Psychoza (twarda)

"Psychoza" wydana w 1959 roku jest jak najbardziej zasłużenie uznawana za klasykę literatury grozy. Robert Bloch na kartach swej historii wytworzył niepokojący i ponury klimat, za pomocą bardzo minimalnego stylu, jak i niewielkiej liczby bohaterów, zdarzeń i akcji. Ta historia jest kameralna, a jednocześnie to pogłebione studium ludzkiej psychiki, i zła która w niej tkwi.

Na początku historii poznajemy Normana Batesa, właściciela przydrożnego motelu mieszkającego z matką, który wydaje się niegroźnym dziwakiem. Jednak gdy w motelu pojawia się młoda kobieta, zachowanie Normana i jego stan psychiczny zaczynają w czytelniku budzić niepokój i niepewność. Autor non stop myli tropy, wprowadza czytelnika w błąd, powoli zaczynamy się gubić zagłębiając się w meandry psychologii Normana, a gdy pewne sprawy zaczynają stawać się jasne, Robert Bloch ponownie zasiewa wątpliwości w czytelniku.

Powieść jest bardzo zwarta konstrukcyjnie, precyzyjna, przemyślana i logiczna. Przy tym oszczędna w słowa i zbędne opisy. Za to mocno zgłębiająca psychologię postaci głównego bohatera, można powiedzieć że motyw choroby psychicznej jako czynnika kierującego postępowaniem bohatera to motyw przewodni tej książki. "Psychoza" napisana jest bardzo przyjemnym językiem, czyta się ją płynnie, a w związku z tym że jest krótka można ją pochłonąć na jeden raz. Bohaterowie zostali wykreowani w ciekawy sposób, są charakterystyczni i dobrze zarysowani. Jest to kawał dobrej literatury grozy.

Jedynie mały minus za trochę pospieszone zakończenie, które można było minimalnie rozbudować.

Książka, w pięknym wydaniu wydawnictwa Vesper, z niesamowitymi ilustracjami Krzysztofa Wrońskiego to uczta dla duszy każdego grozomaniaka. Taki tytuł obowiązkowy, jeżeli lubisz się bać bądź chcesz zacząć przygodę z horrorami. Po podniesieniu okładki wpadniemy do koszmaru, który pochłonie nas na kilka godzin i pozostawi na długo z uczuciem niepokoju. To opowieść powstała w 1959 r., do której jednak można wracać wielokrotnie. Historia krótka, prosta, a jaki efekt wywołuje!

Norman Bates prowadzi przydrożny motel. W pobliżu mieszka też jego matka, która psychicznie tłamsi 40-letniego syna, żeby to tak zgrabnie ująć... Pewnego dnia pojawia się Mary, prosi o wynajęcie pokoju, jeszcze nie wie, co będzie dla niej oznaczać wizyta w tym przeklętym miejscu.
 
Powieść przeczytałam 2 lata temu. W tym samym czasie obejrzałam również film i nie sposób wybrać, co było lepsze. Książka ma ten dodatkowy plus, że jest rozbudowana o posłowie z ciekawymi informacjami dopełniającymi główny wątek. Zachęcam gorąco do zapoznania się z obiema formami, takich perełek nam trzeba!

Motywem wyjściowym książki jest morderstwo popełnione w małym hotelu prowadzonym przez nieco zdziwaczałego Normana oraz jego sędziwą matkę. Chcąc uniknąć więzienia mężczyzna postanawia ukryć ciało zmarłej. Niebawem w hotelu pojawia się prywatny detektyw Arbogast poszukujący dziewczyny, a później jej siostra i narzeczony. Wszyscy oni zaczynają podejrzewać iż Norman coś urywa...

Historia prowadzona jest w dość szybkim tempie, brak tu nudnych nie wnoszących niczego do historii opisów, czy postaci. Czytając ją nie miałem poczucia znużenia, dlatego też pochłonąłem ją w jeden dzień. Na uznanie zasługuje również kreacja głównego bohatera Normana, człowieka co prawda brutalnego i opętanego szaleństwem, jednak w pewnym stopniu wzbudzającego współczucie. Najbardziej ujęły mnie fragmenty ukazujące myśli Normana w czasie popełnianych przez niego zbrodni.

