Szkoła pod baobabem

Afrykańska przygoda
?Teraz, kiedy wiem, że nie ma już Kodży, trudno mi uwierzyć, że w ogóle byłam kiedyś w Afryce. Jakoś trudno mi pogodzić te dwa życia ? to minione tam i trwające tutaj. Zwłaszcza tamto wydaje mi się snem. Pewnie dlatego, że każdy człowiek tak naprawdę żyje dopiero w swoim własnym kraju?? ? pod tymi słowami mogłoby podpisać się wiele osób, których wojenna zawierucha rzuciła daleko od własnej ojczyzny, zmusiła do walki o przetrwanie z dala od rodzimego kraju. Wszyscy oni doskonale zapewnie rozumieją uczucia, emocje Kasi Markowskiej, która przez dwa lata przebywała z matką, Zofią, w administrowanym przez Brytyjczyków obozie w Ugandzie.
O dorastaniu w tak odmiennym, zarówno kulturowo, jak i klimatycznie kraju, o codzienności na obczyźnie, o pierwszych krokach w zorganizowanej tam szkole możemy przeczytać w porywającej powieści ?Szkoła pod baobabem?, opublikowanej nakładem Wydawnictwa Axis Mundi. To drugi już tom sagi, autorstwa Barbary Rybałtowskiej, inspirowany prawdziwą historią rodziny pisarki. O ile pierwsza część została opowiedziana z perspektywy Zofii Markowskiej, to w drugiej, autorka oddała głos Kasi, która z dziecięcą ciekawością podchodzi do wszystkiego, co w tym dalekim kraju ją spotyka. Przyjemność płynącą z lektury odnajdą szczególnie osoby, które mają za sobą wojenne przeżycia, które wciąż pamiętają trudy życia i walkę o przetrwanie. Po książkę jednak mogą sięgnąć ci wszyscy, którzy lubią rodzinne opowieści i opisy realnych wydarzeń, budzących dzięki temu wielkie emocje.
Bohaterki wraz z armią Andersa przedostają się do Afryki, gdzie znajdują schronienie w obozie Kodża, położonym nad brzegami Jeziora Wiktorii, stanowiącym schronienie dla ofiar wojennych. Dzięki Kasi możemy śledzić codzienne życie mieszkańców, początki budowy obozu, poznajemy wszystkie bolączki mieszkańców, uczestniczymy w dramatycznych niekiedy wydarzeniach. Oczywiście, z perspektywy dziecka, niektóre z nich są bardziej fascynujące niż przerażające, ale zdajemy sobie sprawę, jak trudna musiała być adaptacja do innego klimatu, surowych, a wręcz prymitywnych warunków. Ciągła walka z zagrożeniami, zarówno ze strony dzikich zwierząt, jak i owadów, takich jak choćby pchły ziemne, nie była wygrana dla wszystkich, a Afryka pochłonęła wiele ofiar, które zapadły chociażby na malarię. Bohaterkom udało się jednak przetrwać, w dużej mierze dzięki niezwyklej sile i determinacji matki młodej bohaterki,
Zofia zdecydowała się na otworzenie małej pracowni krawieckiej, która stała się nie tylko źródłem utrzymania, ale i pomagała szyć odzież dla członkiń PCK czy dzieci z nowo otwieranych szkół. Ta pod tytułowym baobabem wyglądała wyjątkowo urokliwie i to właśnie w niej uczyła się Kasia, z całkiem niezłymi efektami, choć wrodzona ciekawość, a także pomysłowość, wielokrotnie przysparzała jej sporych kłopotów.
Jesteśmy świadkami nie tylko codziennego zmagania z rzeczywistością, ale i wielkich wydarzeń, jak koniec wojny i otwierająca się możliwość powrotu do Polski. Nie wszyscy mieszkańcy obozu w Kodży czy jemu podobnych zdecydowali się z niej skorzystać, jednak Kasia wraz z mamą i jej drugim mężem, poznanym właśnie na obczyźnie, wyruszają w długą drogę do ukochanej ojczyzny. Podróż przez Dżindżi, Nakuru, góry Aberdate, Nairobię, a także Mombasę, gdzie w obozie przejściowym oczekują na statek do Europy, również obfituje w różnego rodzaju przygody, całe szczęście jednak, że rodzinie udaje się dotrzeć do Polski, gdzie podejmują decyzję, by osiąść w Zamościu.
O tym burzliwym, dwuletnim okresie w życiu Zofii i Kasi Markowskich możemy przeczytać w książce ?Szkoła pod baobabem?, która nie tylko uświadamia nam, z czym musieli zmierzyć się Polacy zmuszeni do ucieczki z kraju, bądź wywiezieni w dalekie rejony, desperacko starający się powrócić do ukochanej ojczyzny. Dzięki temu, że autorka oddała narrację Kasi, nie przeszkadza prosty język opowieści, co więcej, zachwyca perspektywa spojrzenia na wszystko, świeżość historii, a także jej realistyczna wymowa. Po zakończeniu lektury nie pozostaje nic innego, jak tylko sięgnąć po kolejny tom historii, czujemy się już bowiem częścią rodziny Kasi, pragniemy poznać jej dalsze losy i towarzyszyć jej zarówno w upadkach, jak i wzlotach.

