Książki o Holokauście – opowieści o życiu czy śmierci? Relacje z Auschwitz i innych obozów zagłady

książki Gandalf.com.pl
Napisane przez Gandalf.com.pl
Brak komentarzy
Udostępnij:

   To historie, które w szczególny sposób uświadamiają ogrom zbrodni popełnionych podczas II wojny światowej. Książki o Holokauście potrafią czasami w zaledwie kilku słowach opowiedzieć niewypowiedziane i przekazać niegdyś wyjątkowo niewygodną prawdę. Relacje dawnych więźniów, katów lub osób powiązanych z obozami zagłady są tym, co zawsze będzie przypominać ludzkości o koszmarze, do którego sama doprowadziła. Przedstawiamy zarówno opowieści świadków zbrodni, jak i szczegółowe zapiski historyków badających pierwszą połowę XX wieku.

„Kobiety z bloku 10”

   Hans Joachim Lang to niemiecki historyk, który w „Kobietach z bloku 10” przybliżył historię eksperymentów medycznych przeprowadzanych na więźniarkach w Auschwitz przez Carla Clauberga i Horsta Schumanna. To nie tylko książka o Holokauście, ale i o skrajnym postrzeganiu kobiet jako istot przeznaczonych wyłącznie do prokreacji. Lang opisuje zatrważające eksperymenty, które miały na celu sterylizację uwięzionych, aby po wojnie „niechciane elementy” nie mogły się rozmnażać. Bolesne operacje, wstrzykiwanie formaliny do narządów rodnych, naświetlania promieniami rentgenowskimi czy kastracje – te i inne zabiegi przeżyło około 300 z 800 kobiet, i to one dały świadectwo całej traumie. Lang w obszernym reportażu zawarł ich wspomnienia, bazując na dokładnych źródłach: rozmowach z ofiarami i zapiskami archiwalnymi. Pokazał też, jak wyglądała ich codzienność po odzyskaniu wolności oraz ile z nich wróciło do dawnego życia, a ile nie potrafiło tego zrobić – więc wybrało samobójczą śmierć.

„Tatuażysta z Auschwitz”

   Drugą z książek o Holokauście jest biograficzna powieść Heather Morris: „Tatuażysta z Auschwitz”. Morris opisała w niej historię Ludwiga „Lale” Sokolova, Żyda, który tatuował na pozostałych więźniach ich numery. Lale podzielił się swoją historią dopiero w wieku osiemdziesięciu lat, a sama autorka zdobywała jego zaufanie przez bardzo długi czas. Efektem ich rozmów jest książka, która nie tylko opowiada o Holokauście i makabrycznej codzienności obozowej, ale i o niezwykłej miłości. Podczas tatuowania Lale poznał bowiem swoją przyszłą żonę, Gitę, z którą po wojnie spędził prawie 60 lat życia. I choć „Tatuażysta z Auschwitz” to wskrzeszenie wspomnień z obozu, w którym człowiek był tylko numerem, to jednak jednocześnie pokazuje, że nawet w takich okolicznościach więźniowie byli w stanie znaleźć nadzieję na lepsze jutro – w przypadku Lale i Gity pomogła im miłość, która sprawiała, że znaleźli w sobie na tyle sił, aby przetrwać.

„Holokaust. Nowa historia”

   „Holokaust. Nowa historia” jest wynikiem 25-letnich i skrupulatnych badań Laurence’a Reesa, brytyjskiego historyka specjalizującego się w II wojnie światowej. Rees przeprowadził setki rozmów z byłymi więźniami, katami oraz świadkami zagłady, a następnie do ich relacji dodał ustalenia historyków: i tak powstała jedna z najnowszych książek o Holokauście, będąca jednocześnie obszernym kompendium wiedzy. Autor stara się w niej dociec do istoty całego Holokaustu – dlaczego zamordowano niemal sześć milionów Żydów praktycznie na oczach całej Europy? Czemu obozy zagłady działały przez lata pod pełnym przyzwoleniem? Skąd wzięła się nienawiść nazistów do narodu żydowskiego i dlaczego do planów systematycznej likwidacji dołączyły inne grupy: Romowie, Polacy, Rosjanie, ludzie niepełnosprawni czy homoseksualni? Rees w zrozumiały i przystępny sposób tłumaczy początki antysemityzmu w XX-wiecznej Europie oraz krok po kroku pokazuje splot wydarzeń, które przyczyniły się do powstania obozów zagłady.

