Nowa podstawa programowa zaczęła obowiązywać 1 września 2017 roku i całkowicie zmieniła strukturę placówek szkolnych. Uczniowie, ich rodzice i nauczyciele musieli przystosować się do reorganizacji klas oraz nowego programu nauczania. W 2019 roku reforma może być szczególnie odczuwalna, ponieważ do szkół ponadpodstawowych poszły naraz dwa roczniki – przez kolejne trzy lata będą też obowiązywać naraz dwa różne plany nauczania. Na czym dokładnie polegały najważniejsze zmiany w nowej podstawie programowej? Dlaczego rok szkolny 2019/2020 jest tak szczególny w stopniowym wprowadzaniu reformy?
Najważniejsze zmiany w reformie
Reforma edukacji weszła w życie w styczniu 2017 roku przez dwie ustawy z 2016 roku. We wrześniu uczniowie zostali więc objęci nową podstawą programową, w której najważniejszą zmianą było wprowadzenie nowej struktury szkół – a raczej powrót do struktury obowiązującej przed 1999 rokiem. Od września 2017 roku zaczął się pierwszy etap restrukturyzacji, której celem jest wprowadzenie następujących etapów edukacji szkolnej:
- Ośmioletnia szkoła podstawowa.
- Czteroletnie liceum ogólnokształcące lub pięcioletnie technikum, lub trzyletnia szkoła branżowa I stopnia.
- Jeżeli uczniowie wybiorą trzyletnią szkołę branżową I stopnia, będą mieli możliwość kontynuowania edukacji w dwuletniej szkole branżowej II stopnia.
Oprócz tego między innymi zniesiono obowiązek szkolny dla sześciolatków i wprowadzono nowe zasady dotacji przedszkolnych oraz dofinansowań podręczników dla szkół podstawowych.
Edukacja w szkołach podstawowych
Sześcioletnia szkoła podstawowa przekształciła się w ośmioletnią szkołę podstawową 1 września 2017 roku. Ówcześni uczniowie szóstej klasy nie kontynuowali nauki w gimnazjum, ale w siódmej klasie podstawówki. Zakończono wtedy prowadzenie rekrutacji do szkół gimnazjalnych, w których pozostały jeszcze dwa roczniki – mające ukończyć edukację gimnazjalną w roku szkolnym 2018/2019. Oznacza to, że gimnazja całkowicie wygasną w roku szkolnym 2019/2020. Przez ten czas egzamin ośmioklasisty będzie składał się z języka polskiego, matematyki oraz języka obcego nowożytnego. Docelowo, po wdrożeniu całej reformy, do egzaminu zostanie jeszcze dodany jeden przedmiot, wybrany przez ucznia spośród historii, geografii, biologii, chemii lub fizyki. Ostatni egzamin gimnazjalny został z kolei przeprowadzony w 2019 roku.
Poza ustawą rząd w 2018 roku wprowadził także darmowe podręczniki dla uczniów szkoły podstawowej. Rodzice mogą również dostać dofinansowanie na wyprawkę szkolną.
Edukacja w szkołach ponadpodstawowych
Edukację w szkołach ponadpodstawowych uczniowie mogą kontynuować w trzech rodzajach placówek, podobnych do tych sprzed reformy z 2017 roku:
Czteroletnie liceum ogólnokształcące
Nowa podstawa programowa dąży do usunięcia trzyletnich liceów, w których miejsce pojawić się mają wyłącznie czteroletnie licea. Do roku szkolnego 2019/2020 dotychczasowi uczniowie gimnazjów będą jeszcze brać udział w rekrutacji do trzyletniego liceum, jednocześnie zacznie się jednak rekrutacja do liceów czteroletnich. Od roku 2020/2021 rekrutacja będzie przebiegać wyłącznie do czteroletnich liceów.
