Przenajświętsza Rzeczpospolita (twarda)

Czytelnicy, którzy zetknęli się już wcześniej z twórczością Jacka Piekary, z dużą dozą prawdopodobieństwa, choćby już na podstawie tytułu, mogą zaryzykować twierdzenie, że książka ta nie będzie oderwana od pewnych schematów, do których Autor ten chętnie powraca. I tak zapewne na tle ostro zarysowanej, zbrutalizowanej rzeczywistości ukaże się nam w bohater przez rzeczywistość tą specyficznie zdegenerowany. Wrażenie to jest po części mylne, a to przynajmniej z dwóch powodów. Primo, w „Przenajświętszej Rzeczypospolitej” Piekara wprowadza wielu specyficznie zdegenerowanych bohaterów i wiele wątków fabularnych. Secundo, powieść osadzona jest w rzeczywistości mrocznej, ponurej i zepsutej, w której nawet jednostka totalnie społecznie wykolejona, zachowująca jednakże jakiekolwiek resztki przyzwoitości, może wydawać się na tle otoczenia ostatnim bastionem moralności.
„Przenajświętsza Rzeczpospolita” jest książką przedstawiającą w pewnym sensie, skrajnie co prawda przejaskrawiony, Polaków portret własny. Znajdzie tu czytelnik całą malowniczą gamę wad powszechnie uważanych nad Wisłą za narodowe. Wizja chorej, wykoślawionej na drodze rozwoju Polski, kreślona przez Piekarę, straszy klerykalizmem rozbudowanym do anormalnych nawet dla państw wyznaniowych stosunków oraz ukazuje specyficzną przywodzącą na myśl PRL stratyfikację społeczeństwa, tyle że tym razem nomenklatura sprzedaje Polskę kapitalistom, a nie komunistom. I choć akcja toczy się w bliżej nie określonej alternatywnej przyszłości, to jednak nasuwa się nieodparte skojarzenie z „Małą Apokalipsą” Tadeusza Konwickiego. Czy nadaje to jednak książce wymiar bardziej uniwersalny, to już jest inna kwestia...
Niezwykła brutalizacja werbalna i fabularna całego dzieła, mająca podkreślać wszechobecny upadek obyczajów i zepsucie bohaterów, nie do końca spełnia swoje zadanie, miejscami wręcz odpycha od dalszej lektury. I choć prowokacja w literaturze jest rzeczą zrozumiałą, a w przypadku założeń jakie pisząc „Przenajświętszą Rzeczpospolitą” postawił przed sobą Piekara, nawet konieczną, to jednak gdzieś zagubione zostało nie tyle może poczucie smaku (to wszak programowo miało zostać podrażnione), lecz swoista harmonia pomiędzy formą a treścią. Ci, którzy naprawdę będą mieli ochotę unurzać się w wulgarności i perwersji sięgną raczej po prace D.A.F. de Sade'a — wizja przedstawiana przez Markiza wydaje się o wiele bardziej... integralna.
Koło książki na pewno nie można przejść obojętnie, i to jest na pewno sukces Piekary. Problem w tym, że nie jestem pewien, czy w tym przypadku nie jest to sukces jedyny.