Portret Doriana Graya

,,Określać znaczy ograniczać"
Pierwszy raz po tą książkę sięgnęłam w gimnazjum, drugi raz w szkole średniej, trzeci raz teraz, gdy zaczęłam studia i za każdym razem wyniosłam z niej coś innego i za każdym razem mnie zachwyciła. Powieść bardzo uniwersalna, ponadczasowa, o której najlepiej wiedzieć jak najmniej przed przeczytaniem, aby podejść do interpretacji z "czystą" głową. Dodatkowo jest napisana do tego pięknym językiem i prawie na każdej stronie można znaleźć jakieś zdanie do zapisania gdzieś jako cytat. Myślę, że jest to świetna książka dla osób, które chcą zacząć czytać klasyki. Dodatkowo to wydanie ma świetne posłowie, w którym mamy kilka słów o życiu autora i o okolicznościach powstania tej powieści, fabuły i kontrowersji jakie wywołała.

"Wybieram sobie przyjaciół dla ich piękności, znajomych dla ich dobrego charakteru, a wrogów dla ich bystrej inteligencji."

Nie przypominam sobie, aby w młodości ta książka zrobiła na mnie tak dobre wrażenie jak dziś. Potwierdza się, że w miarę upływu lat klasyka coraz lepiej smakuje, dostarcza mocniej refleksyjnych nut i przywołuje intensywniej frapujące myśli. Bogaci w doświadczenia życiowe, pakiet poznanych emocji i zdrowy dystans do przeszłości, potrafimy w pełni docenić urok, mądrość i uniwersalność literatury z różnych okresów historycznych. Cieszę się, że mogłam spędzić wieczór czytelniczy w towarzystwie lorda Henryka Wottona, malarza Bazyliego Hallwarda i wiecznego młodzieńca Doriana Graya. Każda z tych osobowości, mistrzowsko nakreślona, wiele wnosi do powieści, czyniąc ją wyjątkowo atrakcyjną i wciągającą. Z przyjemnością zanurzałam się w lekki styl narracji, przenikliwe spojrzenie na naturę człowieka, odwieczne jej mankamenty, znajdujące odzwierciedlenie w życiu i sztuce. Fenomenalnie, że w książce każdy odnajdzie cząstkę siebie, jak dużą i reprezentatywną, to już ocenia we własnym odczuciu i zrozumieniu.

Wielką wagę przywiązujemy do piękna i młodości, a jak sobie radzimy z ich kultem w dużym stopniu definiuje każdego z nas, zarówno w indywidualnym wyobrażeniu, jak i w oczach innych. Wszechobecna promocja tego, co jest synonimem nieskazitelności i wiosny życia, przypisywanie im najcenniejszych rang, podważa sens pozostałych etapów życia, ujmując z ich wartości i znaczenia, jakby to, co brzydsze i starsze nie wnosiło już tak obfitego wkładu w jakość życia. Czyż nie jest to postawienie na krótkotrwałą i wyidealizowaną powierzchowność, naiwny narcyzm, rażącą płytkość, krzykliwą przyziemność? To też obraz, jak łatwo można dać się zmanipulować własnej mentalności i podszeptom innych ludzi. Ileż swobodniej kroczy się drogą przyjemności, beztroski, zwolnienia z wyrzutów sumienia, odnajdywania uzasadnień dla ciemnych czynów, niż oswaja pokusy, pożądania i żądze. Piękno nie zawsze rodzi się z dobra, czy mu towarzyszy, i odwrotnie. Przenikliwe spojrzenie na obrazy ideałów pojawiających się w ludzkiej wyobraźni, społecznej mentalności, czy charakterystycznych cech epoki. Podlegają zmianie i modelowaniu, lecz ich istota wciąż pozostaje trwała i niezniszczalna. Kolejny tytuł wydany ze szczególną starannością przez Vesper, piękna grafika, klimatyczna oprawa, ciekawe posłowie, to wszystko składa się na kolekcjonerski egzemplarz powieści, warto, aby cieszył wzrok i zmysły, dumnie reprezentując klasykę na bibliotecznej półce.

Dwudziestego czerwca 1890 roku na łamach czasopisma Lippincotts Monthly Magazine zostaje opublikowana powieść Oscara Wilde - Portret Doriana Graya. Wywołała ona ogromną falę krytyki i właściwie z miejsca została okrzyknięta skandalizującą, zaś sam autor dorobił się reputacji pozbawionego moralności dandysa. Wkrótce później ukazała się poprawiona wersja książki, lecz autor już nigdy nie odzyskał dawnego wizerunku. Wobec takich okoliczności nachodzi aż wątpliwość jak to jest możliwe, że o Portrecie Doriana Graya nie zapomniano, a wręcz przeciwnie - zyskuje on coraz to nowych czytelników o czym świadczą kolejne wznowienia oraz ekranizacje.