Ostatni absolwenci trzyletniego liceum ukończą edukację szkolną w 2022 roku. Absolwenci liceum czteroletniego od roku szkolnego 2022/2023 będą zdawać egzamin maturalny według nowych zasad: zostanie wprowadzony minimalny próg zdawalności dla jednego przedmiotu dodatkowego, wybranego przez maturzystę. Oznacza to, że wymagane 30% będzie dotyczyło nie tylko trzech przedmiotów podstawowych (język polski, matematyka, język obcy nowożytny), ale i jednego rozszerzonego.
Pięcioletnie technikum
Dotychczasowe czteroletnie technikum od 1 września 2019 roku staje się pięcioletnim technikum. Będą mogli do niego uczęszczać absolwenci ośmioletniej szkoły podstawowej. Ostatni absolwenci gimnazjum, w roku 2019/2020, pójdą jeszcze do czteroletniego technikum, a rok później nastąpi likwidacja pierwszej klasy czteroletniego technikum.
Wspomniany wcześniej nowy egzamin maturalny będzie obowiązywał absolwentów pięcioletniego technikum od roku szkolnego 2023/2024. Uczniowie czteroletniego technikum, którzy rozpoczną w nim naukę w 2017/2018 roku, będą jednak zdawać egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe według nowych zasad.
Trzyletnia szkoła branżowa I stopnia i dwuletnia szkoła branżowa II stopnia
Od 1 września 2017 roku trzyletnia zasadnicza szkoła zawodowa stanie się trzyletnią szkołą branżową I stopnia. Ponieważ pierwsi absolwenci ukończą ją w 2020 roku, na rok szkolny 2020/2021 planowane jest utworzenie dwuletniej szkoły branżowej II stopnia.
Już od roku 2017/2018 nie będzie prowadzona rekrutacja do zasadniczej szkoły zawodowej i nastąpi wygaśnięcie jej pierwszej klasy. Zamiast do niej uczniowie będą rekrutować się do pierwszej klasy szkoły branżowej I stopnia – do 2019 roku będą to absolwenci gimnazjum, a od 2020 roku absolwenci ośmioletniej szkoły podstawowej.
Absolwenci szkoły branżowej II stopnia będą mogli przystąpić do wspomnianego wcześniej egzaminu maturalnego według nowych zasad, który pozwoli im ubiegać się o przyjęcie na studia. Jednocześnie będą musieli zdać egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie na nowych zasadach.
Zmiany od roku 2017 do roku szkolnego 2019/2020
Przemiany w edukacji szkolnej zaczęły się 1 września 2017 roku, jednak proces całej transformacji będzie trwać latami. W 2017 roku wygasła pierwsza klasa gimnazjum, a zasadnicza szkoła zawodowa przekształciła się w branżową szkołę I stopnia.
W 2018/2019 roku ostatni absolwenci ukończyli gimnazjum, co oznacza, że 1 września 2019 nastąpiła całkowita likwidacja tej placówki.
Rok szkolny 2019/2020 jest szczególny we wprowadzaniu reformy, ponieważ do pierwszych klas liceów ogólnokształcących, techników i szkół branżowych I stopnia pójdą jednocześnie dwa roczniki uczniów: ostatni absolwenci gimnazjum oraz pierwsi absolwenci ośmioletniej szkoły podstawowej. Uczniowie, którzy skończyli gimnazjum, będą kontynuować edukację w trzyletnim liceum, czteroletnim technikum lub szkole branżowej I stopnia. Z kolei uczniowie, którzy skończyli ośmioletnią szkołę podstawową, będą kontynuować edukację w czteroletnim liceum, pięcioletnim technikum lub szkole branżowej I stopnia.
Zmiany po roku szkolnym 2019/2020
Po roku szkolnym 2019/2020 zmiany będą już mniej zauważalne. Przekształcone licea ogólnokształcące i technika zakończą transformację w 2023/2024 roku. Pierwsi absolwenci ukończą szkołę branżową I stopnia w 2019/2020 roku, co oznacza, że szkoła branżowa II stopnia powstanie w roku szkolnym 2020/2021. Ostatni absolwenci gimnazjum skończą z kolei trzyletnie liceum w 2022 roku, a czteroletnie technikum w 2023 roku.