Muszę jednak stwierdzić, iż "Psychozy" nie odbieram jako horroru. W moim odczuciu jest to świetny thriller tudzież dreszczowiec z elementami grozy. Niestety w trakcie jej czytania nie miałem przyjemności poczuć strach na plecach. Najbardziej irytującą postacią w książce była dla mnie Lila Crane, postać mimo że dorosła charakteryzująca się niebywałą dziecinnością w swym zachowaniu. Przypominało mi ono stereotypowe zachowanie Amerykanek w horrorach klasy B w rodzaju "Droga bez powrotu" lub "Oszukać przeznaczenie". Również zakończenie nieco mnie zawiodło. Oczekiwałem, iż będzie ono bardziej rozbudowane, a przez to napięcie wzrośnie jeszcze bardziej.

Książka ta jest napisana bardzo przyjemnym stylem, a autorowi naprawdę udało się zaprezentować konkretną, przemyślaną i logiczną historię, która angażuje czytelnika, zaskakuje, a może i momentami wywołuje ciarki na plecach. Zdecydowanie nie sposób się tutaj nudzić, bowiem powieść czyta się szybko i z zaangażowaniem. Poza tym Bloch wie, kiedy odpowiednio podnieść czytelnikowi ciśnienie ? dba o to, aby napięcie odpowiednio wzrastało, żeby akcja nie była nużąca, a i żeby zakończenie nie było tak do końca oczywiste! To naprawdę bardzo dobra pozycja!
Cała recenzja: bookeaterreality

"Czasami sobie myślę, że chyba każdego z nas chwilami ogarnia szaleństwo."

Wchodzenie w mega mocne i mroczne klimaty, poddawanie się strachowi podszytemu niewiadomą i niepewnością, rozkładanie na czynniki pierwsze ludzkich skaz psychicznych, zawsze mnie przyciągało. Jest coś w różnych ciemnościach osobowości ludzi, co sprawia, że chce się je analizować i interpretować. Dopiero, kiedy sięga się po klasykę literatury grozy wyraźnie widać, jak wiele zawdzięcza jej popularna rozrywka, jak jej przesłania przeniosły się do innych książek, kolejnych odsłon filmów, czy wielorakich gier komputerowych. "Psychoza" napisana sześćdziesiąt lat temu wciąż potrafi wywołać dreszcz emocji, nie tylko dostarczyć świetnej zabawy, ale i skłonić do przemyśleń.

Podobało mi się podkręcanie atmosfery, konfrontowanie czytelnika z brutalnością zbrodni, uświadamianie, jak niewiele dzieli nas od przekroczenia granicy zła, i to że nigdy nie znamy w pełni drugiej osoby, oraz fakt, że nikt z nas nie jest w pełni normalny, każdy nosi w sobie jakieś zaburzenie. Ciekawy szkic studium psychologicznej złożoności człowieka. Zastanawiamy się, czy drzemie w nim więcej zła, czy więcej dobra, a może oba, choć się zwalczają, to jednak nie potrafią bez siebie żyć? Co warunkuje zdrowie psychiczne, co skłania ludzi do przemocy, jak bronić się przed złymi podszeptami? Kilka razy oglądałam znany film Alfreda Hitchcocka, zatem wiedziałam czego spodziewać się sięgając po książkę, znałam przebieg zdarzeń, mocne uderzenia, ale i tak z wielką przyjemnością odtwarzałam je w wyobraźni z książką w ręce.

Ustronnie usytuowany hotel, pozornie normalny, sprawiający osobliwe wrażenie właściciel, ciążąca mrocznością matka i młoda dziewczyna, która zdecydowała się na niebezpieczny krok. Mary będąc drapieżnikiem walczącym o zmianę losu na lepsze nie zdaje sobie sprawy, że za chwilę sama stanie się ofiarą splotów okoliczności i podsycanych szaleństwem obsesji. Robert Bloch umiejętnie żongluje postaciami, stawia je w sytuacjach bez wyjścia, z jednej strony sprawia, że czytelnik obdarza je zaufaniem, ale z drugiej nie pozwala na mocne przywiązanie się do nich. Detektywistyczna zagadka zmienia oblicza, przechodzi metamorfozy, podobnie jej uczestnicy wystawieni na ekstremalne niebezpieczeństwo. Sympatycznie spędziłam czas z opowieścią, atrakcyjnie wniknęłam w źródła mrocznych powieści psychologicznych, złowrogą mgłę ludzkich ułomności. Lekki styl narracji i sprężysty krok akcji to kolejne atuty powieści.

