjonalnym, najczęściej, są osoby, które się do Pani zgłaszają?
Najczęściej doświadczają oni emocjonalnego chaosu, mieszanki strachu, lęku, złości, bezsilności i poczucia winy, czy wstydu.
Kiedy następuje ten ostateczny moment, w którym osoby współuzależnione decydują się na terapię?
Gdy zaczynają chorować, tracić ważne dla siebie rzeczy lub gdy czują zupełną bezradność.
Terapia uzależenień
Jak w trakcie procesu terapii, zmieniają się Pani pacjenci? Jakie przyjmują role przed rozpoczęciem leczenia i po jego zakończeniu?
Moim celem jest uwolnienie ich od przeświadczenia, że mają wpływ i osobistą odpowiedzialność za to, czy osoba uzależniona wyzdrowieje. Pracujemy więc w terapii nad porzuceniem roli nadopiekuńczego i nacechowanego nadmierną kontrolą partnera, rodzica czy dziecka.
Czy ćwiczenia zawarte w Pani książce Współuzależnieni są zbliżone do tych, wprowadzanych w trakcie realnej terapii?
Tak, są bardzo podobne, bowiem ich inspiracją było moje doświadczenie terapeutyczne.
Czy samodzielne ich wykonywanie może zastąpić kontakt ze specjalistą?
Może być dobrym punktem wyjścia do dalszej pracy nad sobą w terapii lub sposobem uchronienia się przed nasileniem współuzależnienia. Szczególnie dla tych osób, które są na początku drogi.
Jak szybko widoczne są skutki terapii wśród osób współuzależnionych?
Najczęściej po kilku miesiącach od rozpoczęcia pracy. Ale to zależy od wielu czynników, np. wsparcia innych osób lub typu osobowości, np. osoby zależne leczą się najdłużej.
Czy pomimo tego, że terapia w dzisiejszych czasach jest bardzo popularna, pacjenci nadal odczuwają wstyd i lęk z nią związany?
Dokładnie. Zmienia się sposób myślenia o uzależnieniach w Polsce, ale to jest jeszcze zbyt mała zmiana. Dla wielu osób to jest nadal wstyd i powód do poczucia gorszości.
Czy wszystkie scenariusze osób współuzależnionych są do siebie w jakiś sposób zbliżone?
Tak, większość ma podobny repertuar zachowań i podobną mapę świata, która sprzyja rozwijaniu się tego syndromu. Duża część osób współuzależnionych ma podobną historię życia i doświadczenia wczesnodziecięce. Płeć też ma znaczenie, bowiem najwięcej jest współuzależnionych kobiet.
Czy możliwym jest całkowite pokonanie uzależnienia oraz współuzależnienia?
Uzależnienie można zatrzymać, w ten sposób można zapanować nad dalszym rozwojem tej choroby. Współuzależnienie można wyleczyć zupełnie, zmieniając swoje przekonania i wyuczone zachowania, w tym schematy.
Czy od momentu ukazania się książki, odczuwa Pani większą świadomość problemu współuzależnienia w społeczeństwie?
Dużo osób zgłasza się do mnie, by opowiadać mi o swoich doświadczeniach. Cieszę się, że wychodzą z ukrycia i przekraczają lęk.
Joanna Flis – autorka książki Współuzależnieni
Psycholog, pedagog i psychoterapeutka. Na co dzień prowadzi prywatną praktykę psychologiczną i pomaga swoim pacjentom wydostać się z sideł nałogu, zaburzeń psychicznych. Joanna Flis jest także aktywną działaczką Fundacji Dbam o Mój Zasięg, w której pełni rolę eksperta ds. e-uzależnień i autorką podcastu Madame Monday. Chętnie bierze udział w spotkaniach, konferencjach i wywiadach, mających na celu normalizację kwestii związanych ze zdrowiem psychicznym.