Po prostu Uważam Rze

kie­dyś sa­ni­ta­riu­szem. Nie­ste­ty ta­kie­go pro­te­stu nie było. Za­miast tego mil­cze­nie albo wręcz pod­że­ga­nie do roz­pra­wy z nie­lu­bia­ny­mi dzien­ni­ka­rza­mi. Haj­da­ro­wicz za­tem zwal­nia Gmy­za oraz po­zo­sta­łe oso­by. Ale i na tym nie ko­niec. Cho­ciaż całe jego za­cho­wa­nie od chwi­li usu­nię­cia Wró­blew­skie­go było bar­dzo da­le­ko idą­cym prze­kro­cze­niem kom­pe­ten­cji przez wy­daw­cę, to na do­miar złe­go za­czy­na jesz­cze wy­stę­po­wać pu­blicz­nie. Przy­po­mi­nam też, że wte­dy po raz pierw­szy w dzie­jach ,,Rzecz­po­spo­li­tej" uka­za­ło się oświad­cze­nie wy­daw­cy za­miesz­czo­ne na pierw­szej stro­nie ga­ze­ty. W le­wym gór­nym rogu, czy­li na miej­scu pierw­szym. Na­praw­dę pierw­szy raz? Nig­dy cze­goś ta­kie­go nie było? Nie, nig­dy. Na przy­kład w cza­sach Me­co­mu ich wszyst­kie oświad­cze­nia uka­zy­wa­ły się na stro­nach eko­no­micz­nych. Raz chy­ba jed­no wy­dru­ko­wa­no na dole dru­giej stro­ny. To ma ja­kieś zna­cze­nie? Wy­da­je mi się, że dla czy­tel­ni­ków ra­czej nie jest to waż­ne. Moim zda­niem to ma duże zna­cze­nie. Mu­si­my wró­cić do tego, dla­cze­go tak waż­ne jest roz­dzie­le­nie funk­cji wy­daw­cy od re­dak­ Wra­ca­my do chiń­skie­go muru, czy­li Two­je­go ulu­bio­ne­go opi­su ide­al­ne­go roz­dzia­łu mię­dzy wła­ści­cie­lem a na­le­żą­cą do nie­go re­dak­cją. Po­wtó­rzę, dla­cze­go to jest ta­kie waż­ne i co to na­praw­dę zna­czy. Jed­ną z naj­waż­niej­szych war­to­ści, jaką ma me­dium ta­kie jak ga­ze­ta czy ty­go­dnik opi­nii, jest nie­za­leż­ność. Na niej opie­ra się wia­ry­god­ność. To jest isto­ta rze­czy. Każ­da z du­żych firm - na przy­kład Or­len, Lo­tos, LOT albo ja­kieś ban­ki - jest w sta­nie stwo­rzyć wła­sną ga­ze­tę z pie­nię­dzy, któ­re wy­da­je na mar­ke­ting. I na­wet je two­rzą, mają też swo­je stro­ny in­ter­ne­to­we. Za­trud­nia­ją wy­kwa­li­fi­ko­wa­ne agen­cje PR, któ­re mają prze­ka­zy­wać po­zy­tyw­ną in­for­ma­cję - niby praw­dzi­wą - na te­mat tych firm. Ale wszyst­kie te in­for­ma­cje, te ga­zet­ki i stro­ny po­zba­wio­ne są wia­ry­god­no­ści. Dla­cze­go? Bo wie­my do­brze, że po­cho­dzą ze źró­dła, któ­re jest za­in­te­re­so­wa­ne tym, aby pu­bli­ka­cje po­ka­zy­wa­ły daną fir­mę w ko­rzyst­nym świe­tle. Nie twier­dzę, że wszyst­kie one są nie­praw­dzi­we. Może dzie­więć­dzie­siąt pro­cent z nich jest praw­dzi­wych, tyl­ko cho­dzi o to, że wie­my do­brze, iż in­te­res - w tym wy­pad­ku fir­my - jest ści­śle zwią­za­ny z po­zy­tyw­ną in­for­ma­cją na jej te­mat. Do­mnie­mu­ję za­tem, że to, co tam jest na­pi­sa­ne, na­wet je­śli jest praw­dzi­we, wy­ma­ga ze­wnętrz­ne­go po­twier­dze­nia. Rola ga­ze­ty lub pi­sma jest inna. Ta sama in­for­ma­cja, któ­ra uka­zu­je się w me­dium typu stro­na ja­kiejś fir­my i na stro­nach ga­ze­ty róż­ni się pod­sta­wo­wą rze­czą: za­kła­da­my, że dzien­ni­karz pi­sze to w do­brej wie­rze, bo uwa­ża, że to jest praw­da. To samo do­ty­czy in­for­ma­cji po­li­tycz­nej, ko­men­ta­rza czy pu­bli­cy­sty­ki. I jest tu py­ta­nie, na czym robi in­te­re­sy wy­daw­ca. Na tym, że jego wła­sność - ga­ze­ta czy cza­so­pi­smo - jest wia­ry­god­na, że to, co jest w niej na­pi­sa­ne, nie jest ele­men­tem gry in­te­re­sów, że za­kła­da­my, iż dzien­ni­karz - któ­ry też może się my­lić czy mieć swo­je sym­pa­tie - jest nie­za­leż­ny. Taka jest róż­ni­ca mię­dzy ar­ty­ku­łem spon­so­ro­wa­nym a zwy­kłym. Sy­tu­acja, w któ­rej wy­daw­ca za­czy­na bez­po­śred­nio in­ge­ro­wać w ży­cie re­dak­cji w ten spo­sób, jak to się sta­ło w przy­pad­ku Haj­da­ro­wi­cza, ozna­cza, że ta nie­za­leż­ność zo­sta­je kom­plet­nie znisz­czo­na. Po­pa­trz­my te­raz na re­dak­cję ,,Rz". Na przy­kład pro­sta rzecz. Od razu po tym ,,strasz­nym" tek­ście o tro­ty­lu ga­ze­ta prze­sta­ła opi­sy­wać spra­wy zwią­za­ne ze Smo­leń­skiem. Sy­tu­acja cał­ko­wi­cie nie­by­wa­ła. Jed­na z naj­waż­niej­szych spraw, któ­re dzie­ją się w sfe­rze pu­blicz­nej, zo­sta­ła z miej­sca wy­klu­czo­na dla świa­ta dzien­ni­kar­skie­go. To ozna­cza, że re­dak­to­rzy i dzien­ni­ka­rze, któ­rzy tam po­zo­sta­li, za­ak­cep­to­wa­li sy­tu­ację cał­ko­wi­cie nie­do­pusz­czal­ną - że nie wol­no im pi­sać o czymś, co jest bar­dzo istot­ne tyl­ko dla­te­go, że in­te­re­sy wy­daw­cy - jak ro­zu­miem - to wy­klu­cza­ją.