Książka Roberta Blocha jest powieścią stosunkowo krótką, liczącą niecałe dwieście stron. Jest to książka napisana w gotyckim stylu i z mocno zaakcentowanymi elementami kryminalnymi i psychologicznymi. Sama fabuła jest dość prosta i bazuje na zbrodniach, jakich dokonał Ed Gein w latach 50-tych XX wieku - zabójca o psychopatycznych upodobaniach, dopuszczający się brutalnych morderstw, rozkopywania grobów i kanibalizmu. Książka przez cały czas trzyma w napięciu i powoduje, że trudno odłożyć ją na bok. Bloch jest oszczędny w słowach i trudno tutaj o nieistotne sceny, czy informacje, nawet jeśli na pierwszy rzut oka wydają się bez znaczenia. W finale bowiem wszystko układa się w spójną i logiczną całość, która potrafi mocno zaskoczyć, nawet po latach. Bohaterów w powieści jest zaledwie kilkoro, przynajmniej tych głównych, ale każdy z nich został odmalowany z niezwykłą pieczołowitością i wyczuciem. Odnosi się wrażenie, jakbyśmy nie tyle czytali o Mary, Normanie i innych, lecz nimi byli - znali ich myśli, uczucia, doświadczenia i wiele więcej. Tak rozbudowana kreacja i głębokie wejrzenie w psychikę bohaterów ma kluczowe znaczenie dla książki i jej finału. Szczególnie dużo miejsca zostało poświęcone Normanowi, jego matce i relacji jaka ich łączy. Bloch korzysta nie tylko z prawdziwych wydarzeń przy kreacji tego bohatera, ale przede wszystkim wykorzystuje teorie Freuda, które były wówczas bardzo popularne, do stworzenia skomplikowanej i złożonej relacji matki i syna. Norman wydaje się być normalnym, choć lekko zaniedbanym i osamotnionym facetem, ale gdy go lepiej poznajemy, wychodzi na jaw jak był wychowywany i co to uczyniło z jego psychiką. Jest to człowiek inteligentny, ale zmaltretowany psychicznie i chory umysłowo, który nie radzi sobie w życiu. Wydanie książki jak zwykle stoi na najwyższym poziomie. Okładka, jak i ilustracje Krzysztofa Wrońskiego, stwarzają niepowtarzalny klimat i nastrój w trakcie lektury. Do powieści dołączono również posłowie Wiesława Kota, które liczy aż 50 stron, w którym szczegółowo zostaje przeanalizowana Psychoza, jej fenomen, ekranizacja Hitchcooka, kolejne części filmu i ich fabuły. Po jego przeczytaniu posłowia, doceniam Psychozę jeszcze bardziej i lepiej rozumiem fenomen, jaki narósł wokół tej powieści. Psychoza jest thrillerem psychologicznym z elementami grozy, którego fabuła stała się podstawą na nakręcenia bardzo znanego filmu o tym samym tytule w reżyserii Alfreda Hitchcocka. Książka Roberta Blocha po wielu latach zupełnie się nie zestarzała, zakończenie świetnie spina wszystkie wątki i daje poczucie dobrze spędzonego czasu. Polecam!

Recenzję ?Psychozy? piszę w hotelu, na szczęście w niczym nie przypominającym powieściowego motelu, w którym za nic bym się dobrowolnie nie zatrzymała.

Mary ucieka od dotychczasowego życia. Ze skradzionymi pieniędzmi w kieszeni planuje zacząć wszystko od nowa, bez długów i z ukochanym mężczyzną u boku. Przypadkiem na jej drodze staje motel prowadzony przez 40-letniego właściciela i jego matkę. Norman to dziwny odludek, zakopany w książkach, chorobliwie wstydliwy w stosunkach z kobietami i uzależniony od matki, niczym mały chłopiec.

Gdy Mary znika, jej siostra i narzeczony próbują odnaleźć dziewczynę. Dokąd ich to zaprowadzi?

Gdy książka trafiła w moje ręce, film oglądany przed laty zdążył się nieco zamazać w mojej pamięci. Choć uczucie grozy i narastającego szaleństwa pozostało. Czy książka również wzbudza tak silne emocje?

Powiem nawet, że silniejsze, choć oczywiście nie śmiałabym umniejszać dzieła Hitchcocka.

Napięcie i wyraźne poczucie, że wydarzy się coś złego, stopniowo ujawniane szaleństwo, umiejętnie zacierane zbrodnie, w klaustrofobicznym klimacie obskurnego motelu, to wszystko sprawia, że książkę dosłownie czyta się jednym tchem.

Przekaz w niej zawarty pozostaje tak samo aktualny jak przed 60 laty i równie mocno działa na wyobraźnię. To klasyk gatunku, który każdy miłośnik powieści grozy powinien przeczytać.