22
W każdym siedzi dureń. Konfabulator, mitoman, marzyciel i dureń. Rzecz w tym, jak szybko
wraca się do tego, co możliwe i prawdopodobne. Hoszowskiemu zajęło to godzinę. Długo,
zważywszy ćwiczenia, jakimi przez trzydzieści lat doświadczała go rzeczywistość. Tak czy
owak, o szóstej rano porucznik nie miał już żadnego marzenia poza tym, żeby się wyspać.
Czuł, że nawet na nie nie może sobie pozwolić. Kiedy wyprowadzili Rangułta, opadł bez sił
na pryczę i nie podniósł się z niej przez trzy kwadranse, zanurzony po uszy w otępieniu.
Nie było mu w nim źle. Powinien poczuć zimno ciągnące od drzwi, niedomykających się po
gwałtownym wejściu żołnierzy, ale nawet ono go nie dotykało. Nic go nie dotykało. Jak
gdyby pokrył się sierścią, impregnującą go na wszystko co z zewnątrz.
Przez czas jakiś wyobrażał sobie filiżankę parującej kawy, potem cygaro, potem jedno na
przemian z drugim. Zaczęło się rozjaśniać, kiedy w jego głowie zagościła kobieta.
Myśli o barłożeniu nachodziły go rzadko, bo nauczył się je w porę od siebie odpędzać.
Rzadko też w związku z tym wodziły go na pokuszenie. A jak już wodziły, to po takich
obszarach brudu, trywialności, masochizmu, występku, że wstyd było wspominać.
Kiedy otworzył oczy, nie wiedzieć zresztą po co, w świetle wstającego, szarego jak worek
dnia błysnęło puzderko z konterfektem dziewczyny. Leżało na podłodze, pod stołem, w
miejscu, skąd je podniósł podczas gry z kapitanem. Nie sięgnął po nie. Ani po pistolet,
którego Heltrein nie zabrał, sądząc być może, że to broń porucznika.
Wyobraził sobie dobrze zapamiętaną twarz dziewczyny. Neutralną, szczupłą, niewyrazistą, w
której wszystko tchnęło rozumem i bezbronnością wobec pospolitości świata. Twarz myślącą
i uduchowioną, osadzoną na długiej, trochę ptasiej szyi. Z braku innych przyszła
Hoszowskiemu do głowy myśl o ciele, z którego ta szyja wraz z głową wzięła początek.
Wyobraził je sobie w opozycji do twarzy, duże, bogate, mleczne, matczyne, zdyscyplinowane
wąską talią i kształtnymi ramionami. Prawdę powiedziawszy, zbyt był zmarznięty, senny i
otępiały, by samemu coś sobie w głowie skonstruować. Ciało kobiety samo się w nim
skonstruowało, przebijając do jego świadomości i z niej wycofując ruchem leniwego wahadła.
Zdawał sobie sprawę, że jak bardzo to ciało stanie się w jego myślach matczyne i jak bardzo
jednocześnie kobiece, zachęcające, jak bardzo twarz dziewczyny wyda mu się przyjazna, a
może nawet bliska, to przypisana jest Rangułtowi, jak te pieniądze, które miał i których już
nie ma, i jak związane z nimi plany, złudzenia... wstyd przyznać się przed sobą samym...
marzenia.
Sięgnął szpicem buta po puzderko i wysunął je spod stołu. Wtedy otworzyło się samo.
Pochylił się nad konterfektem i miał wrażenie, że to nie półmrok ani gra światłem
podnoszącego się dnia, lecz kpiący uśmiech poruszył szczupłą twarz dziewczyny.
Sięgnął po pistolet Rangułta i wycelował go w konterfekt. Dziewczyny to nie spłoszyło.
Szarpnął za cyngiel, odpowiedział mu trzask spłonki. Zaglądnął do lufy. Była nienabita.
- Czy to pan, poruczniku? - Wschodni oficer zgiął się wpół i zajrzał do środka przez
niedomknięte drzwi. Nie przestąpił progu.
Hoszowski schował puzderko do kieszeni i nie odkładając pistoletu, odpowiedział:
- Właśnie się nad tym zastanawiam. Jest eskorta?
- Będzie - odrzekł oficer. - A póki co, prosiłbym pana ze sobą.
- Chętnie - zgodził się Hoszowski i podszedł, jak stał, do drzwi.
Wschodni oficer spojrzał wymownie na uzbrojoną dłoń porucznika, a potem na jego płaszcz
wiszący na gwoździu.
- Już pan tu nie wróci - oznajmił grzecznie.
- Miło to słyszeć - równie grzecznie odpowiedział mu Hoszowski.
Gdy mijali żarzące się jeszcze ogniska, Hoszowski odczuł nieobecność sakwy na ramieniu.