W drugiej części sagi Barbary Rybałtowskiej ?Bez pożegnania? narratorką powieści jest kilkuletnia Kasia ? córeczka Zosi. Dziewczynka z rozbrajającą szczerością opowiada o wojennych losach Polaków na emigracji. Grupa Polaków trafia wraz z Armią Andersa do Afryki i zostaje osadzona w Ugandzie pod flaga Brytyjską. Życie zaczyna toczyć się własnym rytmem. Rodzą się nowe przyjaźnie i miłości. Dorośli zmagają się z wieloma dylematami i problemami. Jednak smarkateria szybko klimatyzuje się w nowej rzeczywistości. Dzieciaki dokazują, rozrabiają na potęgę, chodzą do szkoły, która wybudowana została pod ogromnym baobabem i zdaje się, że wojna zupełnie ich nie dotyczy.
Kasia przyjmuje wszystko z dziecięcą dosłownością. Gubi się w rozmowach dorosłych przez co cały czas dochodzi do zabawnych nieporozumień. Pewnego razu dziewczynka słyszy, że na ocenie toczy się ognisko wojny, więc z niedowierzaniem wypatruje ognia płonącego na tafli wody. Mała cały czas wpada w nowe tarapaty, przez co ściąga na siebie złość mamy. Kasia potrafi jednak zadbać o siebie. Pięciolatka marzy o pójściu do szkoły, jednak jej kandydatura zostaje odrzucona przez wzgląd na wiek. Oburza się, że musi pójść do przedszkola, a przecież zna już wszystkie literki i potrafi pisać. Rezolutna dziewczynka, bez wiedzy mamy, idzie do biura i swoją gadaniną sama załatwia sobie miejsce w pierwszej klasie. Razem zresztą dzieciaków przezywa różne, niebezpieczne przygody. Poznaje dziką, afrykańską faunę i florę. Kasia oswaja nawet małą małpkę. W pełni korzysta z dzieciństwa. Mimo, iż jest szczęśliwa cały czas marzy o powrocie do Polski, której nawet nie pamięta. Z opowiadań dorosłych wie, że jest to najpiękniejsza i najwspanialsza kraina na świecie. To dlatego Niemcy chcą nam ją odebrać.
Zosia ? młoda wdowa rozkręca w Afryce własny biznes. Jej talent krawiecki zostaje doceniony i kobieta otwiera własny zakład, w którym wraz z kilkoma dziewczętami, szyje piękne ubrania dla potrzebujących. Polacy na bieżąco śledzą przebieg walk na terenie kraju, żyją tymi sprawami, za wszelką cenę chcę wrócić do domu. Obchodzą wszystkie święta polskie. Na Wszystkich Świętych wystawiają część II ?Dziadów? Mickiewicza. Wybucha Powstanie Warszawskie. Kasia wraz z całą wioską chodzi słuchać radiowych relacji z walk. Niewiele rozumie. Widzi smutek i rozpacz dorosłych po upadku Powstania. Emocje starszych przenoszą się na dzieci, jednak najmłodsi nie pojmują powagi sytuacji. Zakończenie wojny powoduje wybuchy radości. W Polaków wstępuje nowa nadzieja na powrót do kraju. Okazuje się jednak, że powojenna rzeczywistość wcale nie jest taka kolorowa. Wszechobecna bieda i głód sieją spustoszenie w narodzie. Rodzina Kasi postanawia jednak wrócić do Polski. Dziewczynka płacze wracając do ojczyzny. Żal jej Afryki, żal jej dzieciństwa i przyjaciół, których musi opuścić.
Język powieści dostosowany został do kilkuletniej narratorki. Relację Kasi czyta się z przyjemnością i uśmiechem. Ciepło i czułość biją z każdej strony. Opowieść dziewczynki tak wciąga w swój świat, że aż trudno odłożyć książkę na półkę. Powieść kończy się zdecydowanie za szybko. Przyznam, że druga część sagi podobała mi się nawet bardziej niż pierwsza. Naiwność i urok Kasi są rozczulające! Powojenne losy dziewczynki opisane zostały w kolejnym tomie sagi Barbary Rybałtowskiej - ?Koło graniaste".
Prawdę mówiąc nie przepadam za polską literaturą współczesną. A gdy już autorem jest kobieta od razu włącza się u mnie odruch obronny. Książki polskich pisarek są dla mnie głupiutkie i naiwne. Jednak proza Pani Rybałtowskiej przywróciła mi wiarę w literaturę rodzimą. Dalsze części powieści zakwalifikowałam do kategorii ?Umrę, jeśli nie przeczytam!"
Szczerze polecam!