Rok 2019 był dobrym czasem dla reportaży literackich. Czytelnicy mają w czym wybierać. W druku ukazały się ciekawe reportaże zarówno polskich, jak i zagranicznych autorów. Opowiadają o aktualnych wydarzeniach i o tych, które stanowią już historię. Liczba dobrych tytułów sprawia, że książki non-fiction cieszą się coraz większą popularnością. Listy najlepszych książek reportażowych stworzyły m.in. „The Observer”, „The Guardian”, „New York Times”. O zestawienie ciekawych reportaży 2019 roku pokusiliśmy się też my. Zobaczcie po jakie lektury warto sięgnąć.
Reportaże: książki polskich autorów
Polska literatura pochwalić może się naprawdę ciekawymi reportażami. Te najlepsze rokrocznie nominowane są do nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. W 2019 r. mieliśmy do czynienia ze specyficzną sytuacją, kiedy laur został wręczony Mariuszowi Kalinowskiego – tłumaczowi reportażu „Dom z dwiema wieżami” Macieja Zaremby Bielawskiego. Nie znamy jeszcze laureatów za rok 2020, jednak już teraz można wskazać faworytów. Po jakie nowości reportażowe warto sięgnąć?
- Na ten reportaż z niecierpliwością czeka niemal cała Polska. Już dziś można przypuszczać, że zdobędzie on niejedną nagrodę i będzie o nim głośno. „Tylko nie mów nikomu” to książka powstała na podstawie filmu dokumentalnego Tomasza Sekielskiego. Tytuł to nawiązanie do słów szeptanych do ucha ofiar. Reportaż odsłania przed czytelnikami mroczne tajemnice dzieci, które przez lata były krzywdzone przez księży. Na kartkach nie brakuje silnych emocji – strachu, poczucia winy, wstydu, wielkiej krzywdy. Historię poznajemy z perspektywy dorosłych już ofiar księży-pedofili. Tomasz Sekielski swój reportaż opiera na relacjach poszkodowanych, zeznaniach świadków i kościelnych dokumentach. Publikacja jest rozszerzeniem filmu, o którym mówiła cała Polska. Zawiera też nieuwzględnione w nim wypowiedzi ekspertów: seksuologa, teologa i prawnika.
- Trend pisania o kobietach w literaturze faktu można zauważyć już od kilku lat. W tym roku do grona ciekawych reportaży dołączyła książka Olgi Wiechnik „Posełki”. Jest ona historią pierwszych posłanek w historii Rzeczpospolitej. Przystawia sylwetki 8 kobiet, które podjęły się walki o prawa kobiet w Polsce. Napisany lekko i z dbałością o szczegóły reportaż jest przyjemną i ciekawą lekturą, która opisuje realia dwudziestolecia międzywojennego nad Wisłą.
Ciekawe reportaże od wydawnictwa Czarne
Ciekawe reportaże w 2019 roku przygotowało jak zawsze wydawnictwo „Czarne”. Książki – reportaże warte uwagi to m.in. „Ojczyzna dobrej jakości. Reportaże z Białorusi” czy „Moja algierska rodzina”. Pierwsza polecana pozycja to praca pod redakcją Małgorzaty Nocuń. „Ojczyzna dobrej jakości […]” to opis codziennego życia Białorusinów. Tekst prezentuje ich marzenia i rozczarowania, trudy życia pod reżimem Aleksandra Łukaszenki oraz ich stosunek do współczesności. Z rozmów i opowieści snutych w książce wyłania się niepokojący (a czasem wręcz szokujący) obraz kraju, który nie pozostawi odbiorcy obojętnym.
„Moja algierska rodzina” to natomiast opowieść Alice Schwarzer, która zaprzyjaźniła się z algierską dziennikarką i na przestrzeni lat poznała jej rodzinę. Spędzając z nimi najważniejsze wydarzenia, rozmawia o życiu, lękach i nadziejach. Spędzony czas dokumentuje w swojej książce, gdzie odmalowuje szczególny portret rodziny. Nie brakuje w nim rozmów z pokoleniem pamiętającym okres kolonialny, wojnę o niepodległość czy okres odnowy, gdy Algieria stała się „mekką rewolucjonistów”. Autorka wsłuchuje się a także w głos osób, które żyły w okresie tzw. czarnej dekady, terroru islamskiego i represji politycznych. Generacje te zderzają się z najmłodszymi Algierczykami, rozdartymi między tradycją a nowoczesnością, którzy dopiero szukają swojego miejsca w świecie.