Dziwne, lecz nie żywił wobec wiernej towarzyszki wielu ryzykownych ekspedycji żadnego
zobowiązania.
Głęboka kurierska sakwa, bliska jak siostra, wierna jak pies, przestała dla niego cokolwiek
znaczyć. Przyjemnie poczuł się z niej wyzwolony.
23
Wschodni oficer prowadził porucznika przez dziedziniec między ogniskami, z których jedne
żarzyły się jeszcze, inne strzelały snopami ostatnich iskier, a były i takie, które już ostygły.
Wilgotny żwir chrzęścił pod obcasami. Minęli podjazd i wbiegli na schody przed frontonem
pałacu. Teraz słychać było ich coraz twardsze kroki w hallu wyłożonym, jak cały parter,
marmurem, a potem na schodach prowadzących na piętro. Przed wysokimi drzwiami straż
wyprężyła się na baczność. Tu dołączył Heltrein i trzej mężczyźni weszli do kwatery
generała. Lamont siedział na miękkim taborecie, oparty barkiem o komodę. W szlafmycy i
nocnej koszuli, skrywanej pod flanelowym, ciepłym szlafrokiem. Wyglądał na człowieka,
którego noc posunęła o kilka lat. Jego mięsista dłoń błądziła po lśniącej politurze wytwornego
mebla.
- Proszę się zameldować - zwrócił się szeptem Heltrein do porucznika.
- Semen Hoszowski z kwatery głównej - przedstawił się kurier.
Generał nie zareagował. Można było odnieść wrażenie, że nie zauważył wejścia oficerów.
Wschodni oficer wystąpił przed Heltreina, pochylił się nad generałem i wyszeptał:
- Wasza miłość...
Lamont milczał. Oficer spojrzał na Heltreina, ten na porucznika, porucznik na park przez
niezasłonięte okno.
Wschodni oficer nieśmiało trącił Lamonta w ramię. Generał podniósł głowę. Popatrzył nań
niemo.
- Jest porucznik Hoszowski.
Lamont skinął głową. Zapytał nieprzytomnie:
- Porucznik?
- Hoszowski - powtórzył wschodni oficer.
- Aha.
Lamont zerknął przez ramię na Hoszowskiego i Heltreina, stojących trochę dalej. Wzrok miał
bystry. Całe to starcze przygnębienie wydało się Hoszowskiemu błazenadą. Szlafmyca nie
pasowała do ogorzałej, jak gdyby splecionej z rzemieni twarzy, a nocna koszula i szlafrok
kłóciły się z krępym, gwałtownym ciałem.
Porucznik poczuł się przed generałem jeszcze bardziej obco niż wobec jego podkomendnych.
Z powagą był zawsze za pan brat, błazenady omijał. Teraz poczuł, że będzie musiał się z nią
zmierzyć, samemu jej nie zażywając.
Niewygody są różne. Większość z nich poznał. Niewygoda konfrontacji z generałem, który
coś przed nim udawał, mogła go zmóc. By się obronić, porucznik postanowił przypomnieć
sobie i Lamontowi, że wprawdzie jest tylko porucznikiem, za to z kwatery wodza naczelnego.
W duchu popróbował tonu.
Ton człowieka dotkniętego wydał mu się najstosowniejszy.
Kiedy w chwilę potem, po wyjściu wschodniego oficera i Heltreina, zapytał, najoficjalniej jak
potrafił: słucham, panie generale - chłód własnego głosu aż go zmroził.
A Lamonta chyba nie, bo w okamgnieniu się odmienił. Jakby tę odmianę miał tuż pod ręką.
24
Mógł mieć lepszą. Błazenadę zamienić w grozę to jest coś. Wejść z błazenady w smutek -
jeżeli nie śmieszy, to wzrusza. Podeprzeć się w powadze błazenadą jak laską to jakiś pomysł,
ale z błazenady wpaść w niecierpliwość to zdekonspirować się natychmiast, a na tym staremu
Lamontowi zależeć nie mogło. Tym bardziej że w przeciwieństwie do szwoleżerów poczuł
dla porucznika szacunek, a nawet respekt. W swoim długim wojennym życiu spotkał wielu
żołnierzy i potrafił ich odróżniać.
Krótko mówiąc, za mało miał generał czasu, by znaleźć na Hoszowskiego sposób. A jak się
nie znajduje sposobu, to się wali po linii najmniejszego oporu, która stawia się usłużnie na
każde zawołanie.
- Czy wiesz, o czym mówię? - zapytał generał wysoko, oddając Hoszowskiemu pole
przewagi, którego nie uprawił jeszcze żaden argument.
Hoszowski potwierdził skinieniem głowy.