„Dobranoc, Auschwitz”

   Aleksandra Wójcik i Maciej Zdziarski stworzyli reportaż o byłych więźniach z pięcioma historiami osób, którym udało się przeżyć obozowe piekło. „Dobranoc, Auschwitz” to wspomnienia Józefa, Marcelego, Lidii, Karola i Stefana – po wojnie próbujących wrócić do normalnego życia (lub w ogóle je zacząć), ale jednocześnie chcących opowiedzieć światu całą prawdę. Najmłodsza z całej piątki, Lidia, miała zaledwie trzy lata, gdy trafiła do obozu wraz z rodziną. Nie rozumiała niemal niczego, co działo się wokół, choć czuła wszechobecny strach i śmierć. Jej dziadkowie zostali od razu wysłani do gazu, a matkę zmuszono do pracy, przez co Lidia została sama w dziecięcym baraku. Niedługo po przyjeździe ktoś pokazał jej leżące na stosie trupów ciało, twierdząc, że to jej mama. I tak kilkuletnia dziewczynka została z niczym, tak jak mnóstwo innych osieroconych dzieci. To tylko kawałek jednej z historii, a pozostają jeszcze inne: o Marcelim, AK-owcu, któremu udało się uciec z obozu, o Karolu, zarażonym tyfusem przez eksperymenty, o Józefie, fryzjerze komendanta Rudolfa Hessa, oraz o Stefanie – który spędził w Auschwitz całą młodość.

„Sędzia w Auschwitz”

   Ostatnią z wymienionych książek o Holokauście jest „Sędzia w Auschwitz” Kevina Prengera. To dość niecodzienna biografia, ponieważ opowiada o sędzi SS, Konradzie Morgenie, który mimo przynależności do SS walczył z korupcją oraz nielegalnymi mordami na terenie obozów koncentracyjnych. Prenger nie przedstawia go jednak jako wybawiciela więźniów, choć stara się również nie tworzyć z niego zbrodniarza. Uświadamia za to czytelnikowi, że działania niektórych SS-manów niezwykle trudno osądzić z punktu widzenia historii. Z jednej strony Morgen podczas swoich wizyt w obozach koncentracyjnych skupiał się głównie na uchybieniach, które mogły mieć zły wpływ na ekonomię Niemiec, nie na bestialskim mordowaniu więźniów, z drugiej jednak – to on przyczynił się do skazania na śmierć Karla Kocha, bezdusznego i okrutnego mordercy. Prenger przedstawia wiele faktów, jak liczba spraw, którą Morgen wytoczył komendantom, choć momentami nie stroni również od własnych przemyśleń. Jego książka to szansa na poznanie „drugiej strony” Holokaustu – tej, w której do czynienia mamy z katami, nie ofiarami.

   Książki o Holokauście to nie tylko historyczne fakty i relacje ze zbrodni nazistów. To równie często opowieści o człowieku: o jego próbie zachowania godności, o indywidualizmie jednostki, który w obozowych warunkach nieraz wydaje się całkowicie znikać, czy o uczuciach, które mogą dać nadzieję na przeżycie jutra. Ale to też opowieści o milionach tragedii, o niewyobrażalnych cierpieniach, zarówno fizycznych, jak i psychicznych, oraz o ranach, które pozostaną z byłymi więźniami do końca życia – tak jak ich tatuaże z numerami. Każda z tych powieści jest warta lektury i przynajmniej chwili zadumy, ponieważ daje świadectwo zbrodni, która niedługo nie będzie mieć żadnych żyjących świadków. To ostatnie lata, gdy możemy jeszcze zbierać relacje ofiar i katów – niedługo po Holokauście pozostaną już tylko suche zapiski czy nagrania, z których historycy będą musieli wydobywać prawdę.

   Wszystkie wymienione książki możesz zamówić na Gandalf.com.pl.

Udostępnij:
24 marca 2019

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

W przypadku naruszenia Regulaminu Twój wpis zostanie usunięty.