Reportaże podróżnicze – jakie warto przeczytać?
Reportaże z Europy
Ciekawe są też reportaże podróżnicze. Wielbiciele małych podróży zachwycą się książką „Lizbona. Miasto, które przytula”. Ten reportaż to opowieść o niekończącym się miłości do miasta, jedzenia, kultury, celebrowania podróży, odkrywania, doświadczania. Autorki Weronika Wawrzkowicz-Nasternak i Marta Paixao podczas rozmowy mimochodem przedstawiają niezwykłą stolicę Portugalii. Opowiadają, jak tworzy się relacja z miastem i wspominają powody, dla których wybrały Lizbonę na swój dom. Pokazują, jak żyje miasto, przybliżają jego kulturę i codzienność, a także pozwalają rozkoszować się tym, co najlepsze w „białym mieście”.
Pozostając nadal na kontynencie europejskim, warto zajrzeć do książki „Nie taka Szwecja lagom. 20 mitów o sąsiedzie z północy”. Nasz północny sąsiad to kraj, który stawia się za wzór państwa równości, sprawiedliwości, tolerancji i troski o społeczeństwo. Ale czy tak jest naprawdę? Jakie wyobrażania o Szwecji należy włożyć między bajki? O tym, jak żyje się na północy Europy, opowiada Maciej Zborowski. Odkrywa on przed swoimi czytelnikami codzienność Szwedów, ich problemy, zmartwienia i troski.
Reportaże ze świata
Zwolennicy dalszych wypraw koniecznie powinni sięgnąć natomiast po reportaże podróżnicze o drugiej stronie globu. Ciekawe historie czekają m.in. na łamach książki „Chile południowe, Tysiąc niespokojnych wysp”. Reportaż opowiada o tym, jak wygląda rzeczywistość na drugim końcu świata. Magdalena Bartczak opowiada o ludziach i miejscach. Podejmuje trudne tematy dotyczące osób, które zaginęły w czasie dyktatury i oddaje cierpienie tych, którzy do dziś czekają na ich powrót. Nie pomija też historii tych, dla których era Pinocheta była „najlepszym co mogło się przytrafić krajowi”. Zagląda do rybackich wiosek i miasteczek ukrytych w wśród wulkanów i lasów Araukarii, karnych kolonii. Odwiedza też Punta Arenas, czyli miasto wiatru, białych nocy, samobójców i spotkania Atlantyku i Pacyfiku. Na końcu swojego reportażu opowiada zaś o setkach chilijskich dzieci, które w latach 70. i 80 XX wieku zostały odebrane rodzicom przez rząd.
Grono najlepszych reportaży w tym roku powiększyła również książka „W poszukiwaniu granic Ameryki. Wyprawa Lewisa i Clarka”. Opisuje ona dzieje wyprawy, która odmieniła losy kontynentu i rozpaliła wyobraźnie Amerykanów. Meriwether Lewis i William Clark wyruszyli na nią na polecenie prezydenta Thomasa Jeffersona. Jej celem było odkrycie zachodnich granic kontynentu. Podróżnicy przemieszczali się galerą po Missisipi i Missouri, później kanoe, pieszo i konno, cierpiąc głód i wszelkie możliwe niedogodności, zdołali dotrzeć do wybrzeży Pacyfiku i następnie, nie tracąc nikogo z towarzyszy, wrócić bezpiecznie. Ich odkrycia ujawniły wielki potencjał kontynentu amerykańskiego.
Reportażowe książki na wesoło
Reportaże podróżnicze czy polityczne to nie jedyne książki non fiction, które warto mieć w swojej biblioteczce. W tym roku wydawnictwa oferują ciekawy wybór w kategorii literatury faktu na wesoło. Jednym z hitów jest książka „Przyjaciele. Ten o najlepszym serialu na świecie”. Książka przywołuje nieznane dotąd fakty na temat kultowego serialu opowiadającego przygody 6 przyjaciół z Nowego Jorku. Na łamach książki opisane są najważniejsze i przełomowe sceny, geneza niektórych wątków, serialowe trendy. Wydawnictwo SQN Sine Qua Non zabiera czytelników za kulisy i zdradza, jak zmieniali się aktorzy odgrywający główne role, a także grani przez nich bohaterowie serialu. „Przyjaciele. Ten o najlepszym serialu na świecie” to obowiązkowa pozycja dla fanów serialu.
