Sońka (twarda)

Ta książka mnie zmiażdżyła, przeciągnęła po podłodze, przeżuła i wypluła. Szczerze przyznam - zryczałam się przy niej niczym bóbr, choć płacz w ogóle rzadko mnie nachodzi, a już podczas lektury - wcale. Od tego czasu "Sońka" chodzi za mną krok w krok. Nie odpuszcza. Wierci dziurę w głowie. Zmusza do ciągłego powrotu. Sonia - leciwa Białorusinka spod wschodniej granicy spotyka na ostatniej "prostej" swego życia przetrąconego Igora - artystę, który - choć stąd - dawno temu pogrzebał swoje korzenie. To dobry czas, bo też i ostatni, by zdać relację ze swego życia. Więc Sońka mówi: o dzieciństwie z gwałcącym ojcem, o wielkiej, ale tragicznej, bo skażonej Historią i Czasem, miłości do niemieckiego SS-mana, o dziecku, które było, a nie ma, o dobrym Miszy, którego dobroć nie uratowała, o kobiecie w zapadłej wsi, której przyszło żyć i kochać, gdy żyć i kochać prawie się nie dało... O bólu i cierpieniu, nadziei i rozczarowaniu, życiu i śmierci... I wszystko to dotyka jednej, tak słabej i tak mocnej, Sonii. Piękna, okrutna historia i fantastyczna, niebanalna narracja, w której żadne słowo nieprzypadkowe, sprawiają, że powieść Ignacego Karpowicza trafia prosto w serce. Moje podbiła!

Najpierw uwagę przyciąga niedzisiejsza, skromna i piękna okładka, jakich już teraz prawie się nie widuje. I dalej też tak jest, jakby pierwszy raz...
Już mało kto umie tak pisać o miłości- z namaszczeniem, uświęceniem, jakby otwierało się niebo. Nadając jej wymiar przebaczenia grzechów i odkupienia win; ukazując w pełni jej wielowymiarowość, od zwierzęcej, brutalnej fizyczności, poprzez pokorne przyzwolenie na trwanie obok, po wzniosłość skrajnie nieziemską.
I wojna, nie wojna w tle, ale taka, która przesłania horyzont i wyciąga drapieżne ręce po to, co najbardziej człowiecze i ludzkie. I to dostaje.
Kresy polskie i białoruskie, ciemne i prymitywne, którym właściwie wojna wyszła naprzeciw, bo niewiele zmieniła w ludziach.
W tym wszystkim jasna i prosta, czysta i nieskalana Sonia, którą nie mogły poniżyć żadne okropieństwa, bo umiała stać się świątynią miłości.
Historia opowiedziana z perspektywy reżysera teatralnego nabiera form wzniosłych i alegorycznych i wymyka się zamkniętej w słowa prozie, stając się obrazem, symbolem, przekazem.
Trudno te wrażenia ująć w słowa, bo tu każde ma głębszy sens. Aż tak, że prawie ociera się o patos, a stąd już tylko krok do banału.
To chyba trzeba poukładać w sobie, by tego, co ważne, nie zatracić, jak w cytacie z książki:
"Nie ważyło wiele; tylko że to, co ważne, nie waży wiele, zupełnie jak to, co nieważne - dlatego tak łatwo pomylić jedno z drugim, poplątać i się zagubić."