Książka opowiada o tym jak utalentowany malarz Basil Hallward portretuje Doriana Graya ? niezwykle przystojnego młodzieńca o szlachetnych, delikatnych rysach twarzy i złotych lokach. Pewnego dnia studio artysty odwiedza lord Henry Wotton, dystyngowany cynik, który jest zaintrygowany urodą i osobowością chłopaka. Uświadamia mu jak wielką potęgę ma młodość i piękno, dzięki którym może zdobyć wszystko, czego zapragnie. Dorian zafascynowany słowami Wottona wypowiada życzenie, aby to osoba na obrazie starzała z wiekiem i pod wpływem popełnionych grzechów, a nie on sam. Nie wie jednak jakie przekleństwo na siebie ściągnął... Starzejący się portret stanie się przypomnieniem o popełnionych przez Doriana grzechach i niegodziwościach...

Ocenianie i interpretowanie takiej klasyki jak Portret Doriana Graya jest zawsze dla mnie ogromnym wyzwaniem. Z tego względu, że o powieści Wildego napisano już z pewnością bardzo dużo, to nie będę się silić na odkrywczą interpretację, tylko skupię się na ogólnych wrażeniach z lektury. Wilde porusza w książce temat, który w jego czasach był właściwie tematem tabu i który uważano za obrzydliwy i okropny - czyli homoseksualizm. Chociaż w kolejnych wersjach powieści usunięto wszelkie słowa to znamionujące, to za sprawą świetnego tłumaczenia Marii Feldmanowej, możemy wyłapać bardzo ulotne i niejasne aluzje dotyczącego prawdziwej fascynacji Basila Dorianem oraz jakim tajemniczym rzeczom jakim oddaje się młodzieniec nocami. Jednak wbrew pozorom nie jest to główny temat powieści, ponieważ książka w zamyśle nie miała być pochwałą zła i zepsucia, o co oskarżano autora, lecz krytyką ludzkich wyobrażeń o pięknie i tego co są gotowi zrobić, aby je zachować. Treść książki, a właściwie przesłanie jakie niesie bardzo łatwo odnieść do współczesnych czasów, co tylko pokazuje jak ponadczasowa jest to historia. Chyba wszyscy się ze mną zgodzą, że obecnie panuje na świecie wręcz kult piękna i zdrowego wyglądu a telewizja i internet odgrywają w tym znaczącą rolę. Kto z nas nie słyszał bowiem o osobach poddającym się licznym operacjom plastycznym, odbywającym ciężkie treningi, czy biorących suplementy diety, aby tylko lepiej wyglądać. Świetną konkluzję wysnuł autor posłowia z którą całkowicie się zgadzam, że ludzkość jak nigdy przedtem, zaprzedała się utopijnej wierze w to, że piękno wzbogaca i czyni człowieka lepszym...

Jedną z rzeczy, które ogromnie sobie cenię u wydawnictwa Vesper jest dbałość o każdy najmniejszy szczegół. W wydaniu, które miałem okazję czytać zachowano pierwsze polskie tłumaczenie z późniejszymi poprawkami, autorstwa Marii Feldmanowej. Jest to przekład który idealnie oddaje klimat epoki, dbałość o piękno języka oraz odsłania przed czytelnikiem prawdziwe znaczenie wielu ocenzurowanych scen. Ponadto karty powieści zdobią piękne ilustracje i secesyjne zdobienia autorstwa Henry?ego Westona Keena - znanego ilustratora, litografa oraz symbolisty, które idealnie współgrają z treścią. Wisienką na torcie, która odkrywa przed czytelnikiem całe morze znaczeń i informacji jest posłowie. Jest ono autorstwa dr. Tomasza Kaliściaka - literaturoznawcy i adiunkta na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Na blisko 30 stronach przybliża okoliczności powstania Portretu Doriana Graya, jak go odebrano i jak został ostatecznie zmieniony. Wspomniane są również inspiracje i wykorzystane motywy, inne dzieła Wildego a także krótki życiorys autora - jego miłości oraz tragiczny koniec. Ponadto Tomasz Kaliściak wspomina pokrótce o pierwszym wydaniu Portretu Doriana Graya w Polsce, wspomnianym przeze mnie tłumaczeniu i ilustracjach zawartych w tym wydaniu. Nie są to bynajmniej wszystkie kwestie jakie autor porusza, ale chyba te najważniejsze. Można zastanawiać się nad sensem umieszczania tego typu publikacji w książce, skoro w zasadzie wszystko można w dzisiejszych czasach przeczytać w internecie. Moim zdaniem, jest to jednak niesamowity dodatek do książki, będący niesłychaną kopalnią wiedzy i bez niego nie wiedziałbym o wielu rzeczach a sama książka z pewnością nie wywarłaby na mnie tak dobrego wrażenia.

Portret Doriana Graya jest wspaniałą klasyką, która w ogóle nie straciła na znaczeniu. Jest to przede wszystkim krytyka piękna i starań jakie jesteśmy w stanie podjąć, aby być dłużej pięknym. Jeśli rozejrzymy się dookoła, to zobaczymy jak bardzo dzisiejszy świat jest wyścigiem o piękno, zdrowy wygląd i piękne ciało. Polecam!

Za możliwość przeczytania książki serdecznie dziękuję Wydawnictwu Vesper!

hrosskar.blogspot.com