Lata 90. w Polsce miały tylko jedną ścieżkę dźwiękową i było nią disco polo. Muzyka ta królowała w dyskotekach, pubach, na wielkich galach i polskich domach. Przy disco polo przeżywało się swoje pierwsze miłości i… wybierało prezydentów. Bijący rekordy popularności program telewizyjny „Disco Relax” sprawiał, że w kościołach i na ulicach było pusto. Dziś słuchanie disco polo to wstyd i obciach. Z czego jednak wynika wysoka liczba wyświetleń piosenek na Youtubie i miliony fanów na Facebooku discopolowych zespołów? O muzyce, której nikt nie słucha, a wciąż jest popularna, pisze Judyta Sierakowska. Jej książka „Nikt nie słucha” to książka dla każdego, kto myśli, że muzyka disco polo już umarła.
Ciekawe reportaże zagraniczne
Nagrodzony Pulitzerem Charlie LeDuff popełnił kolejny reportaż warty uwagi – „Shitshow”. Tym razem ekscentryczny amerykański dziennikarz podróżuje po USA i oddaje głos tym, których na co dzień nikt nie chce słuchać. Rozmawia z białymi mężczyznami ciężko pracującymi przy wydobyciu ropy, meksykańskimi emigrantami, którzy docierają do Stanów przez Rio Grande, czarnoskórymi mieszkańcami Detroit i Baltimore, samotnymi matkami, które ledwo wiążą koniec z końcem. Charlie LeDuff pokazuje, że to właśnie do nich należały ostatnie wybory prezydenckie w USA, a nie do elit z Nowego Jorku, Los Angeles czy Waszyngtonu. Nie przebierając w słowach, Amerykanin obnaża to, co we współczesnym świecie (i polityce) najgorsze – łapówkarstwo, bezczelność, oderwanie od rzeczywistości, bezkarność, ignorancję mediów, pychę, arogancję i głupotę.
Reportaże z Wietnamu
Nasza lista najlepszych reportaży nie mogłaby być kompletna bez książki „Hue 1968” Marka Bowdena. Ten wciągający reportaż opowiada o wojnie w Wietnamie. Znaleźć można w nim niezwykle plastyczny opis zmagań bojowych w największej bitwie stoczonej przez Amerykanów od czasów II Wojny Światowej. Książka zapoznaje czytelnika z wieloma dotąd nieujawnionymi materiałami pochodzącymi z archiwów wojennych USA i Wietnamu oraz wywiadami z uczestnikami obu stron konfliktu.
Rzeczywistość pisze niezwykłe scenariusze, często lepsze niż niejedna wymyślona historia. Ciekawe reportaże pozwalają się z nimi zapoznać, zagłębić w szczegóły, ustalić genezę i konsekwencje. Reportaże to także okazja do odkrycia nowych rzeczy, miejsc, poznania życia ludzi, których nigdy nie będzie miało się okazji spotkać. Opisane w reportażach historie pokazują, jak różnorodny jest świat i iloma barwami się mieni. Polecane przez nas książki to zarówno te traktujące o współczesności, jak i historii. Opowiadają nie tylko o trudnych politycznych tematach, ale także tych bliskich każdemu z nas. Korzystaj z naszej listy najlepszych reportaży i zobacz, co w świecie piszczy.
2020 rokiem czytelnictwa, bo czytanie to nie zbrodnia!
Reportaże bardzo często opisują wydarzenia tragiczne i zbrodnicze. Służą popularyzacji wiedzy i uwspólnianiu doświadczeń. Są także przestrogą dla społeczeństwa – wskazaniem społecznych punktów zapalnych. Samo czytanie reportaży przynosi więc same korzyści. Zgodnie z tym przekonaniem, chcemy nagłośnić hasło: Czytanie to nie zbrodnia! Dlatego uznaliśmy, że właśnie tak będziemy sygnowali akcję promocji czytelnictwa w Polsce przygotowaną przez sklep internetowy Gandalf. Niewinni bibliofile to grupa miłośników literatury, którzy chcą zarazić swoją pasją innych. Takie rankingi jak ten, który czytasz, drogi Czytelniku, mają popularyzować wiedzę o książkach. Wierzymy, że godnie wywiązujemy się z tego zobowiązania.