Srebrna kość

Będąc małą dziewczynką, marzyłam o karierze detektywa. Często bawiłam się w policjantkę, która prowadzi niezwykle skomplikowane śledztwa. Wnikliwie obserwowałam rodziców i babcię, próbując wpleść nutkę intrygi w ich codzienne czynności. Ta dziecięca mrzonka nigdy nie przybrała realnych kształtów, lecz w mojej duszy nadal tli się płomyk fascynacji kryminalnymi zagadkami i labiryntami ludzkich historii.

Główny bohater "Srebrnej kości" Andrieja Kurkowa, Samson, zostaje detektywem z przypadku. Ale jak to?! (mała ja z pewnością bardzo by mu pozazdrościła).
Kijów wczesną wiosną 1919 roku był niczym niedopięty do końca scenariusz thrillera - ogarnięty chaosem rewolucji bolszewickiej, pozbawiony podstawowych udogodnień cywilizacyjnych. Brakowało żywności, prądu, a w niektórych zawodach - rąk do pracy. Samson dzięki temu, że był rozgarniętym młodym człowiekiem, dobrze władającym słowem pisanym w nietypowych okolicznościach otrzymał propozycję pracy jako śledczy.
Na nowym stanowisku z początku jest nieco nieporadny i zagubiony, lecz w swoich działaniach kieruje się intuicją oraz chęcią niesienia pomocy zwykłym obywatelom, co pozytywnie wpływa na jego znaczący progres. Trafia na intrygującą sprawę, która zmusza go do ciągłego działania, co prowadzi do przewrotnych wydarzeń.

Polubiłam Samsona za jego autentyczność, a także szczerze współczułam mu, że został sam na świecie w tych trudnych czasach. Jego przygody zostały opisane w sposób ironiczny, okraszone czarnym humorem oraz wszechobecnym chaosem zrodzonym z absurdów życia codziennego w 1919 roku.. Wiele działań bohatera wynika z przedziwnych zrządzeń losu, co sprawia, że fabuła jest dynamiczna, ale jednocześnie zaskakuje czytelnika krwawą brutalnością tamtych dziejów.

W "Srebrnej kości" pojawił się również subtelny wątek romantyczny - delikatny niczym ślad pudru na kryminalistycznym dowodzie, który dodaje uroku na tle brutalnych rewolucyjnych zawieruch.
Finał okazał się osobliwy, liczyłam na większe emocje, bądź zwroty akcji, a otrzymałam więcej specyficznej ironii podszytej czarnym humorem. Mimo wszystko jestem niezmiennie ciekawa dalszych losów Samsona i Nadii. Z niecierpliwością sięgnę po kontynuację "Tajemnic Kijowa", jak detektyw czekający na kolejną intrygującą sprawę.

Zastanawiałam się, jak przedstawić Wam "Srebrną kość" ukraińskiego autora Andrija Kurkowa, by oddać jej charakter i zachęcić Was do sięgnięcia do tę nietuzinkową powieść. Dlaczego okazało się to niełatwym zadaniem? Bo zdecydowanie wychodzi poza ramy gatunkowe. Z jednej strony można ją określić jako kryminał retro, historycznie osadzony w brutalnym, pełnym absurdów i chaosu porewolucyjnym Kijowie 1919 roku. Z drugiej z powodzeniem zaliczymy ją i do gatunku literatury pięknej z subtelnym elementem realizmu magicznego, który zaskakująco dopełnia fabułę.

Autor obdarza swojego, młodego, doświadczonego przez los bohatera, Samsona, nie tylko determinacją, wolą przetrwania i elastycznością w dostosowywaniu się do trudnych warunków, ale też sprytem. Chłopak potrafi myśleć i wyciągać wnioski, a co ważniejsze kieruje się wyniesionym z domu kodeksem moralnym, którego nie zmienia otaczająca go zewsząd śmierć, pasywność i egoizm. Budzi tym samym w czytelniku ogromną sympatię. Ale jeszcze większą ciekawość, bo zostając okaleczonym zyskuje niecodzienną, wręcz szpiegowską umiejętność.

Przedstawiony przez Autora świat jest surowy i brutalny, a wplatany w fabułę czarny humor i pełne absurdu sytuacje pogłębiają wrażenie jego groteskowości czyniąc go przekornie na wskroś prawdziwym. Doskonale oddana atmosfera rozpadającego się porządku, w którym jednostka musi znaleźć swoje miejsce i sens w otaczającym ją zewsząd chaosie zostaje wzmocniona poprzez przypadkowość przyjęcia niedoświadczonego Samsona do milicji w charakterze śledczego. Niespodziewanie jego często niekonwencjonalne metody śledcze i wynikające z niewiedzy decyzje zaczynają nabierać wagi, a nabyta specjalna umiejętność okazuje się cennym atutem.

To jednak nie prowadzone przez Samsona śledztwo, choć obnaża zaskakujące motywy, stanowi clou tej powieści, a ukazany w krzywym zwierciadle klimat ówczesnego Kijowa, w którym nie szokuje rekwirowanie mebli mieszkańców, dokwaterowanie czerwonoarmistów do ich mieszkań, losowa dostępność podstawowych dóbr i pensja, która ?jest dobra, tylko jej nie wypłacają". Wyobraźnię wspomaga dodatkowo dołączona do książki mapa Kijowa pozwalając i nam przemykać niebezpiecznymi, pozbawionymi światła latarni ulicami.

To moje pierwsze, ale już wiem, że nie ostatnie spotkanie z twórczością Autora, bo choć w żadnej mierze nie przyrównałabym Samsona do Sherlocka Holmesa, to tę powieść pochłonęłam w mgnieniu oka. Krótkie rozdziały, żywe dialogi i zwięzła narracja doskonale oddały dynamikę zdarzeń, a wspomniany element realizmu magicznego, który urzekł mnie najbardziej, nadał historii unikatowego charakteru.